1754041914
თანამედროვე კარტოფილის წინაპარი ველური პომიდორი იყო - ახალი კვლევა
როგორც ირკვევა, დაახლოებით ცხრა მილიონი წლის წინ, სამხრეთ ამერიკაში, ველურ პომიდორსა და კარტოფილის მსგავს მცენარეს შორის ბუნებრივი შეჯვარება მოხდა, რამაც თანამედროვე კარტოფილი წარმოშვა. ამის შესახებ ახალი კვლევა იუწყება.კვლევის თანაავტორის, ბრიტანეთის კოლუმბიის უნივერსიტეტის მეცნიერის, ლორენ რაისბერგის განცხადებით, აღმოჩენა მიუთითებს, „ღრმა ცვლილებაზე“ ევოლუციურ ბიოლოგიაში, რადგან მეცნიერები სულ უფრო მეტად აღიარებენ ჰიბრიდიზაციის უძველეს მოვლენათა როლს სიცოცხლის ხის ჩამოყალიბებაში.ერთ დროს მიიჩნეოდა, რომ შემთხვევითი მუტაციები ახალ სახეობათა წარმოქმნის უდიდესი მამოძრავებელი ძალა იყო, მაგრამ როგორც რაისბერგი ამბობს, ახლა მეცნიერები თანხმდებიან, რომ სათანადოდ არ იყო შეფასებული ჰიბრიდიზაციის შემოქმედებითი როლი.მარტივი, ხელმისაწვდომი და მრავალმხრივი — კარტოფილი ახლა მსოფლიოს ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი სასოფლო-სამეურნეო კულტურაა. თუმცა, მისი წარმომავლობა დიდხანს რჩებოდა თავსატეხად.თანამედროვე კარტოფილი ახლოს ენათესავება ჩილეში გავრცელებულ სამ სახეობას, სახელად Etuberosum. თუმცა, ამ მცენარეებს ტუბერები (ბოლქვები) არ ეზრდებათ — დიდი მიწისქვეშა სტრუქტურები, როგორიც დღეს კარტოფილს აქვს და რომელშიც მცენარე საკვებ ნივთიერებებს ინახავს, ჩვენ კი ჩვენს საკვებად ვიყენებთ.მეორე მხრივ, გენეტიკური ანალიზები მიუთითებდა გასაკვირი სიახლოვეზე პომიდორთან.„ამას „განხეთქილებას“ უწოდებენ და მიუთითებს, რომ რაღაც საინტერესო ხდება“, — ამბობს კვლევის თანაავტორი, ბრიტანეთის ბუნების ისტორიის მკვლევარი სანდრა კნაპი.ამ საიდუმლოს ამოსახსნელად, მკვლევართა საერთაშორისო ჯგუფმა კულტურული კარტოფილის 450 და ველური კარტოფილის 56 გენომი შეისწავლა.„ველური კარტოფილი ძლიერ რთული შესაგროვებელია. ამიტომ, ჩვენი მონაცემთა ბაზა წარმოადგენს ველური კარტოფილის გენომურ მონაცემთა ყველაზე სრულყოფილ კოლექციას, რაც კი ოდესმე შეუსწავლიათ“, — ამბობს კვლევის ავტორი, ჩინეთის ქალაქ შენჟენის სოფლის მეურნეობის გენომიკის ინსტიტუტის მკვლევარი ჟიანგ ჟანგი.ანალიზებმა ცხადყო, რომ თანამედროვე კარტოფილს დაბალანსებული გენეტიკური მემკვიდრეობა აქვს ორი წინაპარი სახეობისგან — დაახლოებით 60 პროცენტი Etuberosum-ისგან და 40 პროცენტი პომიდვრისგან.„ჩემთვის ყველაზე საოცარი მომენტი იყო, როდესაც ჩინელების ჯგუფმა აჩვენა, რომ ყველა კარტოფილს, როგორც ველურს, ისე კულტურულს, არსებითად ერთნაირი პროპორციით აქვს პომიდვრისა და Etuberosum-ის გენები. ეს ნამდვილად მიუთითებს ჰიბრიდიზაციის უძველეს მოვლენაზე და არა მოგვიანებით გენების მიმოცვლის სხვადასხვა მოვლენებზე. ეს იმდენად აშკარაა, რომ უბრალოდ მშვენიერია“, — ამბობს კნაპი.ერთი გენი, სახელად SP6A, წარმოადგენს ტუბერიზაციის (ბოლქვების გაკეთება) სიგნალს, რომელიც პომიდვრის ხაზიდან მოვიდა. თუმცა, ბოლქვების წარმოქმნას ის მხოლოდ მაშინ განაპირობებს, როცა ასევე წარმოდგენილია Etuberosum-ის გენი, სახელად IT1, რომელიც მიწისქვეშა ღეროს ზრდას აკონტროლებს.მიჩნეულია, რომ Etuberosum-ისა და პომიდვრის ერთმანეთისგან დაშორება 14 მილიონი წლის წინ დაიწყო — სავარაუდოდ მწერების მიერ დამტვერვის სხვა სამიზნეს არჩევის გამო და ცხრა მილიონი წლის წინ დასრულდა.ეს ევოლუციური მოვლენა ემთხვევა ანდების მთის ქედის სწრაფ აწევას, რამაც იდეალური პირობები შექმნა ბოლქვების მქონე მცენარეების გამოჩენისთვის.ბოლქვების კიდევ ერთი საკვანძო თვისებაა უსქესო გამრავლების უნარი, ახალი კვირტების გამოტანა თესლის ან დამტვერვის გარეშე — თვისება, რომელიც მათ სამხრეთ ამერიკის მასშტაბით გავრცელებაში დაეხმარა, შემდეგ კი ადამიანთა წყალობით მოედო მთელ მსოფლიოს.კვლევის თანაავტორი, შენჟენის სოფლის მეურნეობის გენომიკის ინსტიტუტის პროფესორი სანვენ ჰუანგი ამბობს, რომ მისი ლაბორატორია ამჟამად მუშაობს კარტოფილის ახალ ჰიბრიდზე, რომლის გამრავლება თესლითაც იქნება შესაძლებელი, რაც სელექცირებას დააჩქარებს.კვლევა ჟურნალ ჟურნალ Cell-ში გამოქვეყნდა. მომზადებულია ScienceAlert-ის მიხედვით.
