1758195960

რა მოხდება, თუ დედამიწა ერთი წამით მაინც შეწყვეტს ბრუნვას?

თუ დედამიწა მოულოდნელად შეწყვეტს ბრუნვას, თუნდაც ერთი წამით, ეს გამოიწვევს ფართომასშტაბიან განადგურებას და გრძელვადიან გარემო ცვლილებებს. კერძოდ, ყველაფერი, რაც პლანეტაზე „მიმაგრებული“ არ არის, მოულოდნელად შენელდება.„ამ შემთხვევაში შენობები ჩამოინგრეოდა და დაუცველი ობიექტები დამანგრეველი ძალით აღმოსავლეთისკენ გადაიყრებოდა. გამოთავისუფლებული ენერგია ფართომასშტაბიან ნგრევას გამოიწვევდა“, - ნათქვამია სტატიაში.წყლისა და მიწის გადანაწილებადედამიწის ბრუნვა ხელს უწყობს ეკვატორული ამოზნექილობის ფორმირებას. ეს იწვევს ოკეანეების ეკვატორისკენ გადახრას. თუ ჩვენი პლანეტა ბრუნვას შეწყვეტს, თუნდაც ერთი წამით, ეს ცენტრიდანული ძალა გაქრება. შესაბამისად, წყალი პოლუსებისკენ გადაინაცვლებს, რაც პოტენციურად გამოიწვევს რეგიონების დატბორვას და კონტინენტური ხმელეთის გაშიშვლებას. ამ შემთხვევაში კაცობრიობას შეეძლება ცვლილებების დანახვა არსებულ სანაპირო ზოლში.კლიმატის ცვლილებადედამიწის ბრუნვის შეჩერება ასევე მნიშვნელოვან გავლენას მოახდენს კლიმატსა და ამინდზე. დღე-ღამის ციკლი დაირღვევა, რაც გამოიწვევს დღის სინათლისა და სიბნელის ხანგრძლივ პერიოდებს. ეს დისბალანსი გამოიწვევს ტემპერატურის ექსტრემალურ რყევებს. პლანეტის ერთი მხარე განათებული იქნება, ხოლო მეორე - მუდმივ სიბნელეში.გეოლოგიური შედეგებითუ დედამიწა მოულოდნელად შეწყვეტს ბრუნვას, წარმოიქმნება ტექტონიკური სტრესები. ამან, თავის მხრივ, შეიძლება გამოიწვიოს მიწისძვრები და ვულკანური აქტივობა. წყლისა და მიწის გადანაწილება ასევე იმოქმედებს დედამიწის ქერქზე, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს შემდგომი გეოლოგიური რყევები.მაგნიტური ველის და რადიაციის ზემოქმედებაიცოდით, რომ დედამიწის ბრუნვა გადამწყვეტ როლს ასრულებს მისი მაგნიტური ველის გენერირებაში დინამოს ეფექტის მეშვეობით?! ეს ჩვენი პლანეტის ზედაპირს მავნე მზის და კოსმოსური გამოსხივებისგან დაუცველს დატოვებს, რაც რადიაციის დონის მატებას გამოიწვევს. ასეთი ცვლილებები მნიშვნელოვან საფრთხეს შეუქმნის დედამიწაზე არსებულ ყველა სიცოცხლეს.დედამიწის ბრუნვის შეწყვეტის გრძელვადიანი გამოწვევებიისეთი კატასტროფული მოვლენის შემდეგ, როგორიცაა პლანეტის ბრუნვის პაუზა, დედამიწაზე სიცოცხლე უპრეცედენტო გამოწვევების წინაშე აღმოჩნდება. გარემო პირობები ექსტრემალური გახდება. „სიცოცხლის გრძელვადიანი გადარჩენა დამოკიდებული იქნება არამბრუნავი დედამიწის მკაცრ ახალ რეალობასთან ადაპტაციის უნარზე“, - ნათქვამი სტატიაში.

1758178208

კვლევა: 2040 წლისთვის მარჯნის რიფების 70% დაშლას დაიწყებს

გლობალური ტემპერატურის მატების გამო, 2040 წლისთვის ატლანტის ოკეანეს მარჯნის რიფების 70%-ზე მეტი ინტენსიურ დაშლას დაიწყებს. ეს პროცესი სანაპირო ტერიტორიებზე ზღვის ზემოქმედებას მნიშვნელოვნად გაზრდის.ჟურნალ Nature-ში გამოქვეყნებულ სტატიაში აღნიშნულია, რომ საერთაშორისო მკვლევართა ჯგუფმა, ეგზეტერის უნივერსიტეტის პროფესორ კრისტოფერ პერის ხელმძღვანელობით, გააანალიზა უძველესი მარჯნების გაქვავებული ნაშთები ტროპიკული ატლანტის ოკეანის 400-ზე მეტ რეგიონში. მეცნიერებმა შეაფასეს, თუ როგორ მოქმედებდა ტემპერატურისა და ზღვის დონის ცვლილებები რიფების ზრდაზე წარსულში, რათა მათი მომავალი მდგომარეობა ეწინასწარმეტყველათ.„ჩვენ მიერ ჩატარებული ანალიზი აჩვენებს, რომ ატლანტის ოკეანის მარჯნის რიფების 70%-ზე მეტი 2040 წლისთვის დაშლას დაიწყებს, ხოლო კლიმატის ორი ან მეტი გრადუსით დათბობის შემთხვევაში, ეს პროცესები რიფების 99%-ზე მეტს შეეხება“, - აღნიშნავენ მკვლევრები.კვლევის თანახმად, ატლანტის ოკეანის ჩრდილოეთ ტროპიკულ რეგიონებში მრავალი მარჯნის რიფი უკვე აქტიურად ნადგურდება. მიმდინარე საუკუნის შუა წლებისთვის ზღვის დონემ შესაძლოა 30-50 სანტიმეტრით მოიმატოს, რაც დააჩქარებს რიფების დეგრადაციას და შტორმებისა და ტალღების მიმართ სანაპიროების დაუცველობას გაზრდის.მარჯნის რიფები გადამწყვეტ როლს თამაშობენ სანაპირო ზოლის დატბორვისა და ოკეანის დამანგრეველი ტალღებისგან დაცვაში. მათი გაქრობა ბუნებრივი კატასტროფების შედეგებთან ბრძოლის ახალი სტრატეგიების შემუშავებას მოითხოვს.

1758129955

ჩვილის ტირილი ზრდასრულებში ტემპერატურის მატებას იწვევს - ახალი კვლევა

თუ ბავშვის ტირილისას სახეზე სიმხურვალეს გრძნობთ, ეს მხოლოდ თქვენს წარმოსახვაში არ ხდება. ახალი კვლევის მიხედვით, ბავშვების ტირილი — განსაკუთრებით ისეთი, რომელიც ტკივილს აღნიშნავს — ზრდასრულებში სახის სიწითლესა და სიმხურვალეს იწვევს.ჩვილები ხშირად ტირიან. ეს ბუნებრივიც არის, რადგან მათ საუბარი ჯერ არ შეუძლიათ და დისკომფორტზე ასე გვატყობინებენ. მეტიც, ჩვილის ტირილი განსხვავდება ხარისხითა და ინტენსივობით — სერიოზული დისკომფორტის ან ტკივილის დროს ბავშვი ხმას უფრო ქაოსურად და ძლიერი ინტენსივობით გამოსცემს, ვიდრე ჩვეულებრივი პატარა უკმაყოფილების დროს.ტკივილისგან გამოწვეული ტირილი ფიზიოლოგიურად განსხვავებულია. ასეთ დროს ჩვილის მკერდის კუნთები ძლიერად იკუმშება, რის შედეგადაც ჩნდება მრავალტონიანი, არეული ხმები, რომლებიც ცნობილია როგორც nonlinear phenomena (NLPs)."NLP-ები ბავშვის სტრესისა და ტკივილის დონეების მნიშვნელოვანი მაჩვენებლებია. ჩვენი შედეგები უთითებს, რომ NLP-ის დონე ზრდასრულებში სახის თერმული რეაქციის დინამიკას განსაზღვრავს", — აღნიშნა ჟან მონეს უნივერსიტეტის მკვლევარმა, ლენი ლეგომ.ჩვილის მეურვეები, როგორც წესი, ჩვეულებრივი დისკომფორტისგან გამოწვეულ ტირილსა და სერიოზული ტკივილისგან გამოწვეულ ტირილს ერთმანეთისგან ასხვავებენ. მეორე მხრივ, არ არის დადგენილი, თუ როგორ ვახერხებთ ამას ზრდასრულები.ჟან მონესა და სენ-ეტიენის უნივერსიტეტის მკვლევრებს აინტერესებდათ, როგორ მოქმედებს ეს ხმები ზრდასრულთა ნერვულ სისტემაზე.მკვლევრებმა ჩვილის ტირილის ხმები 41 მონაწილეს (21 კაცი და 20 ქალი) მოასმენინეს. კვლევის მონაწილეებმა სულ 16 ჩვილის ტირილის ხმა მოისმინეს, ნაწილი აქედან უბრალოდ ბანაობისას იყო ჩაწერილი, დანარჩენი კი ინიექციის გაკეთების დროს განცდილი ტკივილისას.თერმულმა კამერამ კვლევის მონაწილეების სახის ტემპერატურის ცვლილებები დააფიქსირა. ამ ზონაში სიცხის მატება დაკავშირებულია ავტონომიური ნერვული სისტემის რეაქციასთან — ეს არის ნერვული სისტემის ის ნაწილი, რომელიც ძირითადად შეუცნობლად მართავს სხეულის შიდა ფუნქციებს — მაგალითად, გულისცემას, სუნთქვასა და საჭმლის მონელების სისტემას.ხმების მოსმენის შემდეგ, მონაწილეებმა ისიც აღნიშნეს, არჩევდნენ თუ არა ბავშვის ტირილის სიმძაფრეს. აღმოჩნდა, რომ ბავშვის ტკივილის სიმძაფრე პირდაპირ იყო დაკავშირებული ზრდასრულების სახის ტემპერატურასთან — ჩვილის მძაფრი ტირილი მსმენელებში სახის ტემპერატურას მნიშვნელოვნად ცვლიდა. ტირილზე მსგავსი რეაქცია თანაბრად შეინიშნებოდა როგორც კაცებში, ისე ქალებში.კვლევა ჟურნალ The Royal Society Interface-ში გამოქვეყნდა.

1758105072

მეცნიერები: 90%-ია შანსი, რომ მომდევნო ათწლეულში შავი ხვრელის აფეთქება ვიხილოთ

ახალი კვლევის თანახმად, მომდევნო დეკადის განმავლობაში ასტრონომების მიერ შავი ხვრელის აფეთქების დაფიქსირების შანსი 90%-ია. ეს შესაძლებლობას მოგვცემს, რომ ამ იდუმალი ობიექტების შესახებ არსებული ჰიპოთეზები გამოვცადოთ.საუბარია სამყაროს ადრეული პერიოდიდან ფორმირებული პატარა შავი ხვრელების სიკვდილზე, რომელიც ძალიან იშვიათი უნდა იყოს. აქამდე ფიქრობდნენ, რომ ასეთი რამ ყოველ 100 000 წელში ერთხელ ხდება. უკანასკნელი კვლევის მიხედვით, ეს უფრო ხშირია და 10 წელში ერთხელ შეგვიძლია დავაკვირდეთ.თუ ამას მართლაც მოვახერხებთ, ასეთი შავი ხვრელების არსებობას დავადასტურებთ და მათი სიკვდილის მექანიზმსაც გავარკვევთ. ასევე, ამ მოვლენის შედეგად, წესით, ყველა ფუნდამენტური ნაწილაკი უნდა გამოთავისუფლდეს — მათ შორის ისეთები, რომელთა არსებობასაც ვვარაუდობთ, მაგრამ ჯერ არ აღმოგვიჩენია და ისეთები, რომელთა შესახებაც არაფერი ვიცით. ასტრონომები ამბობენ, რომ ეს "სამყაროს ისტორიის გადაწერაში დაგვეხმარება".მსგავსი აფეთქების კონცეფცია პირველად სტივენ ჰოკინგმა შემოგვთავაზა. მან ივარაუდა, რომ შავი ხვრელები მატერიას არამხოლოდ შთანთქავს, არამედ კვანტური ეფექტების გამო გამოყოფს კიდეც. ამას ჰოკინგის გამოსხივება ეწოდება და ის ამ ობიექტების მასას ნელ-ნელა ამცირებს, სანამ ისინი მთლიანად არ აორთქლდება. თავად რადიაციის დაფიქსირება ძნელია, მაგრამ ბოლო მომენტში აფეთქებაა მოსალოდნელი, რომლის დანახვაც შესაძლებელია.ვინაიდან ეს პროცესი ძალიან დიდხანს გრძელდება, ჩვენ მხოლოდ მცირე ზომის შავი ხვრელების სიკვდილს თუ მოვესწრებით. ასეთია ჰიპოთეზური პირველადი შავი ხვრელები, რომელთა მასაც მხოლოდ ასტეროიდებისას უტოლდება და არა ვარსკვლავებისას. ისინი დიდი აფეთქებიდან მალევე უნდა წარმოქმნილიყო.რაც უფრო მცირე მასა აქვს შავ ხვრელს, მით უფრო ცხელია ის და ბევრ ნაწილაკს გამოყოფს. ეს ნიშნავს, რომ აორთქლებისას ტემპერატურა და რადიაცია იმატებს და აფეთქებით სრულდება. სტანდარტული კოსმოლოგიური მოდელის მიხედვით, ყველა პირველადი შავი ხვრელი, მათი ასაკისა და მასის გათვალისწინებით, ამ დრომდე აორთქლებული უნდა იყოს.ახალ სიმულაციებში მეცნიერებმა მოდელში რამდენიმე ცვლილება შეიტანეს, მათ შორის ელექტრონის უფრო მძიმე ვერსია, რომელსაც ბნელ ელექტრონს უწოდებენ. მისი არსებობით პირველად შავ ხვრელებს ელექტრული მუხტი ექნებოდა. კვლევამ აჩვენა, რომ ამის შედეგად ჰოკინგის გამოსხივება შენელდებოდა და მათი სიკვდილიც გადავადდებოდა. შესაბამისად, შესაძლებელია, აფეთქება ჯერ კიდევ ვიხილოთ, თანაც უახლოესი 10 წლის განმავლობაში.ავტორთა ნაშრომი გამოცემაში Physical Review Letters გამოქვეყნდა.

1758097907

კვლევა: მეზოლითისა და ნეოლითის ხანებში ქალები კაცების მსგავსად იყენებდნენ შრომის იარაღებს და ნადირობდნენ

მეცნიერებმა უარყვეს ძველ საზოგადოებებში როლების ტრადიციული განაწილების იდეა, რომლის მიხედვითაც კაცები ქვის იარაღებით ნადირობდნენ, ქალები კი საოჯახო საქმეებით იყვნენ დაკავებულნი. პროექტ Stone Dead-ის კვლევა იორკის უნივერსიტეტმა გამოაქვეყნა.არქეოლოგების განცხადებით, მეზოლითისა და ნეოლითის ეპოქის ქალები ისევე იყენებდნენ იარაღებს, როგორც კაცები. სპეციალისტებმა გააანალიზეს 330-ზე მეტი სამარხი ჩრდილოეთ ლატვიაში, ზვეინიეკის სასაფლაოზე, რომელიც ევროპაში ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 7500-2500 წლების ერთ-ერთი უდიდესი ნეკროპოლისია.კვლევის შედეგებმა აჩვენა, რომ ქალთა სამარხებში ბასრი პირები და შუბისწვერები ისეთივე სიხშირით გვხვდებოდა, როგორც კაცების, ზოგჯერ კი უფრო ხშირადაც. საინტერესოა, რომ ყველაზე გავრცელებული ასაკობრივი ჯგუფი, რომელიც ამ ნივთებთან ერთად იყო დაკრძალული, ბავშვები და ხანდაზმულები იყვნენ. ეს მიუთითებს დაკრძალვის უფრო კომპლექსურ პრაქტიკაზე, ვიდრე ადრე ივარაუდებდნენ.„კვლევა ხაზს უსვამს იმას, თუ რამდენად ბევრი რამ გვაქვს ჯერ კიდევ სასწავლი ევროპის ადრეული საზოგადოებების ცხოვრებისა და სიკვდილის შესახებ“, - აღნიშნა იორკის უნივერსიტეტის არქეოლოგმა ეიმი ლიტლმა.

1758094140

თაღლითმა, პენსიონერს თავი ასტრონავტად მოაჩვენა და „ჟანგბადის საყიდლად“ ფული გადაარიცხინა

თაღლითები ადამიანების მოსატყუებლად უამრავ ხერხს მიმართავენ. მაგალითად, ერთ-ერთმა მათგანმა იაპონელ პენსიონერ ქალს თავი კოსმოსში გაჭედილ ასტრონავტად მოაჩვენა, რომელსაც ჟანგბადი არ ჰყოფნიდა. 80 წლის ქალთან მან რომანტიკული ურთიერთობა დაამყარა და ნდობა ისე მოიპოვა, შემდეგ კი ფული გადაარიცხვინა.ქალაქ საპოროში მარტო მცხოვრებმა პენსიონერმა თაღლითი სოციალური ქსელით ივლისში გაიცნო. მან ქალს მოატყუა, რომ კოსმოსურ ხომალდში იმყოფებოდა, თავს ესხმოდნენ და სასწრაფოდ ჟანგბადი სჭირდებოდა.თაღლითობის მსხვერპლმა "ასტრონავტს" ელექტრონულად დაახლოებით 1 მილიონი იენი გადაურიცხა, რაც 6750 აშშ დოლარის ეკვივალენტურია. ეს თანხა "ჟანგბადის საყიდლად" იყო გამიზნული, მაგრამ, რა თქმა უნდა, ამ ფასად კოსმოსში ტვირთს ვერავინ წაიღებდა.ბოლოსდაბოლოს, საერთაშორისო კოსმოსური სადგურის ფუნქციონირება ყოველწლიურად 1 მილიარდი დოლარი ჯდება, ანუ პენსიონერის ფული დასაფარად მისიის მხოლოდ 3-5 წუთს თუ გასწვდებოდა. ამის მიუხედავად, მოხუცისთვის ეს დიდი თანხა იყო, რომელიც დაკარგა.ბოლო წლებში ე.წ. "რომანტიკული თაღლითობები" გახშირდა, რის შედეგადაც მხოლოდ აშშ-ში მოტყუებულმა ადამიანებმა 2023 წელს 1.14 მილიარდი დოლარი დაკარგეს — 2021-თან შედარებით ორმაგი. თითო პიროვნებაზე საშუალოდ 2000-დოლარიანი დანაკარგი მოდის, რაც სხვა სახის თაღლითობების მაჩვენებლებს ბევრად აღემატება.სამწუხაროდ, მოხუცები მსგავსი გამომძალველების (არამხოლოდ რომანტიკულის) იდეალური სამიზნეები არიან, იაპონიას კი ერთ-ერთი ყველაზე ხანდაზმული მოსახლეობა ჰყავს. ხელოვნური ინტელექტის ბაზაზე შექმნილი თანამედროვე ხელსაწყოები სიტუაციას კიდევ უფრო მეტად ამძიმებს, რადგან მათი მეშვეობით რეალურთან ძალიან მიმსგავსებული ვიდეოებისა თუ ხმების გენერირებაა შესაძლებელი.ამ ყველაფრის შედეგად ხანდაზმულები დაუცველები ხდებიან, რადგან ასეთი ტექნოლოგიების შესახებ ინფორმაცია არ აქვთ.

1758090731

როგორი ტიპის ადამიანებს შეუძლიათ იწინასწარმეტყველონ თავიანთი სიცოცხლის ხანგრძლივობა - მეცნიერების ახსნა

მაღალი ინტელექტის მქონე ადამიანები უკეთ აფასებენ ცხოვრებაში მომხდარი მოვლენების ალბათობას და უფრო ზუსტად პროგნოზირებენ საკუთარ სიცოცხლის ხანგრძლივობასეს არის დასკვნა, რომელთანაც ბათის უნივერსიტეტის ეკონომიკისა და ქცევითი მეცნიერებების პროფესორი, კრის დოუსონი, მივიდა. ნაშრომი გამოქვეყნდა ჟურნალში Journal of Personality and Social Psychology (JPSP).მეცნიერმა გააანალიზა 50 წელზე უფროსი ასაკის თითქმის ოთხი ათასი ადამიანის მონაცემები ბრიტანული გრძელვადიანი კვლევის ფარგლებიდან. მონაწილეებს სხვადასხვა წლებში სთხოვეს შეეფასებინათ ალბათობა, რომ ისინი გარკვეულ ასაკამდე იცოცხლებდნენ – მაგალითად, 75 ან 85 წლამდე. ეს პროგნოზები შედარებული იყო სიცოცხლის ხანგრძლივობის რეალურ სტატისტიკურ მონაცემებთან.ინტელექტის გავლენის დასადასტურებლად, ასევე გამოყენებული იქნა მონაწილეთა გენეტიკური მონაცემები. IQ დონე შეფასდა კოგნიტური ტესტების, ასევე პოლიგენური ინდიკატორების გამოყენებით – გენეტიკური მარკერების ერთობლიობა, რომელიც დაკავშირებულია სწავლის შესაძლებლობებთან. ორივე დაკავშირებული იყო პროგნოზების სიზუსტესთან.აღმოჩნდა, რომ უფრო მაღალი IQ-ს მქონე ადამიანები გაცილებით ზუსტ და სტაბილურ პროგნოზებს აკეთებდნენ. მათ მოლოდინებსა და ობიექტურ ალბათობას შორის სხვაობა თითქმის 20%-ით ნაკლები იყო.პირიქით, დაბალი IQ-ს მქონე მონაწილეები უფრო მეტად მიდრეკილნი იყვნენ შეცდომებისკენ როგორც გადაჭარბებული ოპტიმიზმის, ასევე პესიმიზმის მიმართულებით.ასევე აღმოჩნდა, რომ დაბალი ინტელექტის მქონე ადამიანები უფრო ხშირად იცვლიდნენ შეფასებებს ერთი გამოკითხვიდან მეორეში, რაც მიუთითებს მათი მომავლის შესახებ წარმოდგენების არასტაბილურობაზე. ამავდროულად, ავტორის თქმით, ასეთი შეცდომები გავლენას ახდენს ცხოვრებისეულ მნიშვნელოვან გადაწყვეტილებებზე – მაგალითად, რამდენს ზოგავს ადამიანი პენსიაზე გასვლისთვის ან ზრუნავს ჯანმრთელობაზე.მიჩიგანის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ ტვინი აღიქვამს დაბალ ტემპერატურას სპეციალიზებული სენსორული წრედის მეშვეობით, რომელიც განსხვავდება სითბოსთვის პასუხისმგებელი გზებისგან. კვლევის შედეგები გამოქვეყნებულია ჟურნალ Nature Communications (NatCom)-ში... სრულად

1758090295

ახალმა ცდამ თაგვებში ტვინის კიბოს ზრდა შეანელა

გლიობლასტომა ტვინის ყველაზე აგრესიული კიბოა, რომელსაც მაღალი სიკვდილიანობა ახასიათებს. ამგვარი სიმსივნის დროს უჯრედები სწრაფად მრავლდება და ახლომდებარე ქსოვილებზე ვრცელდება. რაც საინტერესოა, მათ მიერ ნუტრიენტების, ანუ საკვები ნივთიერებების, გადამუშავება სულ სხვაგვარია.ახალი კვლევის ფარგლებში მეცნიერებმა შეისწავლეს, როგორ მიმდინარეობს გლიობლასტომის უჯრედებში გლუკოზის მეტაბოლიზება. დადგინდა, რომ ის ჩვეულებრივისგან განსხვავებულ ნუტრიენტულ მექანიზმებს ეყრდნობა, რომლის მიხედვითაც თაგვებისთვის სპეციალური დიეტა შეიმუშავეს და ამ კიბოს ზრდის ტემპი მნიშვნელოვნად შეანელეს.ტრადიციული მკურნალობა ქირურგიულ ოპერაციას, რადიაციულ და ქიმიოთერაპიას მოიცავს. ამის მიუხედავად, გლიობლასტომა ხშირად ისევ ბრუნდება და მკურნალობისადმი რეზისტენტული ხდება. წინა კვლევებმა აჩვენა, რომ ამის მიზეზი მავნე უჯრედების მეტაბოლური მახასიათებლების ცვლილებაა. მეტის გასაგებად მეცნიერებმა თაგვებისა და ონკოპაციენტების ორგანიზმში შაქარი ინიექციის გზით გადაიტანეს. აღმოაჩინეს, რომ ჩვეულებრივი და პათოგენური უჯრედები მას სხვადასხვა მიზნით მიიხმარდა. კერძოდ, პირველი მათგანი შაქარს ტვინის გამართული ფუნქციონირებისთვის საჭირო ნივთიერებების წარმოსაქმნელად იყენებს, მეორე კი მას ისეთ მოლეკულებად გარდაქმნის, რომლებიც გავრცელებაში ეხმარება.მეორე სხვაობა ის იყო, რომ ტვინის ჩვეულებრივმა უჯრედებმა შაქარი ამინომჟავების ფორმირებისთვის გამოიყენა, რომლებიც ცილების ერთგვარი საშენი მასალაა. სიმსივნურ უჯრედებში ეს მექანიზმი გათიშულია და ამის სანაცვლოდ ამინომჟავები სისხლიდან მიიღება. აქედან ივარაუდეს, რომ სისხლში ზოგიერთი ამინომჟავას შემცირება შეიძლება სიმსივნეზე ზემოქმედებდეს ისე, რომ ნორმალურ ქსოვილებს არ აზიანებდეს.ამის შესამოწმებლად მათ თაგვებს შეზღუდული ამინომჟავების შემცველობის დიეტა დაუნიშნეს. სერინისა და გლიცინის შემცირებამ რადიაციული და ქიმიოთერაპიის შედეგი გააუმჯობესა — ასეთი რაციონის მქონე თაგვებში სიმსივნე უფრო დაპატარავდა, ვიდრე კონტროლ ჯგუფში.ავტორებმა ამ მონაცემების მიხედვით მათემატიკური მოდელიც შექმნეს, რომელიც სხვადასხვა მექანიზმით გლუკოზის გამოყენებას ასახავს. ეს სათანადო მედიკამენტების მოძიებაში შეიძლება დაგვეხმაროს, რომლებიც მიზანში მავლე ქსოვილებს ამოიღებს.ახალი ნაშრომი გამოცემაში Nature გამოქვეყნდა

1758026643

არქეოლოგებმა ეგვიპტეში 3 300 წლის სასტვენი იპოვეს

ძველი ეგვიპტური ქალაქის, ამარნის ტერიტორიაზე გათხრებისას ძვლის სასტვენი იპოვეს, რომელსაც სავარაუდოდ ადგილობრივი პოლიციელები იყენებდნენ. არტეფაქტი, რომლის ასაკიც 3 300 წელია, ძროხის ჩლიქისგან არის დამზადებული და ეს პირველი მსგავსი აღმოჩენაა ეგვიპტეს ტერიტორიაზე.ამარნა ძველი წელთაღრიცხვით 1347 წელს, ფარაონმა ეხნატონმა დააარსა. ის ქვეყნის ახალი დედაქალაქი იყო, რომელმაც მხოლოდ 15 წელი იარსება, შემდეგ კი დაცარიელდა.მკვლევრები მიიჩნევენ, რომ იქ, სადაც სასტვენი აღმოაჩინეს, ფარაონის აკლდამის მშენებლობაზე დასაქმებული მუშები ცხოვრობდნენ. არტეფაქტი საკონტროლო-გამშვები პუნქტის ტერიტორიაზე იპოვეს.„როგორც ჩანს, ეს ტერიტორია პოლიციის გაძლიერებული კონტროლის ქვეშ იყო, რათა აკლდამის წმინდა ტერიტორია დაცული ყოფილიყო და მისადმი წვდომა მხოლოდ იმ ადამიანებს ჰქონოდათ, ვისთვისაც ეს საჭირო იყო“, - აღნიშნა არქეოლოგმა მიშელ ლენგლიმ გრიფიტის უნივერსიტეტიდან.

1758022500

PANTONE-მა 2026 წლის ფერების ტრენდები წარადგინა

 ჩათვალეთ, რომ მოდურ ფერებზე კითხვები ამოიწურა, რადგან პანტონმა Spring/Summer 2026 Color Trend Report გამოაქვეყნა. პალიტრა ენერგიულობისა და თავშეკავებულობის გზაჯვარედინზეა მოთავსებული - თამამი, კაშკაშა ფერები უფრო რბილ ნეიტრალურ ტონებს ერწყმის, რათა თვითგამოხატვის სივრცე მოგვცეს.  ისეთი გაჯერებული ფერები, როგორებიცაა Acacia-ს მომწვანო-ყვითელი და Lava Falls-ის წითელი მშვიდ ტონებთან ერთად გვხვდება, იქნება ეს Dusty Rose თუ Tea Rose, რათა დრამატული კოლექციები შექმნას. ხოლო Alexandrite-ის ფირუზისფერი და Muskmelon-ის ნარინჯისფერი ქმნის სპექტრს, რომელიც ოპტიმიზმის, ვნებისა და სიმშვიდის ირგვლივ ტრიალებს.Acacia (PANTONE 13-0640 TCX)Marina (PANTONE 17-4041 TCX)Muskmelon (PANTONE 15-1242 TCX)Alexandrite (PANTONE 18-4835 TCX)Lava Falls (PANTONE 18-1552 TCX)Dusty Rose (PANTONE 17-1718 TCX)Tea Rose (PANTONE 16-1620 TCX)Amaranth (PANTONE 19-2410 TCX)Burnt Sienna (PANTONE 17-1544 TCX)Burnished Lilac (PANTONE 15-1905 TCX)მთავარი ფერების გარდა, პანტონმა სეზონური ნეიტრალური ფერების ჯგუფიც შემოგვთავაზა მეტად ხალისიანი კომბინაციებისთვის, მათ შორის მუქი ყავისფერი Coffee Bean, რბილი თეთრ-ნაცრისფერი Whyte Onyx და თბილი კრემისფერი Angora. ხოლო მწვანე ფერები, როგორებიცაა Sage და Forest Green (Sycamore), კიდევ უფრო ამყარებს ბალანსს და ექსპერიმენტებისთვის საიმედო ბაზას უქმნის დიზაინერებს

1757795049

9 დღის განმავლობაში დედამიწა მისტიკურ სიგნალს იღებდა - რა დაადგინეს მეცნიერებმა?

2023 წლის სექტემბერში სეისმოლოგებმა უნიკალური სიგნალი დააფიქსირეს, რომელიც ცხრა დღის განმავლობაში მთელ პლანეტაზე ვრცელდებოდა. განსხვავებით მიწისძვრებისგან, ეს სიგნალი მხოლოდ ერთი სიხშირისგან შედგებოდა და ის ისმოდა არქტიკიდან ანტარქტიდამდე. თავდაპირველად მას "USO" ეწოდა — უცნობი სეისმური ობიექტი - წერს Science და Nature Communications-ი.საერთაშორისო მკვლევართა ჯგუფმა დაადგინა, რომ ამ სიგნალის მიზეზი გახდა მასშტაბური კატასტროფა აღმოსავლეთ გრენლანდიაში. 2023 წლის 16 სექტემბერს დიქსონის ფიორდში გიგანტური მეწყერი ჩამოიშალა, რომლის მოცულობა დაახლოებით 10 000 ოლიმპიური აუზის ტოლფასი იყო ქანების სახით. ამან გამოიწვია 200-მეტრიანი მეგაცუნამი — ტალღა, რომელიც სიდიდით აღემატებოდა ცნობილი სატელიტურ კოშკს, Space Needle-ს.ფიორდში წყალმა წინ და უკან მოძრაობა დაიწყო, რასაც სეიში ეწოდება — ფენომენი, რომელიც დაახლოებით 10 000-ჯერ აირეკლა ცხრა დღის განმავლობაში. სწორედ ეს მოძრაობა დააფიქსირეს სეისმურმა სენსორებმა მთელ მსოფლიოში. მეცნიერები კატასტროფის მიზეზად კლიმატის ცვლილებას და მყინვარების დნობას ასახელებენ, რამაც მთის ფერდობები არასტაბილური გახადა. „ეს არის პირველი შემთხვევა, როცა წყლის შხეფისგან წარმოქმნილი რხევა დედამიწის ქერქის გავლით მთელ პლანეტაზე გავრცელდა,“ — აღნიშნა სეისმოლოგმა სტივენ ჰიკსმა (UCL-დან).

1757764946

ალბანეთში სახელმწიფო შესყიდვების მინისტრი ხელოვნური ინტელექტი იქნება

ალბანეთი, შესაძლოა, გახდეს პირველი სახელმწიფო მსოფლიოში, სადაც მინისტრის თანამდებობა ხელოვნურ ინტელექტს გადააბარეს. როგორც  Reuters-ი წერს, ნეირონული ქსელის ბოტი სახელად დიელა დაინიშნა სახელმწიფო შესყიდვების მინისტრად.„დიელა არის პირველი მინისტრთა კაბინეტის წევრი, რომელიც ფიზიკურად არ არსებობს და ხელოვნური ინტელექტის მიერ ვირტუალურად არის შექმნილი,“ — განაცხადა ალბანეთის პრემიერ-მინისტრმა ედი რამამ მინისტრთა კაბინეტის ახალი შემადგენლობის წარდგენისას.პრემიერის თქმით, ვირტუალური მინისტრი დაეხმარება ალბანეთს გახდეს ქვეყანა, სადაც სახელმწიფო ტენდერები 100%-ით თავისუფალია კორუფციისგან. როგორც Reuters წერს, კორუფცია სახელმწიფო კონტრაქტებში ალბანეთში ხანგრძლივი პრობლემაა და ხშირად ხდება პოლიტიკური სკანდალების წყარო. ეს პრობლემა ერთ-ერთი მთავარი ბარიერიც გახდა ალბანეთისთვის ევროკავშირში გაწევრიანების გზაზე.ჯერ უცნობია, ვინ იქნება პასუხისმგებელი დიელას საქმიანობის რეალურ ზედამხედველობაზე — მით უმეტეს, რომ ნეირონულ ქსელებთან ყოველთვის არსებობს პროგრამული მანიპულაციების რისკი.თავად დიელა 2025 წლის დასაწყისში უკვე დაინერგა როგორც ვირტუალური ასისტენტი პლატფორმაზე e-Albania, სადაც ის მოქალაქეებს ეხმარება სახელმწიფო დოკუმენტების მიღებაში. ბოტს გააჩნია ავატარი — ქალი, ტრადიციულ ალბანურ ტანსაცმელში.საინტერესოა, რომ თავად ალბანელების ნაწილი სკეპტიკურად უყურებს ბოტის უნარს, რეალურად დაძლიოს სახელმწიფო კორუფცია.