1728664322

მეცნიერებმა კბილის ჯაგრისებსა და შხაპის თავებში „აქამდე უხილავი ვირუსები“ აღმოაჩინეს

მსოფლიოს ერთ-ერთი წამყვანი უნივერსიტეტის მეცნიერებმა ჩვენს კბილის ჯაგრისებსა და შხაპის თავებში აღმოაჩინეს „აქამდე არნახული" ვირუსები.მიკრობიოლოგებმა დაადგინეს, რომ ჩვენი კბილის ჯაგრისები და შხაპის თავები აბსოლუტურად სავსეა ვირუსებით.ამ ვირუსების აბსოლუტური უმრავლესობა მეცნიერებს აქამდე არასოდეს უნახავთ, რაც განსაცვიფრებელი აღმოჩენაა კვლევისთვის.მიუხედავად იმისა, რომ კბილის ჯაგრისზე ან შხაპის თავზე ვირუსების აღმოჩენის იდეა საშინლად ჟღერს, ისინი ზიანს არ გვაყენებენ.ეს არის ვირუსები (ფგები), რომლებიც აინფიცირებენ და მრავლდებიან ბაქტერიების შიგნით.„ჩვენ აღმოვაჩინეთ ბევრი ვირუსი, რომლის შესახებაც ძალიან ცოტა ვიცით და ბევრი სხვა, რომელიც აქამდე არასდროს გვინახავს. საოცარია, რამხელა აუთვისებელი ბიომრავალფეროვნებაა ჩვენს ირგვლივ. მის საპოვნელად შორს წასვლაც კი არ გჭირდებათ. ის ჩვენს ცხვირწინ არსებობს“,- ამბობს ერთ-ერთი მეცნიერი. 

1728622915

ასტრონავტი, რომელმაც კოსმოსში 178 დღე გაატარა, საუბრობს „დიდ ტყუილზე“, რომელიც მან დედამიწის ნახვის შემდეგ გააცნობიერა

 NASA-ს ყოფილმა ასტრონავტმა, რონ გარანმა, 178 დღე კოსმოსში  გაატარა და ეს იყო მომენტი, როდესაც ის დედამიწას უყურებდა საერთაშორისო კოსმოსური სადგურიდან.კოსმოსში გატარებულმა დღეებმა ასტრონავტში გამოიწვია „მიმოხილვის ეფექტი“.„მიმოხილვის ეფექტი" ხშირად ხდება მაშინ, როდესაც ასტრონავტები მიდიან კოსმოსში და ქვემოდან იყურებიან. ამ დროს პირველად ხედავენ დედამიწას ამ პერსპექტივიდან. გამოცდილება „ცვლის ასტრონავტების შეხედულებას და აზროვნებას ჩვენს პლანეტაზე და თავად სიცოცხლეზე“,- განმარტავს NASA .Big Think-თან ინტერვიუში ასტრონავტმა განმარტა: „ჩვენ ვცდილობთ გავუმკლავდეთ ისეთ საკითხებს, როგორიცაა გლობალური დათბობა, ტყეების განადგურება, ბიომრავალფეროვნების დაკარგვა, როგორც ცალკეული საკითხები, როდესაც სინამდვილეში ისინი მხოლოდ ძირითადი პრობლემის სიმპტომებია. პრობლემა ისაა, რომ ჩვენ თავს არ ვთვლით როგორც პლანეტატორებად.როდესაც საერთაშორისო კოსმოსური სადგურის ფანჯრიდან გავიხედე, დავინახე პაპარაცები, როგორც ელვისებური შტორმის ციმციმები, დავინახე ავრორას მოცეკვავე ფარდები, რომლებიც ისე ახლოს ჩანდნენ, თითქოს შეგვეძლო ხელით შევხებოდით. დავინახე დაუჯერებელი რამ - ჩვენი პლანეტის ატმოსფეროს სიმკვრივე“.გარანმა გააცნობიერა, რომ ჩვენი პლანეტა და მასზე არსებული ყველა ცოცხალი არსება „ქაღალდის თხელი ფენით" ინარჩუნებს სიცოცხლეს.მისიიდან დაბრუნების შემდეგ გარანი „აგრძელებს მუშაობას უფრო სუფთა, უსაფრთხო და მშვიდობიანი პლანეტისკენ“.

1728468120

პირველად მსოფლიოში, პირველი ტიპის დიაბეტი ღეროვანი უჯრედებით უკუაქციეს

პირველი ტიპის დიაბეტის მქონე ადამიანებს ამ ავტოიმუნური დაავადების უკუქცევა ან სპონტანურ რემისიაში გადაყვანა არ შეუძლიათ; ერთადერთი, რაც მათ ძალუძთ, არის ინსულინით სისხლში შაქრის დონის მართვა, ჯანსაღად კვება და რეგულარული ვარჯიშიახლახან, ჩინეთში, ამ დაავადების მქონე ახალგაზრდა ქალზე ჩატარებული წარმატებული მკურნალობა აჩენს იმედს, რომ უკვე ძალიან ახლოს არის უნივერსალური სამკურნალო საშუალება.2023 წლის ივნისში, ექიმებმა პაციენტს მუცლის კუნთებში დაახლოებით 1,5 მილიონი ინსულინის მწარმოებელი უჯრედი შეუყვანეს. უჯრედული საზოგადოება ზედმიწევნით გადააპროგრამეს მისივე საკუთარი ღეროვანი უჯრედებიდან.2,5 თვის შემდეგ, დასრულდა ქალის სამუდამო დამოკიდებულება ინსულინის გაკეთებაზე — სრულიად უკუიქცა მისი ხანგრძლივი, ძნელად საკონტროლებელი დიაბეტი.ტრანსპლანტაციიდან ოთხი თვის შემდეგ, მისი სხეული თავად გამოიმუშავებდა საკმარის ინსულინს, რათა დღის 98 პროცენტზე მეტი დროის განმავლობაში შეენარჩუნებინა სისხლში შაქრის უსაფრთხო დონე.თუკი ამ პაციენტს ინსულინის ბუნებრივად წარმოება მომდევნო წლებშიც შეუნარჩუნდა, ერთ მშვენიერ დღეს, ის შეიძლება განკურნებულად გამოცხადდეს — ეს ამ სახის პირველი წარმატებული შემთხვევა იქნება მედიცინაში.„გამორჩეული შემთხვევაა. თუკი სხვა პაციენტებშიც ასე მოხდა, დიდებული ამბავი იქნება“, — ამბობს დიაბეტის მკვლევარი დაისუკე იაბე, რომელიც ამ კვლევაში ჩართული არ ყოფილა.ჩინელი მკვლევრები უკვე გეგმავენ ამ ცდის გაგრძელებას სხვა პაციენტებზე.პირველი ტიპის დიაბეტი მაშინ ვითარდება, როცა სხეულის იმუნური სისტემა პანკრეასში თავს ესხმის ინსულინის მწარმოებელი უჯრედების, ე. წ. პანკრეასის კუნძულების კლასტერებს.ზოგიერთ შემთხვევაში, დონორისგან პანკრეასის კუნძულების ან მთლიანად პანკრეასის გადანერგვამ პირველი ტიპის დიაბეტი შეიძლება განკურნოს, მაგრამ ეს უკიდურესი და პოტენციურად სახიფათო ვარიანტია და თანაც, დონორები სულ თითზე ჩამოსათვლელია მაშინ, როცა ეს ავტოიმუნური დაავადება მსოფლიოში მილიონობით ადამიანს აქვს.უკვე ოც წელიწადზე მეტია, მეცნიერები ცდილობენ, სრულად განვითარებული, ზრდასრული ქსოვილის უჯრედები დააბრუნონ მდგომარეობაში, რომელსაც ინდუცირებული პლურიპოტენტური ღეროვანი უჯრედი ეწოდება და შემდეგ, უკვე ეს უჯრედები გარდაქმნან ინსულინის მწარმოებელ უჯრედებად.თუმცა, უკიდურესად რთულია იმის გარკვევა, როგორ გაკეთდეს ეს საქმე სიზუსტით. საბოლოო პროდუქტი ყოველთვის არ ემთხვევა რეალურ პანკრეასის კუნძულებს.ჩინელმა მეცნიერებმა ახალი გზა არჩიეს, რომელიც მათი თქმით, გაცილებით დიდი კონტროლის საშუალებას იძლევა. ღეროვან უჯრედებში ცილების შეყვანის ნაცვლად, რაც გარკვეულ გენთა ექსპრესიას იწვევს, ზრდასრული ქსოვილების სუფთა მდგომარეობაში გადაპროგრამებით, მკვლევრებმა ინდუცირებული პლურიპოტენტური ღეროვანი უჯრედები პატარა მოლეკულების გამოყენებით გამოიყვანეს.მას შემდეგ, რაც ეს მეთოდი თაგვებსა და პრიმატებზე წარმატებითა და უსაფრთხოდ დატესტეს, ჯგუფმა ცდის ადამიანებზე ჩატარების ნებართვა მიიღო. ცდა ამჟამადაც გრძელდება და მასში სამი ადამიანია ჩართული.ერთ-ერთი პაციენტი 26 წლის ქალია, რომელსაც პირველი ტიპის დიაბეტის დიაგნოზი 14 წლის ასაკში დაუსვეს და მისი ერთწლიანი ცდების შედეგები ახლა გამოქვეყნდა.იქამდე, ამ პაციენტს მწვავე ჰიპოგლიკემიის (სისხლში შაქრის შემცველობის შემცირება) გამო უკვე გადანერგილი ჰქონდა პანკრეასი, მაგრამ მწვავე თრომბოზულ გართულებათა გამო, ორგანო ამოსაკვეთი გახდა.სხვათა შორის, იმუნოსუპრესიულ წამლებთან ერთად, ღეროვანი უჯრედების ტრანსპლანტატმა უკეთესად იმუშავა, ვიდრე გადანერგილმა ორგანომ.ბოლო პერიოდში ჩატარებული სხვა კლინიკური ცდებიც მიუთითებს, რომ ღეროვანი უჯრედების ტრანსპლანტაციაზე კვლევები აუცილებლად უნდა გაგრძელდეს.მაგალითად, აშშ-ში ჩატარებულ კვლევაში, პირველი ტიპის დიაბეტის მქონე 12 პაციენტს დონორის მიერ გაღებული ღეროვანი უჯრედებისგან შექმნილი პანკრეასის კუნძულები შეუყვანეს. ჯგუფს ასევე მისცეს იმუნოსუპრესანტი მედიკამენტები. პირველადი შედეგების თანახმად, მათი სისხლის მიმოქცევაში გლუკოზის შესვლისთანავე დაიწყო ინსულინის ბუნებრივი წარმოება.კვლევა ჟურნალ Cell-ში გამოქვეყნდა. მომზადებულია ScienceAlert-ის მიხედვით.

1728310926

მეცნიერებმა ატლანტის ოკეანის სიღრმეში „დაკარგული ქალაქი“ აღმოაჩინეს

მეცნიერებმა ატლანტის ოკეანის სიღრმეში „დაკარგული ქალაქი“ აღმოაჩინეს, რომელიც დედამიწაზე არასდროს უნახავთ.ახლახან მეცნიერები წააწყდნენ „დაკარგულ ქალაქს“ ატლანტის ოკეანეში, რომელიც რეალურად არის რამდენიმე ზღვის ცხოველის სახლი და, ალბათ, ჰყავს თავის ბინადარიც.ეს დაკარგული ქალაქი შედგება რამდენიმე კლდოვანი, კოშკიანი სტრუქტურებისგან, რომლებიც მდებარეობს შუა ატლანტიკური მთის ქედის დასავლეთით.ქალაქში არის უზარმაზარი კედლები, ასევე სვეტები და მონოლითებიც კი, რომელთა სიმაღლე 60 მეტრს აღემატება.ეს არ არის უძველესი ადამიანური ცივილიზაციის ადგილი, რომელიც დაფარული იყო ზღვის დონის აწევით, მაგრამ მისი აღმოჩენა მაინც საყურადღებოა მეცნიერების სამყაროში.2000 წელს, აღმოჩენის შემდეგ მას რეალურად ეწოდა "დაკარგული ქალაქი". Science Alert-ის თანახმად, ეს არის ყველაზე ხანგრძლივად ცოცხალი გარემო ოკეანეში.სხვა ადგილებისგან განსხვავებით, აქ წარმოებული ნახშირწყალბადები მზის შუქით არ იქმნება, ისინი 750-900 მეტრზე დგანან წყლის ქვეშ, სადაც სინათლე არ აღწევს (დაახლოებით 1000 მეტრზე).სამაგიეროდ, ის ეყრდნობა ქიმიურ რეაქციებს, რომლებიც ხდება ზღვის ფსკერზე. ამ აღმოჩენამ გაამარტივა იმისი კვლევა, თუ როგორ წარმოიშვა სიცოცხლე ჩვენს პლანეტაზე 3,7 მილიარდი წლის წინ. ბერძნული მითოლოგიის პატივსაცემად, დაკარგული ქალაქის ყველაზე მაღალ მონოლითს პოსეიდონი ეწოდა.

1728304675

მზეზე ბოლო შვიდ წელიწადში ყველაზე მძლავრი ამოფრქვევა მოხდა - მაღალია ძლიერი პოლარული ციალის შანსი

მზეზე ბოლო შვიდი წლის განმავლობაში უმძლავრესი ამოფრქვევა მოხდა.3 ოქტომბერს, მზის დისკოს ზუსტად შუაში, X9.0-ის სიმძლავრის აფეთქება მოხდა. ამას გარდა, მას თან ახლდა კორონული მასის ამოფრქვევაც, რომელიც პირდაპირ დედამიწისკენაა მომართული.ის 2024 წლის ოქტომბერში დაფიქსირებული მეორე X-კლასის ანთებაა; ორივე მათგანი მზის ერთი და იმავე აქტიური ლაქა-რეგიონიდან ამოიფრქვა. ამავე დროს, წარმოადგენს ყველაზე მძლავრ ანთებას 2017 წლის სექტემბრის შემდეგ — მაშინდელი ამოფრქვევის სიმძლავრე X11.88 იყო.მზის ანთებები ამჟამად ძალიან ხშირია, რადგან მზე თავისი აქტივობის 11-წლიანი ციკლის პიკს უახლოვდება. ანთებათა უმეტესობა მცირე აფეთქებებია, მაგრამ ბოლო პერიოდში აშკარად გახშირდა X-კლასის ანთებები — ყველაზე ძლიერი კატეგორია, რომლის გაზომვაც შეგვიძლია.3 ოქტომბრის X9.0 ანთება აღრიცხულთა შორის 20 უმძლავრეს ამოფრქვევათა სიაში შედის.ამოფრქვევა მოხდა რეგიონიდან, რომელსაც AR 3842-ს უწოდებენ; მას განსაკუთრებით კომპლექსური მაგნიტური კონფიგურაცია აქვს, რასაც „ბეტა-გამა-დელტა“ კლასიფიკაციას უწოდებენ.მზის ლაქები არის ლაქები მზეზე, სადაც მაგნიტური ველი დროებით არის ძლიერი. ამას გარდა, ისინი მაგნიტურად ჩახლართულია; საპირისპირო პოლარობის მქონე მაგნიტური ველები ერთმანეთში იხლართება, წყდება და შემდეგ ხელახლა ერთდება. ამ ხელახლა შეერთებისას გამოიყოფა ენერგიის ჭავლი — მზის ანთება.ბეტა-გამა მზის ლაქის რეგიონები შეიცავს საპირისპირო პოლარობის ზონებს, რომლებიც ერთმანეთს ადვილად ვერ უერთდება. დელტა ლაქებს უფრო პატარა სივრცეში ჩაფული საპირისპირო პოლარობები აქვს, რაც ზრდის იმის შანსს, რომ მთლიანი ლაქა გახდეს განმეორებითი, ინტენსიური აქტივობის რეგიონი. სწორედ ამას ვხედავთ ახლა AR 3842-ის შემთხვევაში. 1-ელ ოქტომბერს მან X7.1 ანთება გამოყო. შემდეგ მან X9.0-მდე აიწია.მზის ანთებები დედამიწისთვის შეიძლება საზიანო იყოს. პლანეტის ზედაპირზე უსაფრთხოდ ვართ, რადგან რენტგენულ და გამა რადიაციას ატმოსფეროში ღრმად შეღწევა არ შეუძლია; მაგრამ მძლავრ რადიოჭავლებს შეუძლია ხელი შეუშალოს მაღალი სიხშირის რადიოსაკომუნიკაციო სისტემებს.ეფექტები ყველაზე ძლიერია კორონული მასის ამოფრქვევებისას (CME). ხშირად, მაგრამ არა ყოველთვის, ეს მოვლენა მზის ანთებებს ახლავს თან.კორონული მასის ამოფრქვევისას მზის სისტემის მასშტაბით გაიტყორცნება მილიარდობით ტონა მზის ნაწილაკი და ჩახლართული მაგნიტური ველები; ჩვენამდე მოსაღწევად მას შეიძლება რამდენიმე დღე დასჭირდეს, მაგრამ როცა მოაღწევს, ეს ნაწილაკები დედამიწის ატმოსფეროსთან ურთიერთქმედებენ და იწვევენ გეომაგნიტურ შტორმს, რასაც გარკვეული შედეგები ახლავს თან.ატმოსფეროს ზედა ნაწილებში გამომუშავებულმა ელექტროდენმა შეიძლება ენერგიის რხევები გამოიწვიოს დედამიწაზე, ელექტროსისტემებში; მაგალითად, შეიძლება საჭირო გახდეს ძაბვის კორექციები. იზრდება წევა თანამგზავრებზე, რის გამოც, შეიძლება საჭირო გახდეს კურსის შესწორება. შეიძლება ხელი შეეშალოს თანამგზავრულ და GPS კომუნიკაციებს.მხოლოდ ერთი კორონული მასის ამოფრქვევისას, თუნდაც მას მძლავრი ანთებაც ახლდეს თან, ეფექტები ბევრ პრობლემას ვერ იწვევს, მაგრამ იზრდება პოლარული ციალის დანახვის შანსი 50-გრადუსიან განედზეც კი.ციალს იწვევს დედამიწის მაგნიტურ ველზე მზის ნაწილაკების დარტყმა, რომლებიც შემდეგ, მაღალ განედებზე, მაგნიტური ველის ხაზების გასწვრივ მიემართებიან და ჩქარდებიან; შემდეგ კი იქიდან ატმოსფეროს ზედა ნაწილში შემოედინებიან.ატმოსფეროს ნაწილაკებთან მათი ურთიერთქმედება იწვევს იონიზაციას, რაც თავის მხრივ სხვადასხვა ფერში ნათებას განაპირობებს; ნათების ფერი დამოკიდებულია ატმოსფეროში ელემენტთა პროპორციაზე. მექანიზმი დაახლოებით იგივეა, რაც ნეონის ფლუორესცენციური ნათებისას, მაგრამ გაცილებით დიდ მასშტაბზე.X7.1 ანთებისა და თანმხლები კორონული მასის ამოფრქვევისას უკვე გაჩნდა პოლარული ციალის მაღალი შანსი. ჰალო კორონული მასის ამოფრქვევას უწოდებენ ამ მოვლენის ისეთ ტიპს, რომელიც პირდაპირ დედამიწისკენაა მომართული. უახლოესი დღეების პოლარული ციალის პროგნოზი შეგიძლიათ იხილოთ აშშ-ის ოკეანისა და ატმოსფეროს ეროვნული ადმინისტრაციის (NOAA) ვებგვერდზე.მძლავრი პოლარული ციალის შანსი განსაკუთრებით მაღალია ამ შაბათ-კვირას (5-6 ოქტომბერი).მომზადებულია ScienceAlert-ის მიხედვით რომელიც მიხეილ ჭაბუკაშვილმა თარგმნა

1728294662

ნობელის პრემია ფიზიოლოგიასა და მედიცინაში მიკრო რნმ-ის აღმომჩენებს მიენიჭათ

სტოკჰოლმში ნობელის პრემიის კვირეული დაიწყო. ტრადიციულად, პირველი გამარჯვებული ფიზიოლოგიისა და მედიცინის დარგში გამოვლინდა.2024 წელს ჯილდო ვიქტორ ემბროსმა და გერი რავკუნმა მიიღეს „მიკრო რნმ-ის აღმოჩენისა და გენების ექსპრესიის პოსტ-ტრასნკრიფციულ რეგულაციაში მათი როლის შესწავლისთვის“.8 ოქტომბერს გამოვლინდება გამარჯვებული ფიზიკის დარგში, 9 ოქტომბერს ქიმიის, 10 ოქტომბერს ლიტერატურის. 11 ოქტომბერს კი მშვიდობის დარგში ნობელის პრემიის ლაურეატი დასახელდება. 14 ოქტომბერს გახდება ცნობილი ვინ მიიღებს ალფრედ ნობელის სახელობის პრემიას ეკონომიკის დარგში.  BREAKING NEWSThe 2024 #NobelPrize in Physiology or Medicine has been awarded to Victor Ambros and Gary Ruvkun for the discovery of microRNA and its role in post-transcriptional gene regulation. pic.twitter.com/rg3iuN6pgY — The Nobel Prize (@NobelPrize) October 7, 2024

1728282420

რა ცვლილებებს განიცდის ქალის ტვინი ორსულობის პერიოდში

ორსულობის პერიოდში ქალის სხეული სერიოზულ ცვლილებებს განიცდის და გამონაკლისი არც ტვინია. ამის დასტურად ამერიკელმა ნეირომეცნიერებმა პირველი დეტალური "რუკა" შექმნეს, რომელიც ფეხმძიმობის სხვადასხვა ეტაპზე ამ ორგანოს მდგომარეობას გვიჩვენებს.ეს მონაცემები ახალბედა დედის ტვინის გამოსახულებებს ეყრდნობა, რომლებიც დაორსულებამდე, ორსულობის დროს და ბავშვის გაჩენის შემდეგაა გადაღებული. სპეციალისტებმა შენიშნეს, რომ ნაყოფის განვითარების პარალელურად ცენტრალურ ნერვულ სისტემაში რუხი ნივთიერების რაოდენობა შემცირდა, თეთრი ნივთიერების შემადგენელ ნეირონებს შორის კავშირი კი ბოლო ორ ტრიმესტრში გაუმჯობესდა. ცნობილია, რომ ამგვარი ბალანსი ტვინში ინფორმაციის უფრო ეფექტიანად მიმოცვლას უწყობს ხელს. „აქამდე ტვინი ამ მეტამორფოზის პროცესში არასდროს გვინახავს. შევძელით, რომ რუხი ნივთიერების მოცულობის, ტვინის ქერქის სისქის, თეთრი ნივთიერების მიკროსტრუქტურისა და პარკუჭის ყოველკვირეულ ცვლილებებს დავკვირვებოდით", — აცხადებს ნეირომეცნიერი ემილი ჯეიკობსი.ნელ-ნელა ვრწმუნდებით, რომ ტვინი იმაზე ელასტიკურია, ვიდრე ვვარაუდობდით. ის სწავლის ან დაბერების პროცესში იცვლება და ამაზე გარკვეული გავლენა სქესობრივ ჰორმონებსაც აქვს. კერძოდ ორსულობასთან დაკავშირებით ბევრი კვლევა არაა ჩატარებული, მაგრამ მცირე ინფორმაცია მოგვეპოვება. მაგალითად, 2017 წელს დადგინდა, რომ ფეხმძიმობის პერიოდი ტვინში რუხი ნივთიერების შემცირებას ემთხვევა, 2022-ში კი გავიგეთ, რომ ორსულობის დროს წარმოქმნილი ჰორმონები ტვინის ნეირონული ქსელის აქტიურობას ცვლის.ავტორები ამბობენ, რომ ორსულობის თანმდევი ნეირობიოლოგიური პროცესების შესახებ ბევრი რამ არ ვიცით, რისი მიზეზიც ისაა, რომ ბიოსამედიცინო კვლევებში ქალებს დიდი ყურადღება არასდროს ექცეოდა. რაც შეეხება ახალ კვლევას, მის ფარგლებში 38 წლის ქალი შეისწავლეს, რომელიც ხელოვნური განაყოფიერების გზით დაორსულდა. მას საერთო ჯამში ტვინის მაგნიტურ-რეზონანსული სკანირება 26-ჯერ ჩაუტარდა. გამოსახულებების ანალიზმა აჩვენა, რომ ორსულობისას მისი ტვინის 80%-ში რუხი ნივთიერება დაახლოებით 4%-ით შემცირდა, მაგრამ ბოლოს ისევ ნორმას დაუბრუნდა.თითქმის ასეთივე ცვლილებები მიმდინარეობს სქესობრივი მომწიფების დროსაც. უცნობია, ზემოქმედებს თუ არა ეს ქალის ქცევაზე, რისი დადგენაც ცხოველთა მაგალითზეც ძნელია, რადგან აქაც უფრო მეტად მამრები არიან გამოკვლეული. ამის მიუხედავად, მღრღნელებში მაკეობისას ესტროგენისა და პროგესტერონის მოზღვავებაა დაფიქსირებული, რაც ტვინის ჰიპოთალამუსს ისე ცვლის, რომ ნაშიერის სუნისა და ხმის მიმართ დედის მგრძნობელობას ზრდის. შესაძლოა, იგივე ხდებოდეს ადამიანებშიც, მაგრამ ჩვენი ფიზიოლოგია ბევრად რთულია.

1728238951

საიდუმლო ამოხსნილია - რა არის იმ უჩვეულო ხმების წყარო, რომელიც მარიანის ღრმულში წლების განმავლობაში ფიქსირდებოდა

მეცნიერებმა საბოლოოდ დაადგინეს, რა არის იმ უჩვეულო ხმების წყარო, რომლებიც მარიანის ღრმულში წლების განმავლობაში ფიქსირდებოდა.აღმოჩნდა, რომ ეს, არც მეტი, არც ნაკლები, ბრაიდის ვეშაპების სახეობა Balaenoptera edeni-ს წარმომადგენელთა ხმებია. დიდი ალბათობით, ასე ისინი ერთმანეთთან კომუნიკაციას ამყარებენ და არკვევენ, რამდენად ახლოს არიან მათი მეგობრები.ვეშაპების ეს "ძახილი" პირველად 2014 წელს შენიშნეს, როცა მარიანის ღრმულში წყალქვეშა აკუსტიკურ კვლევას ატარებდნენ. ესაა მსოფლიოში ყველაზე ღრმა ოკეანური ღარი, რომელიც იაპონიის სამხრეთით 2 400 კილომეტრზე ვრცელდება და 10 935-მეტრიანი მაქსიმალური სიღრმე აქვს. იქ ჩაწერილი ხმები სამ კატეგორიად იყოფა: დაბალი ტონის ერთგვარი გრგვინვა, რომელიც მეორე ფაზაში უფრო ღრმავდება და მაღალი ტონის მეტალური წკრიალის ბგერები, რომლებიც სამეცნიერო ფანტასტიკის ჟანრის ფილმებში არსებული კოსმოსური ხომალდების ხმას მოგვაგონებს.მეცნიერებმა ზემოხსენებული ხმების წარმომავლობის განხილვა დაიწყეს და 2016 წელს გამოითქვა ვარაუდი, რომ შესაძლოა, ამას უკბილო ვეშაპებთან ჰქონოდა კავშირი. ამის მიუხედავად, დაფიქსირებული აკუსტიკური ბგერები არცერთ ასეთ სახეობას შეესაბამებოდა. ახალი კვლევის ფარგლებში კი დაადასტურეს, რომ მსგავსი "ძახილი" სწორედ ბრაიდის ვეშაპებისთვისაა დამახასიათებელი. დასკვნის გამოტანაში მათ ხელოვნური ინტელექტი დაეხმარა, რომელმაც ოკეანური ხმების 200 000-საათიანი ჩანაწერი გააანალიზა.მკვლევრებს ამაზე მიანიშნა მარიანის ღრმულის მიმდებარე კუნძულებთან 10 ასეთი ვეშაპის შენიშვნამაც, რომელთაგანაც 9 სპეციფიკურ ხმებს გამოსცემდა. ასევე, მათ ამ ძუძუმწოვრების მიგრაციის პერიოდებიც გაითვალისწინეს, რომლებიც უჩვეულო ხმების დაფიქსირების დროებს დაემთხვა. დადგინდა ისიც, რომ ეს ბგერები ბრაიდის ვეშაპების კონკრეტულ პოპულაციას ახასიათებს, რომელიც უფრო მეტად წყნარი ოკეანის ჩრდილო-დასავლეთით გვხვდება.წყარო

1728237075

ხელოვნურმა ინტელექტმა 20 წელიწადში შესაძლოა გლობალური ეპიდემია ან პანდემია გამოიწვიოს

ჯონ ჰოპკინსის, სტენფორდის და ფორდჰემის უნივერსიტეტების მკვლევარებმა განაცხადეს,რომ ხელოვნურმა ინტელექტმა (AI) მომავალში შესაძლოა გამოიწვიოს ახალი ეპიდემიები ან პანდემიები. მათ აღნიშნეს, რომ თანამედროვე ხელოვნური ინტელექტის მოდელებს აქვთ დიდი მოცულობის ბიოლოგიური მონაცემების დამუშავების უნარი, რამაც შეიძლება დააჩქაროს წამლების განვითარება და გამოიწვიოს საშიში პათოგენების შექმნა, იუწყება Fox News.ხელოვნური ინტელექტის სასარგებლო შესაძლებლობების მიუხედავად, აქვს უარყოფითი მხარეც.ტექნოლოგიის მრავალფეროვნება შეიძლება გახდეს საფრთხე - ბიოლოგიური მოდელი, რომელიც ქმნის კეთილთვისებიან ვირუსს გენური თერაპიისთვის, შეიძლება გამოყენებულ იქნას პათოგენების შესაქმნელად, რომლებსაც შეუძლიათ ვაქცინაციის შედეგად გამოწვეული იმუნიტეტის დაძლევა, - ნათქვამია სამეცნიერო ნაშრომში, რომელიც გამოქვეყნდა ჟურნალში Science.მეცნიერები მოუწოდებენ მთავრობებს, მათ შორის აშშ-ს მთავრობას, შემოიღონ მკაცრი რეგულაციები, რათა თავიდან აიცილონ ასეთი საშიში ბიოლოგიური აგენტების შექმნა და გავრცელება.წყარო:

1728221075

ალკოჰოლის მოხმარება 6 ტიპის სიმსივნესთან დააკავშირეს

 ალბათ, ხშირად გსმენიათ, რომ მცირეოდენი ალკოჰოლი თქვენთვის სასარგებლოც კია, მაგრამ სამეცნიერო კვლევები დღითიდღე ადასტურებს, რომ ეს სიმართლეს არ შეესაბამება. პირიქით, მსგავსი სასმელი ჩვენს ჯანმრთელობას სერიოზულ საფრთხეს უქმნის.ონკოლოგიური კვლევების ამერიკული ასოციაციის უკანასკნელი ანგარიშის მიხედვით, ალკოჰოლის მიღება 6 ტიპის სიმსივნეს უკავშირდება:თავისა და კისრის; საყლაპავის; ძუძუს; ღვიძლის; კოლორექტულს; კუჭისას.ალკოჰოლი კიბოს ე.წ. მოდიფიცირებად ფაქტორებს შორის ერთ-ერთ უმთავრესად მიიჩნევა. ასეთია ფაქტორები, რომლებსაც ამ დაავადების რისკის წარმოქმნა ან შემცირება შეუძლია და სიმსივნის შემთხვევების 40 პროცენტთანაა ასოციაციაში. მაგალითად, 2019 წელს დასავლეთის ქვეყნებში ყოველი 20 ონკოლოგიური დიაგნოზიდან 1 სწორედ ალკოჰოლური სასმლის მიღებას დაუკავშირეს და ეს მაჩვენებელი სულ უფრო იზრდება.

1728157233

PHOTO - მეცნიერებს მარსზე მსგავსი რამ ჯერ არ უნახავთ

NASA-ს მარსმავალმა „პერსევერანსმა“, რომელიც წითელ პლანეტაზე ეზეროს კრატერში დახეტიალობს და იქაურობას იკვლევს, განსაკუთრებით უცნაური, ჭრელი ქვა აღმოაჩინა. მეცნიერებს მარსზე მსგავსი რამ ჯერ არ უნახავთ.მარსის შესახებ ჯერ კიდევ ძალიან ბევრი რამ არ ვიცით.მავალმა ქვა 13 სექტემბერს გადაიღო, კრატერის კიდეზე ასვლისას. მარსის სხვა საინტერესო წარმონაქმნთა მსგავსად, პერსევერანსის ჯგუფმა ქვას სახელიც შეარქვა — ფრეიას ციხესიმაგრე (მწვერვალი აშშ-ში, დიდ კანიონში).ქვა არც ისე დიდია. სიგრძეში დაახლოებით 20 სანტიმეტრია. საინტერესოა მისი ზებრას მსგავსი, მუქი და ნათელი ზოლები.ფერდობზე ასვლისას, პერსევერანსმა ქვა საკუთარი კამერა Mastcam-Z-ით გადაიღო. ამ ფოტოების საფუძველზე, მეცნიერებს აქვთ რამდენიმე ვარაუდი, თუ რა შეიძლება იყოს ეს ქვა.„მისი ქიმიური შემადგენლობის შესახებ ბევრი არაფერი ვიცით, მაგრამ პირველადი ინტერპრეტაციებით, მისი ზოლები ვულკანურ ან/და მეტამორფოზულ პროცესებს უნდა წარმოექმნა“, — წერს აშშ-ის პერდიუს უნივერსიტეტის პლანეტური მეცნიერი ათანასიოს კლიდარასი.მისივე განცხადებით, ვინაიდან „ფრეიას ციხესიმაგრე“ ცალკეული ქვაა და მკაფიოდ განსხვავდება მის ქვეშ არსებული ქანისგან, სავარაუდოდ ის იქ სხვა ადგილიდან მოხვდა, შესაძლოა, ფერდობზე მაღლიდან ჩამოგორდა.მკვლევრებს ამ შესაძლებლობის უკეთესად შესწავლა სურთ, რადგან პერსევერანსი ახლა ფერდობზე მაღლა ადის და ვინ იცის, იქნებ სხვა ასეთ ქვასაც გადააწყდეს.ამ ეტაპზე, ამ ქვის შესახებ მეტი არაფერია ცნობილი. ეჭვგარეშეა, რომ ის უკანასკნელი უცნაური ქვა არ იქნება, რომელსაც NASA-ს მავალი გვიჩვენებს. წლის დასაწყისში, კიდევ ერთმა მავალმა Curiosity-მ გეილის კრატერში გადაუარა ქვას, რომელიც გასკდა და შიგნიდან სუფთა გოგირდი გადმოიბნა.ცოტა ხნის წინ, მარსზე ასევე შენიშნეს ერთი უცნაური ლოდი, რომელსაც Chevaya Falls-ი უწოდეს. ეს წარმონაქმნი გეპარდის მსგავსი ზოლებით გამოირჩევა და ძლიერ ჰგავს ისეთ მინერალურ მახასიათებლებს, რომლებიც ჩვენთან, დედამიწაზე დაკავშირებულია ბიოლოგიურ აქტივობასთან. დიდი ალბათობით, Chevaya Falls-ის შემთხვევაში საქმე არაბიოლოგიურ პროცესთან გვაქვს, მაგრამ მისი აღმოჩენა მაინც საინტერესოა.წყარო:

1728036840

მეცნიერებმა ჩამდინარე წყლებში პლასტმასის მჭამელი ბაქტერიები აღმოაჩინეს

მეცნიერებმა ჩამდინარე წყლებში პლასტმასის მჭამელი ბაქტერიები აღმოაჩინეს. მათ დაადგინეს ჩამდინარე წყლების ბაქტერია, რომელსაც შეუძლია PET (პოლიეთილენ ტერეფტალატი) პლასტმასის დაშლა, რაც განსაკუთრებით პრობლემურია მისი სიძლიერისა და დეგრადაციისადმი გამძლეობის გამო, წერს უცხოური გამოცემა.„ჩვენ პირველები ვართ, ვინც ვაჩვენეთ, რომ ჩამდინარე წყლების ბაქტერიებს შეუძლიათ დაშალონ პლასტმასის მასალა და გამოიყენონ ისინი ნახშირბადის წყაროდ“, - თქვა ერთ-ერთმა მეცნიერმა.მეცნიერები აცხადებენ, რომ მათ აღმოაჩინეს ბაქტერიის ფარული ძალა, რომელიც ნაპოვნია ურბანულ წყლებში და ჩამდინარე წყლებში: ის იკვებება პლასტმასის ნარჩენებით.ის ჯერ„ღეჭავს“ პლასტმასს პატარა ნაჭრებად, შემდეგ ათავისუფლებს ფერმენტს, რომელიც შემდგომ ანადგურებს პლასტმასს, რაც ბაქტერიებს საშუალებას აძლევს გამოიყენონ ნახშირბადის ატომები საკვებად.პარალელურად, მეცნიერებმა შეისწავლეს ბაქტერიების შიდა სტრუქტურა, რათა გაეგოთ პლასტმასის დაშლის მექანიზმები.აღნიშნულია, რომ ამ აღმოჩენამ შესაძლოა წყლები პლასტმასის ნარჩენებისგან გაათავისუფლოს.