ევროპელი ლიდერების განცხადებებმა დაგვარწმუნა, რომ აუცილებლად მივიღებთ კანდიდატის სტატუსს მომავალ შემოდგომაზე - Commonspace.eu ნიკოლოზ სამხარაძესთან ინტერვიუს აქვეყნებს

ნიკოლოზ სამხარაძე საქართველოს პარლამენტის საგარეო ურთიერთობათა კომიტეტის თავმჯდომარეა. 2022 წლის 21 ნოემბერს ჰააგაში ვიზიტის დროს პროფესორი სამხარაძე Commonspace.eu-ს ესაუბრა საქართველოს ევროატლანტიკურ გზაზე, სომხეთ აზერბაიჯანს შორის სამშვიდობო პროცესზე, საქართველოს ურთიერთობებზე რუსეთთან და უკრაინასთან და ქართულ რაგბიში ბოლო პერიოდში მიღწეულ წარმატებაზე.

როგორ აფასებთ საქართველოს დღევანდელ გზას ნატოში გაწევრიანებისკენ? თქვენი აზრით, რატომ არ მიეცა საქართველოს ნატო-ს ბლოკში გაწევრიანების საშუალება?

ეს ძალიან კარგი კითხვაა და პასუხი მდგომარეობს მოკავშირეებს შორის ერთიანობის ნაკლებობაში ნატოს აღმოსავლეთით გაფართოების თვალსაზრისით. სამწუხაროდ, ჩვენ კვლავ მძევლები ვართ რუსული პოლიტიკის რომელიც მიმართულია ოკუპაციისეკნ და სუვერენული სახელმწიფოების ტერიტორიების ანექსიისკენ, ისეთი ქვეყნების როგორიცაა საქართველო და უკრაინა. ნატოს პრობლემა არის ის, რომ რაც 14 წლის წინ მოხდა, არ მოგვარდა, ვფიქრობ, რუსული ფაქტორის გამო. მოკავშირეების უმეტესობას ეშინია რუსეთის რეაქციის საქართველოსა და უკრაინის შესაძლო გაწევრიანებაზე და ვფიქრობ, რომ რუსეთს რეალურად ვყავართ ყველა მძევლად.

მე ყოველთვის ვეუბნები ჩვენს ნატოს პარტნიორებს, რომ ჩვენ რუსებზე ჭკვიანები უნდა ვიყოთ და რუსეთის მიერ შექმნილი ეს მანკიერი წრე უნდა გავტეხოთ. რუსებს უნდა გავუსწროთ, რადგან თუ ასე გავაგრძელებთ, რუსეთი არ გაჩერდება. უახლესმა ისტორიამ აჩვენა, რომ რუსეთი ყოველთვის თავს ესხმის თავის მეზობლებს, რომლებიც არ არიან უსაფრთხოების ალიანსის წევრები, ყველაზე თვალსაჩინო მაგალითები საქართველო და უკრაინაა.

რაც შეეხება საქართველოს ნატოსკენ მიმავალ ტრაექტორიას, ვფიქრობ, ეჭვგარეშეა საქართველოს ნატოსთან თავსებადობა როდესაც საქმე ეხება სამხედრო და უსაფრთხოების სფეროებს. საქართველოს შეიარაღებული ძალების 80%-ზე მეტი ნატოს სარდლობის სხვადასხვა მისიებში მსახურობდა, ეს ფაქტია. ჩვენი თხოვნა ნატოსადმი ყოველთვის არის ის, რომ გაწევრიანებისკენ მკაფიო გზა მოგვცეს და ჩვენ ყოველთვის ვითხოვთ, რომ თუ არის რაიმე, რაც უნდა გააკეთოს საქართველომ იმისათვის, რომ ნატოს წევრი გახდეს, გთხოვთ შეგვატყობინოთ. 14 წლის შემდეგ ჩვენს საზოგადოებას დარწმუნება სჭირდება და ეს დარწმუნება მხოლოდ განცხადებებით არ უნდა შემოიფარგლებოდეს. ამას ქმედებებიც უნდა ამყარებდეს. რომლებიც აჩვენებს, რომ ნატოს კარი საქართველოსთვის ღიაა.

სამართლიანია იმის თქმა, რომ ევროკავშირსა და საქართველოს შორის ურთიერთობა ამჟამად გარკვეულწილად დაძაბულია, ნაწილობრივ იმის გამო, რომ ევროკავშირმა, ყოველ შემთხვევაში, ამ დროისთვის, უარყო საქართველოს ევროკავშირის კანდიდატის სტატუსი. როგორ ფიქრობთ, კიდევ რა შეუძლია გააკეთოს ევროკავშირმა საქართველოს მხარდასაჭერად?

უპირველეს ყოვლისა, ისტორიულად მიმაჩნია ივნისის გადაწყვეტილება საქართველოსთვის ევროპული პერსპექტივის მინიჭების შესახებ, თუმცა ცოტა იმედგაცრუებული ვიყავით, რომ არ მივიღეთ ისეთივე სტატუსი, როგორიც უკრაინა და მოლდოვას მიენიჭა. პრინციპში, უკრაინასა და მოლდოვას ნახევარი ნაბიჯით ჩამოვრჩებით, რადგან მათ მიიღეს კანდიდატის სტატუსი პირობებით, ჩვენ მივიღეთ პირობები სრული სტატუსისთვის და ეს პირობები ძირითადად იგივეა, რაც სხვებისთვის.

ამიტომ, ჩვენ ახლა ძალიან ბევრს ვმუშაობთ ამ რეკომენდაციების განსახორციელებლად და ჩვენი გრაფიკის შესაბამისად, მზად ვიქნებით, რომ ახალი წელი ამ რეკომენდაციების განხორციელებით დავიწყოთ. ჩვენ ნამდვილად ვიმედოვნებთ ევროკომისიის და ევროპის საბჭოს პოზიტიურ შეფასებას. გერმანიის კანცლერის, ოლაფ შოლცის, სხვა ევროპელი ლიდერების ბოლოდროინდელმა განცხადებებმა და გაფართოების საკითხებში ევროკომისრის ბოლო ვიზიტმა დაგვარწმუნა, რომ ამ 12 რეკომენდაციის განხორციელებით საქართველო აუცილებლად მიიღებს კანდიდატის სტატუსს მომავალ შემოდგომაზე.

სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის სამშვიდობო ხელშეკრულებაზე მოლაპარაკებები მიმდინარეობს, მაგრამ გეოპოლიტიკური მეტოქეობა მიმდინარეობს შუამავლობისთვის. რა როლი შეიძლება შეასრულოს საქართველომ ორ ქვეყანას შორის შუამავლობის პროცესში,  მიუხედავად იმისა, რომ ის შეიძლება დაჩრდილული იყოს ბრიუსელის, ვაშინგტონისა და მოსკოვის მიერ.

საქართველოს ხელში ძალიან დიდი ქონება აქვს და ეს არის ნდობა და ავტორიტეტი როგორც აზერბაიჯანის, ისე სომხეთის დედაქალაქებში. საქართველოს ერთნაირად პატივს სცემენ და ერთნაირად ენდობიან ერევანსა და ბაქოში და არც ერთი სხვა მოთამაშე ჩვენს ირგვლივ, არც ერთი დიდი რეგიონალური ძალა არ სარგებლობს იგივე ნდობითა და ავტორიტეტით. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია სამხრეთ კავკასიაში. მოგეხსენებათ, ჩვენ გამოვედით ინიციატივით „მშვიდობიანი კავკასია“ და ამ ინიციატივას მხარს უჭერს როგორც სომხეთი, ასევე აზერბაიჯანი. ჩვენ ცოტა ხნის წინ გვქონდა სომხეთიდან და აზერბაიჯანიდან მაღალი დონის დელეგაციების პროდუქტიული ვიზიტები საქართველოში და მე მჯერა, რომ არსებობს ადგილი სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის ყოვლისმომცველი სამშვიდობო ხელშეკრულებისთვის. ჩვენ ყველაფერს გავაკეთებთ, რაც შეგვიძლია, დავეხმარებით, ვიქნებით შუამავლები, რადგან საქართველოს ინტერესებშია, რომ საბოლოოდ დამყარდეს გრძელვადიანი მშვიდობა და სტაბილურობა რეგიონში. ვფიქრობ, ჩვენმა პარტნიორებმა ერევანში და ბაქოშიც იციან, რომ სამხრეთ კავკასიაში მშვიდობისა და სტაბილურობის გარდა, ჩვენ არ გვაქვს ფარული მიზნები. ასე რომ, ჩვენ ძალიან აქტიურ როლს ვითამაშებთ, მიუხედავად იმისა რომ შესაძლოა ზოგიერთ მეზობელს არ მოეწონოს ჩვენი აქტიურობა ამ მხრივ.

რუსეთის სრულმასშტაბიანმა შეჭრამ უკრაინაში დაარღვია ევრაზიული წესრიგი. უდავოდ მრავალი წელი, თუ არა ათწლეულები, რუსეთთან ევრაზიული ურთიერთობების „ნორმალიზებამდე“ ან „ახალ ნორმალურობის“ მიღწევამდე, როგორ ფიქრობთ, როგორი იქნება რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობების მომავალი?

რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობების მომავალი გაურკვეველია.  პერსპექტივა არ არის ჩანს და მთავარი მიზეზი არის ის, რომ რუსეთი აგრძელებს ჩვენი სუვერენული ტერიტორიის 20%-ის ოკუპაციას. სანამ ამ ტერიტორიების დეოკუპაცია არ მოხდება, სანამ რუსული ჯარები არ იქნებიან გაყვანილები საქართველოს ტერიტორიიდან და სანამ რუსეთი არ აღიარებს საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობას, საქართველოსა და რუსეთს შორის ურთიერთობების ნორმალიზება არ მოხდება. სამწუხაროდ, როგორც ახლა ვხედავთ, რუსეთის აგრესიული პოზიცია მეზობლების მიმართ არ შეცვლილა. შესაბამისად, არ ველოდები, რომ რუსეთი შეცვლის ქცევას უახლოეს მომავალში და შესაბამისად, ვერ ვხედავ რეალურ შანსებს ქართულ-რუსული ურთიერთობების ნორმალიზებისთვის.

უკრაინაში რუსეთის ომის გათვალისწინებით, ძალთა ბალანსი შავ ზღვაში მკვეთრად შეიცვალა 2022 წლის თებერვლის შემდეგ. რა როლი შეუძლია შეასრულოს საქართველომ, რომელიც რჩება ევროკავშირისა და ნატოს მიღმა, შავი ზღვის რეგიონში უსაფრთხოების უზრუნველყოფის საქმეში?

მე ვფიქრობ, რომ უკრაინის წინააღმდეგ რუსული აგრესიით ყველამ გააცნობიერა, რომ შავი ზღვა ძალიან მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ევროპის უსაფრთხოებაში და ზოგადად გლობალურ უსაფრთხოებაში. საქართველოს, როგორც ერთ-ერთ სანაპირო სახელმწიფოს, შეუძლია დიდი წვლილი შეიტანოს შავი ზღვის უსაფრთხოებაში, თუმცა მართლაც ძალიან უცნაურია, რომ ნატოს ჯერ კიდევ არ გააჩნდა შავი ზღვის უსაფრთხოების ყოვლისმომცველი სტრატეგია. ბოლო 30 წელია, ჩვენ ვეუბნებოდით ჩვენს დასავლელ პარტნიორებს, რომ რუსეთის აგრესიული ქცევა მხოლოდ საქართველოთი არ შემოიფარგლებოდა. ისინი ამას სხვაგანაც გააგრძელებდნენ. სამწუხაროდ, მაშინ არავინ გვისმენდა ყურადღებით და ახლა აღმოჩნდა რომ ჩვენ მართლები ვიყავით. ახლა, როცა აქცენტი კეთდება ჩვენს რეგიონზე და შავ ზღვაზე, ნატოს აღმოსავლეთის ფლანგის გაძლიერებით, განსაკუთრებით რუმინეთში, ვფიქრობ, რომ საქართველოსაც შეუძლია ამაში წვლილი შეიტანოს და ასევე შეასრულოს ძალიან მნიშვნელოვანი როლი. მაგრამ იმისათვის, რომ ეს განხორციელდეს, ჩვენ გვჭირდება ნატოში გაწევრიანების მკაფიო გზა, რადგან მხოლოდ საქართველოა დაუცველი და შეიძლება იყოს ტვირთი ნატოსთვის და არა უპირატესობა; და საქართველო ნატოში ხელს შეუწყობს შავი ზღვის უსაფრთხოებას და არა ტვირთს.

მიუხედავად იმისა, რომ საქართველომ უკრაინას დიდი ჰუმანიტარული დახმარება გაუწია ამ წლის თებერვალში რუსეთის შემოჭრის შემდეგ, საქართველოს პასუხი რუსეთის მისამართით უკრაინამ შედარებით სუსტად შეაფასა. როგორ ფიქრობთ, გაიხსენებენ თუ არა უკრაინა და უკრაინელები საქართველოსა და ქართველების პასუხი გაჭირვების დროს?

ვფიქრობ, უკრაინელ ხალხს ემახსოვრება არა მხოლოდ ჩვენი ჰუმანიტარული დახმარება, არამედ ჩვენი პოლიტიკური და მორალური მხარდაჭერა. ახლა საქართველოში 30 000 უკრაინელი ლტოლვილი გვყავს და თითქმის ყოველკვირეულად ვიღებთ უკრაინელ ბავშვებს, რომლებიც საქართველოში ჩამოდიან დასასვენებლად და ქართველ ახალგაზრდებთან სოციალიზაციისთვის.

რაც შეეხება უკრაინული პოლიტიკური სპექტრის გარკვეულ წევრებს ჩვენ, რა თქმა უნდა, არ ვეთანხმებით მათ შეფასებას. უკრაინის წინააღმდეგ რუსეთის აგრესიაზე საქართველოს პასუხი ძალიან ძლიერი იყო. ჩვენ მხარს ვუჭერდით ან ვიყავით თანასპონსორები ყველა რეზოლუციის, გაეროს უშიშროების საბჭოში, ევროპის საბჭოში, ეუთოში, ყველა საერთაშორისო ფორუმში. იმ ქვეყნისთვის, რომელიც ასევე ნაწილობრივ არის ოკუპირებული რუსეთის მიერ და მსოფლიოში უკრაინის შემდეგ ყველაზე დაუცველია რუსეთის თავდასხმის მიმართ, ვფიქრობ, ის თავის წონაზე მაღლა დგას. დარწმუნებული ვარ, რომ უკრაინის პარლამენტმა, უკრაინელმა დიპლომატებმა და მთლიანად უკრაინელმა ხალხმა იციან ამის შესახებ. კიდევ ერთხელ უნდა აღვნიშნო, რომ საქართველო იყო ერთადერთი ქვეყანა, რომელმაც ძლიერი დაბომბვის დროს არ მოახდინა საელჩოს ევაკუაცია კიევიდან, თუ სწორად მახსოვს ვატიკანი იყო კიდევ ერთადერთი.

ამიტომ, ჩვენ გვჯერა, რომ ჩვენ ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინის მხარდასაჭერად და გავაგრძელებთ უკრაინის მხარდაჭერას, რადგან ქართველ და უკრაინელ ხალხებს შორის კავშირები და სოლიდარობა ძალიან ძლიერია. ცალკეული პოლიტიკოსების ზოგიერთი უმადური განცხადება ამ ურთიერთობებს არ დააზარალებს.

და ბოლოს, შაბათს, 19 ნოემბერს, საქართველომ ისტორიული გამარჯვება უელსის რაგბის ნაკრებზე კარდიფში. როგორ ფიქრობთ, როგორ შეცვლის ეს შედეგი სამომავლოდ ქართულ რაგბის და ზოგადად ქართული სპორტის მომავალს?

უპირველეს ყოვლისა, ეს ისტორიული გამარჯვებაა, რადგან საქართველომ გასვლით მატჩში პირველად დაამარცხა პირველი დონის მორაგბეთა ნაკრები. წელს ჩვენ ასევე დავამარცხეთ პირველი რიგის რაგბის ნაკრები სახლში, ამიტომ 2022 წელი ქართული რაგბისთვის ფანტასტიკური იქნება, რადგან ჩვენმა გუნდმა იტალიასა და უელსს მოუგო. ეს იქნება დიდი სტიმული ქართული რაგბისთვის, განსაკუთრებით ახალგაზრდა მოთამაშეებისთვის, რადგან ახალგაზრდა თაობას ახლა ნამდვილად შეუძლია იოცნებოს ექვს ერში თამაშზე მსოფლიოს საუკეთესო გუნდებთან. ასე რომ, ეს არის ქართული რაგბის და ზოგადად ქართული სპორტის განსაკუთრებული გამარჯვება. ქართულ ფეხბურთშიც ძალიან კარგ განვითარებას ვხედავთ - გვყავს ამომავალი ვარსკვლავი ხვიჩა კვარაცხელია - ძალიან კარგი განვითარება გვაქვს ქართულ კალათბურთში და ვფიქრობ, ეს ქვეყნის საერთო განვითარებისთვის მნიშვნელოვანია.