1731592080

კვლევის თანახმად, ჭკვიან ძაღლებს პატარა ტვინები აქვთ

გამოცემა Biology Letters-ში გამოქვეყნებული ახალი კვლევის თანახმად, ძაღლებში დიდი ტვინი ყოველთვის სიჭკვიანის პროპორციული არაა. მართალია, ეს ბევრ ძუძუმწოვარში ასეა, მაგრამ სხვადასხვა სამუშაოსთვის გაწვრთნილ ძაღლებში რთული კოგნიტიური უნარები შედარებით კომპაქტურ ნეირონებში ყალიბდება.მეცნიერებმა ბერნის საბუნებისმეტყველო მუზეუმში არსებული 172 ჯიშის წარმომადგენელი 1 682 ძაღლის თავის ქალა შეისწავლეს, რათა სხეულისა და ტვინის ზომის თანაფარდობა შეედარებინათ. გააანალიზეს მათთვის დამახასიათებელი 14 მთავარი ქცევითი მახასიათებელიც. აღმოჩნდა, რომ "მუშა" ძაღლებს, როგორებიც ციმბირული ჰასკები არიან, სხეულთან შედარებით პატარა ტვინები აქვთ, ხოლო კომპანიონ ჯიშებს, მაგალითად, ჩიხუახუებს, უფრო დიდი.გამოდის, რომ ჰასკებისა და როტვეილერების მსგავს ჯიშებში, რომელთა გაწვრთნაც უფრო მარტივია, ტვინის ზომა უფრო მცირეა. ამის მიუხედავად, ისინი რთულ დავალებებს ასრულებენ, რისთვისაც განვითარებული კოგნიტიური უნარებია საჭირო. მათში განსხვავებულია ტვინის შიდა ქსოვილებიც, ასევე ქცევის კონტროლი და ხანმოკლე მეხსიერება.სპეციალისტები ამბობენ, რომ ცხოველებში, ზოგადად, დიდი ტვინი გადარჩენის მეტ შანსებთან, უკეთეს გადაწყვეტილებებთან და ინფორმაციის უკეთესად გადამუშავების შესაძლებლობასთან ასოცირდება. ძაღლების ჯიშებში განსხვავებული მოცემულობაა, რადგან ისინი ხელოვნური სელექციით მივიღეთ და არა ბუნებრივი ევოლუციის შედეგად.დადგინდა, რომ ძალიან პატარა სხეულის (მაგრამ დიდი ტვინის) მქონე ჯიშები, როგორიცაა ჩიხუახუა, პომერანული შპიცი, იორკშირ ტერიერი და სხვა, შიშისა და აგრესიის მაღალი დონით ხასიათდებიან. ასევე, განმარტოებასთან დაკავშირებული უფრო ძლიერი შფოთვითი რეაქციები აქვთ და ყურადღებას მეტად არიან მოწყურებულები.შედარებისთვის, "მუშა" ძაღლებში ზედმეტი შიში და აგრესია არახელსაყრელი იქნებოდა, რაც მათ გაწვრთნას გაართულებდა. შესაბამისად, მეცნიერები ამბობენ, რომ ხელოვნური სელექციით ადამიანებმა ძაღლების ტვინი საგრძნობლად შევცვალეთ.მომდევნო ეტაპზე მკვლევრები აპირებენ, რომ სხვადასხვა ჯიშის ძაღლის ტვინის ფორმა და ფუნქციაც შეადარონ.

1731587890

ანტარქტიდაზე აღმოჩენილი ქარვა მიუთითებს, რომ ერთ დროს, სამხრეთ პოლუსთან ტროპიკული ტყე იზრდებოდა

წარმოიდგინეთ, გაქვთ დროის მანქანა, რომელიც დინოზავრების ეპოქაში დაგაბრუნებთ. უცბად აღმოაჩენთ, რომ მოხვდით გაუვალ, ჭაობიან ტყეში, სადაც ყვავილებს, გვიმრებსა და წიწვოვან მცენარეებს შორის აურაცხელი მწერი ბზუის.გჯერათ თუ არა, თქვენ დასავლეთ ანტარქტიდაზე ხართ.ახლახან, გერმანელმა და ბრიტანელმა მეცნიერებმა იქ პირველად აღმოაჩინეს ქარვა — განმარხებული „სისხლი“ უძველესი წიწვოვანი ხეებისა, რომლებიც შორეულ წარსულში, დაახლოებით 83-92 მილიონი წლის წინ იზრდებოდნენ დედამიწის ყველაზე სამხრეთ კონტინენტზე.ფესვების, ყვავილის მტვრისა და სპორების ნამარხებთან ერთად, ქარვის ეს ნატეხი ამ დროისათვის საუკეთესო მტკიცებულებას წარმოადგენს იმისა, რომ შუა ცარცულ პერიოდში, სამხრეთ პოლუსთან არსებობდა ჭაობიანი ტროპიკული ტყე და რომ ამ პრეისტორიულ გარემოში დომინირებდა ისეთი წიწვოვანები, როგორიც დღეს ახალი ზელანდიისა და პატაგონიის ტყეებში გვხვდება.ანტარქტიდაზე ქარვის აღმოჩენა მეტყველებს, რომ ამჟამად გაყინული ეს კონტინენტი ერთ დროს იმდენად თბილი და ტენიანი იყო, რომ იქ ფისოვანი ხეებიც ხარობდა. შუა ცარცულ ეპოქაში, ამ ხეებს მოუწევდათ გადარჩება ზამთრის სრულიად წყვდიადით მოცულ თვეებში.თუმცა, აშკარაა, რომ ისინი გადარჩენას ახერხებდნენ იმის მიუხედავად, რომ ალბათ დიდი ხნით უწევდათ მიძინებულ მდგომარეობაში ყოფნა.ამ აღმოჩენამდე, ქარვის დეპოზიტები მეცნიერებს ყველაზე სამხრეთით ნაპოვნი ჰქონდათ ავსტრალიაში, ოტვეის აუზსა და ახალ ზელანდიაში, ტუპუანგის ფორმაციაზე.„ძლიერ ამაღელვებელი იყო იმის გაცნობიერება, რომ ისტორიის რაღაც მომენტში, შვიდივე კონტინენტზე იყო ისეთი კლიმატური პირობები, რომ ფისოვანი ხეები გაზრდილიყო. ახლა ჩვენი მიზანია, მეტი შევიტყოთ ამ ტყის ეკოსისტემის შესახებ — შევძლებთ თუ არა ქარვის ამ ნატეხში სიცოცხლის კვალის პოვნას. ეს აღმოჩენა წარსულში მოგზაურობის კიდევ ერთ უფრო პირდაპირ გზას გვთავაზობს“, — ამბობს გერმანიის ალფრედ ვეგენერის ინსტიტუტის საზღვაო გეოლოგი იოჰან კლაგსი.განმარხებულ მერქნებსა და ფოთლებს მეცნიერები ანტარქტიდაზე მე-19 საუკუნის დასაწყისიდან პოულობენ, მაგრამ ამ აღმოჩენათაგან მრავალი, ასობით მილიონი წლის წინანდელია, იმ პერიოდის, როცა არსებობდა სამხრეთი სუპერკონტინენტი გონდვანა. მას შემდეგ, რაც ანტარქტიდა ავსტრალიას და სამხრეთ ამერიკას მოსწყდა და სამხრეთ პოლუსისკენ დაიძრა, უცნობია, რა დაემართა მის ტყეებს.2017 წელს, დასავლეთ ანტარქტიდის სიახლოვეს მკვლევრებმა ზღვის ფსკერი გაბურღეს და ამ დიდი ხნის წინ დაკარგული ჰაბიტატების განსაკუთრებით კარგად შემონახული მტკიცებულება ამოიღეს.რამდენიმეწლიანი ანალიზების შემდეგ, კლაგსმა და მისმა კოლეგებმა 2020 წელს განაცხადეს, რომ აღმოაჩინეს შუა ცარცული პერიოდის განმარხებული ფესვების ქსელი. მიკროსკოპით მათ ასევე გამოავლინეს ყვავილის მტვრისა და სპორების მტკიცებულება.იგივე ნაბურღი ახლა კონკრეტულ მტკიცებულებას გვთავაზობს იმისა, რომ ანტარქტიდაზე ერთ დროს მართლაც იზრდებოდა ფისოვანი ხეები.თიხის ქვის (არგილიტი) სამი მეტრის სიგრძის ფენაში, კლაგსმა და მისმა ახალმა ჯგუფმა ქარვის რამდენიმე ციცქნა ნაჭერი აღწერა, მათი ზომა სულ რაღაც 0,5 – 1 მმ იყო. თითოეული მათგანი მოყვითალო-მონარინჯისფრო იყო, ზედაპირზე მათთვის დამახასიათებელი ნამგლისებრი ბზარებით.ეს კი ფისის დინების ნიშანია, რაც მაშინ ხდება, როცა ხიდან წვენი ჟონავს, რათა ხანძრის ან მწერების მიერ მიყენებული დაზიანებები ამოავსოს და დალუქოს.ცარცული ეპოქა დედამიწის ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე თბილი პერიოდი იყო. ანტარქტიდასა და ახლომდებარე კუნძულებზე აღმოჩენილი ვულკანური დანალექები გვთავაზობს მტკიცებულებას იმისა, რომ იმ პერიოდში ხშირი ყოფილა ტყის ხანძრები.სავარაუდოდ, ქარვა იმიტომ შეინახა და განმარხდა, რომ აწეულმა წყლის დონემ სწრაფად დაფარა ხის ფისი და ამით ის ულტრაიისფერი სინათლისა და ოქსიდაციისგან დაიცვა.სავარაუდოდ, ქარვა ხის ქერქის ციცქნა ნაჭრებსაც შეიცავს, მაგრამ ამის დასადასტურებლად დამატებითი ანალიზებია საჭირო.ასე, მინიატურული ნაწილებით, მეცნიერები თანდათან ქმნიან სურათს იმისა, როგორ გამოიყურებოდა ანტარქტიდის ტყე ძლიერ შორეულ წარსულში, 90 მილიონი წლის წინ.მომზადებულია awi.de-სა და ScienceAlert-ის მიხედვით, რომელიც მიხეილ ჭაბუკაშვილმა თარგმნა

1731579122

ღეროვანი უჯრედების გადანერგვით პაციენტებს მხედველობა აღუდგინეს

ამბავი ასეთია - ღეროვანი უჯრედების ტრანსპლანტაციამ დაზიანებული რქოვანას მქონე სამი ადამიანის ბუნდოვანი ხედვა მნიშვნელოვნად გააუმჯობესა. კლინიკური ცდა იაპონიაში ჩატარდა და იგი ამგვარ პირველ შემთხვევას ასახავს ისტორიაში. ასევე, მნიშვნელოვან წინსვლასაც გვაჩვენებს ღეროვანი უჯრედების კვლევის საკითხში - ოპერაციიდან 2 წლის შემდეგ, უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული საკითხები არ გამოვლენილა და გარედან დაკვირვების შედეგად, სამივე რქოვანა იმაზე გამჭვირვალედ გამოიყურება, ვიდრე მანამდე იყო. კვლევაში სულ 4 ადამიანი მონაწილეობდა, რომელთაგანაც ყველას LSCD აღენიშნებოდა, სიტყვასიტყვით რომ ვთარგმნოთ, ლიმბალური ღეროვანი უჯრედების დეფიციტი.წარმოიდგინეთ, რომ რქოვანა თვალის წინა ნაწილში არსებული გამჭვირვალე ფანჯარაა, ხოლო ე. წ. ლიმბუსი, რომელიც რქოვანასა და სკლერას შორისაა მოთავსებული, მინის დაჭერაზეა პასუხისმგებელი. ეს ჩარჩო ღეროვანი უჯრედების დიდ მარაგს შეიცავს, რომელსაც შეუძლია, რქოვანაში არსებული ნებისმიერი დაზიანებული თუ გაცვეთილი ერთეული აღადგინოს ზუსტად ისე, როგორც ამას საქარე მინები აკეთებს - დროის გასვლასთან ერთად, მით უფრო წმენდს მინას ნისლისგან და ნაკლებად ბუნდოვანია გამოსახულებაც.თანამედროვე მედიცინაში კი, როცა პაციენტს LSCD მხოლოდ ერთ თვალში აღენიშნება, მას შეუძლია ქირურგიულ ჩარევას მიმართოს და იგი მეორე თვალის ჯანსაღი რქოვანას ნაჭრით ჩაანაცვლოს. თუმცა როცა ეს ორივე თვალზე ვრცელდება, დონორი ხდება საჭირო — მსოფლიოს მასშტაბით LSCD-ის მქონე 12.7 მილიონი ადამიანი არსებობს, თუმცა ტრანსპლანტაციას 70-დან მხოლოდ ერთი თუ ახერხებს. ამ შემთხვევაშიც გარანტია არ აქვთ და სწორედ აქ იკვეთება ღეროვანი უჯრედების ტრანსპლანტაციის დიდი პოტენციალი.გასულ წელს ამერიკელმა მკვლევრებმა განაცხადეს, რომ ლიმბური ღეროვანი უჯრედები გამოიყენეს 2 პაციენტში ხედვის აღსადგენად, ახლა კი იაპონელი მკვლევრებისგან ვიგებთ, რომ მათ მხედველობის გასაუმჯობესებლად iPSC-ებს მიმართეს, რომლებიც ადამიანის ჯანმრთელი სისხლის უჯრედებიდან მიიღება. უფრო ზუსტად, ლაბორატორიაში iPSC-ები რქოვანას ეპითელური უჯრედების ფურცლებში (iCEPS) გაახვიეს, რომლებიც პაციენტების რქოვანაზე გადაიტანეს მას შემდეგ, რაც მას დაზიანებული ქსოვილი მოაშორეს. ბოლოს კი დამცავი კონტაქტური ლინზით დაფარეს.გადანერგვიდან 7 თვის შემდეგ ოთხივე პაციენტს გაუუმჯობესდა ხედვა. საუკეთესო შედეგები იყო 44 წლის ქალსა და 66 წლის კაცის შემთხვევაში. თუმცა დანარჩენი ორი პაციენტის ნაკლებ გაუმჯობესებას იმუნურ პასუხს მიაწერენ. მართალია, საკმაოდ დამაიმედებელი შედეგებია, მაგრამ მსგავსი ექსპერიმენტები ჯერ მაინც დიდ საფრთხეებს უკავშირდება.„ჩვენი ინფორმაციით ეს კვლევა პირველია, რომელშიც iPSC-ების მქონე უჯრედული კონსტრუქციები აღვწერეთ… და იგი LSCD-ის მქონე პაციენტებისთვის პოტენციურ სამკურნალო საშუალებას წარმოადგენს“, — აცხადებს Osaka University Hospital-ის მკვლევართა გუნდი.

1731564451

VIDEO: პირველად ისტორიაში, მეცნიერებმა გადაიღეს, როგორ ასუფთავებს ტვინი საკუთარ თავს მკვდარი ნეირონებისგან

ცნობილია, რომ ჩვენს თავის ტვინს აქვს ნარჩენების მოსუფთავების ვრცელი სისტემა, რომელიც ბიოლოგიურ გზებს მკვდარი და ტოქსიკური ნეირონებისგან წმენდს. ახლახან, პირველად ისტორიაში, ლაბორატორიაში თაგვებზე ცდისას მეცნიერებმა ამ პროცესს ვიდეო გადაუღეს.ჯერ კიდევ ბევრი რამ არ ვიცით იმის შესახებ, როგორ წმენდს ტვინი საკუთარ თავს მკვდარი ნეირონებისგან, როგორ რეაგირებს მათთან; შესაბამისად, ახალი კვლევა შეიძლება, წინგადადგმული დიდი ნაბიჯი იყოს ამ მიმართულებით, მიუხედავად იმისა, რომ ჯერ ისიც არ არის დადასტურებული, ასეთივე გზით მოქმედებს თუ არა ადამიანის თავის ტვინიც.„პირველი შემთხვევაა, როდესაც ცოცხალი ძუძუმწოვრის ტვინში ეს პროცესი ვიხილეთ“, — ამბობს იელის უნივერსიტეტის მედიცინის სკოლის ნევროლოგი ხაიმე გრუცენდლერი.გარდა ამისა, აღმოჩენამ შეიძლება გაგვიადვილოს ასაკთან დაკავშირებული ნევროლოგიური აშლილობების სამკურნალო საშუალებათა შექმნაც; ამისათვის კი მეცნიერებმა უფრო მეტი უნდა იცოდნენ როგორ მოქმედებს ტვინის გასუფთავების სისტემა.ასევე ნახეთ:"თამარი, იონათანი და მათი შვილები: შახარი, არბელი და ომერი " - ოჯახი, რომელიც ტერორისტების თავდასხმას შეეწირა„ყველა ნასვამი მძღოლი ციხეში უნდა მიდიოდეს!“ - გურამ შეროზია მარიშა გვიდანის გარდაცვალებას ეხმიანება

1731528836

2029 წელს დედამიწას ახლოს ჩაუვლის გიგანტური ასტეროიდი, რომელიც შეიძლება, ჩვენმა პლანეტამ სრულიად შეცვალოს

ასტეროიდი, რომელსაც ძველეგვიპტური წყვდიადისა და ქაოსის ღმერთის სახელი ჰქვია, შეიძლება, დედამიწისთვის კი არ წარმოადგენდეს საფრთხეს, არამედ პირიქით, დედამიწა იქცეს მისთვის საფრთხედ. 2029 წელს, ასტეროიდი აპოფისი დედამიწას ახლო მანძილზე ჩაუვლის და სავარაუდოდ, ორ სხეულში შორის გრავიტაციული ურთიერთქმედება დრამატულად შეცვლის ასტეროიდის ზედაპირს.ასეთია დასკვნა გამოძიებისა, რომელიც ჯონს-ჰოპკინსის უნივერსიტეტის მკვლევრებმა ჩაატარეს პლანეტური მეცნიერის, რონალდ ბალოუზის ხელმძღვანელობით. მკვლევართა აზრით, მათ მიერ მიღებულმა შედეგებმა შეიძლება ახსნას, რატომ აქვს ზოგიერთ ასტეროიდს იმაზე ახალგაზრდა ზედაპირი, ვიდრე მათი რეალური ასაკია.99942 აპოფისი საშიში ასტეროიდია. ის 2004 წელს აღმოაჩინეს და როგორც გამოთვალეს, დიამეტრი 335 მეტრია. მისი ტრაექტორია ცხადყოფს, რომ 2029 წელს, არსებობს შანსი, რომ დედამიწას შეეჯახოს.უკეთესი გათვლებისთვის, მეცნიერებმა მას შემდეგ არაერთი კვლევა-გაანგარიშება ჩაატარეს. შედეგად დაადგინეს, რომ 2029 წელს ის ჩვენს პლანეტას 32 000 კილომეტრის მანძილზე ჩაუვლის, მაგრამ შემდეგ საუკუნეში შეჯახების შანსი საერთოდ აღარ არსებობს.რაც შეეხება თავად 99942 აპოფისს? გაექცევა თუ არა დედამიწას ხელუხლებელი? ბალოუზისა და მისი ჯგუფის დაკვირვებების თანახმად, დედამიწასთან ახლომდებარე ასტეროიდებს, როგორიც თუნდაც 99942 აპოფისია, ორი მახასიათებელი აქვთ. მათი ზედაპირი ფხვიერი და კენჭებიანია; და უფრო ნაკლებად აღენიშნებათ კოსმოსში მოძრაობის შედეგად „ცვეთა“, ვიდრე ასტეროიდებს, რომლებიც პლანეტებთან ახლოს ჩაივლიან.ეს ამბავი უცნაურია. მიჩნეულია, რომ ასტეროიდთა უმეტესობა შედგება მზის სისტემის ადრეულ დღეებში, 4,5 მილიარდი წლის წინ ერთად შეჯგუფებული მასალებისგან. მას შემდეგ, ისინი დიდად არც შეცვლილან. სწორედ ამიტომ იგზავნება მათთან ზონდები ნიმუშების ასაღებად — მიჩნეულია, რომ მათი მასალა სწორედ ის ხელუხლებელი მატერიაა, რომლისგანაც პლანეტები წარმოიქმნა.თუმცა, თუნდაც კოსმოსში ასე შენთვის იყო დაკიდებული, ცვლილებები მაინც გარდაუვალია. მზის ქარი, მზის რადიაცია, მიკრომეტეოროიდების ცვენა — ატმოსფეროს გარეშე დაუცველ ზედაპირს ცვლის. ბალოუზს და მის ჯგუფს აინტერესებდა, არსებობს თუ არა კავშირი დედამიწასთან ახლომდებარე ასტეროიდთა უფრო ახალგაზრდულ შესახედაობასა და პლანეტასთან ამ სიახლოვეს შორის.ამის გასარკვევად, მათ აპოფისის დედამიწასთან ჩავლის მოდელირება ჩაატარეს. დანამდვილებით არ ვიცით ამ ასტეროიდის ფორმა, მაგრამ ხელთ არსებული მონაცემები მიუთითებს, რომ ის ორნაწილიანია; სავარაუდოდ, ერთმანეთთან ორი სხვადასხვა სხეულია შეერთებული, კარტოფილის ფორმის ასტეროიდ 25143 იტოკავას მსგავსად. 

1731526463

მეცნიერებმა გაშიფრეს სიგნალი, რომელიც შესაძლოა უცხოპლანეტელებისგან მოდიოდეს

მას შემდეგ, რაც ევროპის კოსმოსური სააგენტოს მარსის ირგვლივ მბრუნავმა კოსმოსურმა აპარატმა ExoMars Trace Gas Orbiter-მა დაიჭირა სიგნალი (2023 წლის მაისში), რომელშიც შესაძლოა იყოს შეტყობინება უცხოპლანეტელებისგან, სამმა სხვადასხვა ობსერვატორიამ დაუმუშავებელი მონაცემები ინტერნეტში ჩაუშვა, რათა მთელს მსოფლიოში მეცნიერ-მოყვარულებს მათი გაშიფვრის საშუალება მისცემოდათ, - წერს CNN.ორმა მეცნიერმა, რომლებიც მამა-შვილი არიან - კენ და კელი ჩაფინებმა ცოტა ხნის წინ გაშიფრეს მიღებული სიგნალი, თუმცა, მისი მნიშვნელობა და შინაარსი უცნობია.ჩაფინები ამ პროექტზე წელიწადზე მეტხანს მუშაობდნენ. მათ სიგნალი ამ წლის ივნისში გაშიფრეს, ამის შესახებ ევროპის კოსმოსურმა სააგენტომ 22 ოქტომბერს გამოაცხადა. მეცნიერებმა ათასობით საათი დაუთმეს ექსპერიმენტებსა და ურთულეს მათემატიკურ კომპიუტერულ სიმულაციებს.არამიწიერ სიგნალზე ცნობილია ის, რომ ეს არის მოძრავი ამინომჟავები. ამ ეტაპზე მეცნიერები ცდილობენ ახსნან მათი არსი და ამოხსნან მათ წინაშე არსებული იდუმალი კოსმოსური თავსატეხი.„მე წარმოდგენა არ მქონდა რას ანახებდა ან რას ამბობდა შეტყობინება. მქონდა ეჭვი, რომ ეს რაღაცნაირად სიცოცხლესთან იყო კავშირში“, - განაცხადა ჩაფინმა და აღნიშნა, რომ როდესაც კლასტერების გამოსახულება გამოჩნდა, მან მაშინვე იცნო ამინომჟავები, რომლებიც ჯერ კიდევ სკოლაში, ქიმიის გაკვეთილებზე ჰქონდა ნასწავლი.ახლა, როდესაც შეტყობინება გაშიფრულია, მეცნიერებმა უნდა გაარკვიონ მისი მნიშვნელობა და გასცენ პასუხი ყველაზე რთულ კითხვას - რატომ გამოაგზავნა ის სხვა ცივილიზაციამ კოსმოსში.

1731511748

VIDEO: დაუჯერებელი კადრები - მეცნიერებმა გადაიღეს, როგორ კონტაქტობენ მცენარეები ერთმანეთში საფრთხის მოახლოებისას

ჩვენთვის შეუმჩნევლად, მცენარეები გარშემორტყმულია აირადი ნაერთების თხელი ნისლით, რომელსაც ისინი კომუნიკაციის და თავდაცვისთვის იყენებენ. ეს ნაერთები ერთგვარი სუნის როლს ასრულებენ ბალახისმჭამელთა მოსაგერიებლად და მეზობელ მცენარეებს მომავალი თავდასხმის შესახებ აფრთხილებენ.მცენარის ამ თავდაცვის საშუალების შესახებ მეცნიერებმა 1980-იანი წლებიდან იციან, როცა ის მცენარის 80-ზე მეტ სახეობაში დააფიქსირეს. ამჯერად, იაპონელ მეცნიერთა ჯგუფმა რეალურ დროში ვიზუალიზაციის მეთოდებით შეძლეს დაეფიქსირებინათ, როგორ იღებენ და პასუხობენ მცენარეები ამ საჰაერო განგაშებს.მცენარეთა კომუნიკაციის შესახებ ჩვენს წარმოდგენაში ნამდვილად დიდი ნაპრალი არსებობდა. ვიცოდით, რომ ისინი ერთმანეთთან შეტყობინებებს აგზავნიან, მაგრამ არ ვიცოდით, როგორ იღებენ მათ.ახალ კვლევაში, იაპონიის საიტამას უნივერსიტეტის მოლეკულურმა ბიოლოგებმა, იური არატანიმ, ტაკუია უემარამ და მათმა კოლეგებმა სპეციალური ტუმბოს საშუალებით, დაზიანებული, მწერებით სავსე მცენარეების მიერ გამოყოფილი ეს ნაერთები დაუზიანებელ მეზობლებს მიაფრქვიეს და შედეგს ფლუორესცენციური მიკროსკოპით დააკვირდნენ.პომიდვრის და მდოგვის ოჯახის წარმომადგენელი სარეველა მცენარე Arabidopsis thaliana-ის მოჭრილ ტოტებზე მკვლევრებმა მუხლუხები (Spodoptera litura) დასხეს და ამ საფრთხეზე მეორე, ხელუხლებელი, მწერებისგან თავისუფალი Arabidopsis thaliana-ის პასუხი გადაიღეს. ასევე ნახეთ:„ეს ისეთი საშინელება იყო, გახსენებაც კი მზარავს... დასუსტებული ქალი ცხრა კაცმა ძლივს მიმიყვანა წმინდა ბარძიმთან...“- დაუჯერებელი სასწაულიწმინდა სპირიდონ ტრიმითუტელის ხილული სასწაული

1731508290

შექმნეს სენსორი, რომელსაც ამონასუნთქით ფილტვის სიმსივნის გამოვლენა შეუძლია

სიმსივნის დროული დიაგნოსტირება მნიშვნელოვანია, რისთვისაც მეცნიერები ეფექტიან გზებს ეძებენ. მაგალითად, ჩინეთში მდებარე ჯეძიანის უნივერსიტეტში მომუშავე სპეციალისტებმა ულტრა მგრძნობიარე სენსორი შექმნეს, რომელსაც ფილტვის სიმსივნის იდენტიფიცირება მხოლოდ ადამიანის ამონასუნთქზე დაკვირვებით შეუძლია.მოწყობილობის პროტოტიპის მცირე მასშტაბიანმა გამოცდამ აჩვენა, რომ მან 8 ჯანმრთელ და 5 დაავადებულ ადამიანს შორის სხვაობა წარმატებით გამოავლინა. ამას ის ამონასუნთქში ორგანულ ნაერთ იზოპრენზე დაკვირვებით ახერხებს, რომლის დაბალი კონცენტრაციაც ფილტვის სიმსივნის პოტენციურ ინდიკატორად მიიჩნევა.ამ ონკოლოგიური დაავადების დროს იზოპრენის დონე მცირედით იცვლება, რისი დაფიქსირებაც რთულია. ამის მიუხედავად, ახალი ტექნოლოგიით ეს შესაძლებელია, თანაც აღნიშნული მეთოდი მარტივ, სწრაფ, არაინვაზიურ და ბიუჯეტურ გამოსავალს გვთავაზობს.ულტრა მგრძნობიარე სენსორის შესაქმნელად მეცნიერებმა ე.წ. ნანოფანტელები გამოიყენეს. ისინი პლატინის, ინდიუმის, ნიკელისა და ჟანგბადის კომბინაციით მიიღეს. როცა იზოპრენი ამ მატერიას ეხება, ელექტრონები გამოიყოფა, რაც დაფიქსირებადია.ასეთ სენსორს მილიარდი მოლეკულიდან იზოპრენის მხოლოდ 2 მოლეკულის გამოვლენაც კი შეუძლია. ცდაში მონაწილე დაავადებულ ადამიანებში ეს მაჩვენებელი 40-ზე ნაკლები იყო, ჯანმრთელებში კი 60-ს აღემატებოდა.მართალია, ეს ტექნოლოგია იმედის მომცემია, თუმცა სპეციალისტები ამბობენ, რომ მის კომერციალიზაციამდე დამატებითი კვლევები უნდა ჩატარდეს. მათი ნაშრომი გამოცემაში ACS Sensors გამოქვეყნდა.

1731492703

არსებობენ თუ არა პლანეტა ურანზე თევზები? - მეცნიერების ახალი აღმოჩენა

პლანეტა ურანი და მისი ხუთი თანამგზავრი შესაძლოა არც თუ ისეთი უსიცოცხლოები აღმოჩნდნენ, როგორც ეს ადრე ითვლებოდა, - წერს BBC.ბოლო მონაცემებით, რომლებიც მეცნიერებმა კოსმოსიდან მიიღეს, არ არის გამორიცხული, რომ პლანეტა ურანის ზედაპირის ქვეშ, შესაძლოა, არსებობდეს ოკეანეები, მის თანამგზავრებზე კი სიცოცხლისთვის შესაფერისი პირობები იყოს.ურანის შესახებ პირველი ინფორმაცია 40 წლის წინ გაჩნდა, როდესაც NASA-ს კოსმოსური მისიის აპარატმა „ვოიაჯერ-2“-მა შეძლო პლანეტა ახლოდან დაეთვალიერებინა, თუმცა აქ გაირკვა ერთი დეტალი - კოსმოსური აპარატის ურანთან მიახლოება დაემთხვა მზის ძლიერ ქარიშხალს, შედეგად მეცნიერებმა საკმაოდ დამახინჯებული მონაცემები მიიღეს. შესაბამისად, მკვლევრებს ჩამოუყალიბდათ არასწორი წარმოდგენა ამ პლანეტარული სისტემის შესახებ.„ეს შედეგები მიუთითებენ იმას, რომ ურანის პლანეტარული სისტემა, შეიძლება იყოს ბევრად უფრო საინტერესო, ვიდრე ეს აქამდე იყო მიჩნეული. თანამგზავრებზე შეიძლება იყოს სიცოცხლისთვის შესაფერისი გარემო, მათი ზედაპირის ქვეშ კი შესაძლოა, ჩქეფს ოკეანე, რომელიც თევზებითაა სავსე“, - განაცხადა ბრიტანელმა მეცნიერმა უილიამ დანმა.NASA-ს მეცნიერი ლინდა სპილკერი მოხარულია, რომ ურანის პლანეტარულ სისტემაში თეორიულად მაინც შესაძლებელია სიცოცხლისთვის შესაფერისი პირობები არსებობდეს.ათ წელიწადში NASA გეგმავს გაუშვას ურანისკენ ახალი მისია, რათა მისი პლანეტარული სისტემა მეცნიერებმა უფრო კარგად შეისწავლონ. სპეციალისტების გათვლებით, ახალი კოსმოსური აპარატი ურანამდე 2045 წლისთვის მიაღწევს.

1731489400

Apple-ი მარტში გამოუშვებს ხელოვნურ ინტელექტზე მომუშავე პლანშეტს, რომელიც ადამიანებს სახლის გაკონტროლებაში დაეხმარება

გაზაფხულზე Apple-ი გამოუშვებს ახალ პროდუქტს - ხელოვნურ ინტელექტზე მომუშავე პლანშეტს, რომელიც ადამიანებს სახლის გაკონტროლებაში დაეხმარება, - წერს Reuters.Apple-ს სურს დაეწიოს კონკურენტებს „ჭკვიანი სახლის“ ბაზარზე. კედლის AI-პლანშეტი შეძლებს აკონტროლოს და მართოს სახლში არსებული ტექნიკა, ასევე ჩაატაროს ვიდეო-კონფერენციები.კომპანიაში სჯერათ, რომ Apple-ის ახალი პროდუქტი გახდება ძლიერი მოთამაშე „ჭკვიანი სახლის“ სეგმენტში. მის შექმნაზე სპეციალისტები სამ წელზე მეტხანს მუშაობდნენ.AI-პლანშეტი ოთხკუთხედ iPad-ს ჰგავს. ის თითქმის ორჯერ უფრო დიდია, ვიდრე ორი iPhone-ი. Apple-ი აპირებს გამოუშვას ახალი პროდუქტი შავ და ვერცხლისფერ ფერებში.მისმა ფასმა შესაძლოა ათას დოლარს მიაღწიოს, თუმცა მომხმარებლებს შესთავაზებენ უფრო იაფ ვარიანტებსაც, რომლებიც პროდუქტის კომპონენტებზე იქნება დამოკიდებული.

1731327144

მალე iPhone დამუხტვისთვის საჭირო დროს გვაჩვენებს

მართალია, ანდროიდის მფლობელებს აღნიშნულ ფუნქციაზე წვდომა კარგა ხანია აქვთ, მაგრამ მოგვწონს თუ არა, ასე ნამდვილად არ ყოფილა ეფლის შემთხვევაში. ახლა კი ვიგებთ, რომ, როგორც იქნა, iPhone-იც გვაჩვენებს, რამდენი ხანი დასჭირდება ტელეფონის დამუხტვას. ამას iOS 18.2-ის ახალი BatteryIntelligence-ის ფუნქციით მოახერხებს. თუმცა ამბობენ, რომ აღნიშნულ ინფორმაციას შეტყობინების სახით მოგვაწვდიან… უნდა ითქვას, რომ საკმაოდ სასარგებლო ფუნქციაა მაშინ, როცა დამტენების მიხედვით დამუხტვის პროტოკოლიც განსხვავდება… თუმცა, როგორც ვიგებთ, iPhone-ის BatteryIntelligence-ის ფუნქცია ამჯერად შემუშავების ფაზაშია, რაც იმას ნიშნავს, რომ ოფიციალურ გამოშვებამდე ცოტა კიდევ უნდა მოვიცადოთ.აღსანიშნავია, რომ iPhone-ის ახალ მოდელებს უკვე აქვს ბატარეის სიჯანსაღისთვის გამიზნული ფუნქციები. გასულ წელს ეფლმა ახალი ოპტიმიზებული დამუხტვის პარამეტრებიც შემოგვთავაზა iPhone 15-სა და უფრო ახალ მოდელებზე… 

1731326880

პომპეიში განმარხებულ ადამიანთა დნმ-ის კვლევა თავდაყირა აყენებს ბევრ წარმოდგენას უძველესი ქალაქის შესახებ

ახალი წელთაღრიცხვის 79 წელს, ვულკან ვეზუვის ამოფრქვევის შედეგად ქალაქ პომპეის განადგურება ერთ-ერთი ყველაზე კარგად აღწერილი კატასტროფაა კაცობრიობის ისტორიაში. წვიმასავით წამოსულმა ფერფლმა და პემზამ მომაკვდავ ადამიანთა კვალი საუკეთესოდ შემოინახა. ისინი დროში გაიყინნენ იქვე, სადაც დაეცნენ და ეს ფაქტი ამ ხალხის ვინაობისა და ურთიერთობების დადგენის საშუალებას გვაძლევს.თუმცა, ჩვენ, ადამიანები, არასრულყოფილნი ვართ. ვიმყოფებით სამყაროში, რომელიც სავსეა მოლოდინებითა და მიკერძოებებით, რაც ჩვენს დაკვირვებებს ბინდავს, რამდენიც არ უნდა ვეცადოთ ობიექტურობის დაცვა. პომპეიში დაღუპულ ადამიანთა დნმ-ის ახალი ანალიზები ცხადყოფს, რომ მცდარი იყო ჩვენი შეხედულებები მათ შესახებ. ეს აღმოჩენა წარმოდგენას გვიქმნის პომპეის ხმაურიანი ცხოვრების შესახებ, ვიდრე მას ვულკანი სამუდამოდ ჩააქრობდა.„ჩვენ მიერ მიღებული სამეცნიერო მონაცემები ყოველთვის არ შეესაბამება ზოგად ვარაუდებს. მაგალითად, ერთი გამორჩეული აღმოჩენაა ადამიანი, რომელსაც ოქროს სამაჯური უკეთია და თან ბავშვი უჭირავს; ტრადიციულად მიიჩნეოდა, რომ ისინი დედა-შვილი იყვნენ, მაგრამ აღმოჩნდა, რომ ისინი კაცი და ბავშვი იყვნენ და ერთმანეთთან არანაირი ნათესაობა არ აკავშირებდათ. ასევე, ორი ინდივიდიდან, რომლებიც დებად ან დედად და ქალიშვილად მიიჩნეოდნენ, ერთი მამაკაცი აღმოჩნდა. ეს აღმოჩენები ეჭვქვეშ აყენებს ტრადიციულ ვარაუდებს გენდერისა და ოჯახის შესახებ“, — ამბობს ჰარვარდის უნივერსიტეტის გენეტიკოსი დევიდ რაიხი.ვეზუვის ამოფრქვევის შემდეგ პომპეიში ჩაღვრილმა ვულკანურმა მასალებმა ხორხის განმარხება გამოიწვია. ამ მასალებმა მკვდარი და მომაკვდავი ადამიანები ადგილზე გააქვავა. დროთა განმავლობაში, როცა სხეულები გაიხრწნა, ვულკანურ ფერფლში მათ ადგილას ანაბეჭდიანი სიღრუეები დარჩა.პომპეის ნანგრევები მე-19 საუკუნეში აღმოაჩინეს. 1870-იან წლებში, სიღრუეები თაბაშირით ამოავსეს, რათა მათი წარმომქმნელი სხეულების ფიგურები მიეღოთ. თუმცა, მხოლოდ სხეულის ფორმები როდი შემოინახა. თაბაშირში აღმოჩნდა დარჩენილი ძვლებიც.არქეოლოგებს, რომლებმაც მე-19 საუკუნეში ეს ფიგურები გააკეთეს, დღევანდელი ტექნოლოგიები არ ჰქონდათ; მას შემდეგ 150 წელი გავიდა და ბევრი რამ შეიცვალა. ფიგურებში შემონახულია ვულკანის მსხვერპლთა გენეტიკური მასალები, რაც ამ რომაული ქალაქის ცხოვრების დეტალების გარკვევაში გვეხმარება.ანალიზები ფლორენციის უნივერსიტეტის არქეოლოგის, ელენა პილის ჯგუფმა თაბაშირის 14 ფიგურიდან აღებული ჩონჩხების ფრაგმენტებზე ჩაატარა; ნიმუშები ამჟამად რესტავრაციის ქვეშ მყოფ 86 ფიგურას შორის შეარჩიეს. ამოცანა სულაც არაა მარტივი.„ვულკანური ამოფრქვევის უზარმაზარმა სიცხემ და თაბაშირის გაქვავების პროცესმა შეიძლება განსაზღვროს დნმ-ის გრძელვადიანი შენახვის საკითხი. როგორც წესი, გენეტიკურ ანალიზებში ვცდილობთ, გამოვიყენოთ ჩონჩხის ის ელემენტები, რომლებიც ვიცით, რომ დნმ-ს განსაკუთრებით კარგად ინახავს. მაგალითად, ყურის შიდა ნაწილი თავის ქალაზე ან კბილები“, — განმარტავს ჰარვარდის უნივერსიტეტის ანთროპოლოგი ელაისა მიტნიკი.მისი განცხადებით, საჭირო იყო, რომ ამ კვლევაში ნაკლებად გამოეყენებინათ შერჩევითობა, რადგან ჩონჩხის მხოლოდ იმ ნაწილებიდან შეეძლოთ ნიმუშების აღება, რომლებიც რესტავრაციის დროს ჩანდა დაზიანებული ფიგურებიდან. შედეგად, გენეტიკური მასალა 14 ფიგურიდან მხოლოდ ექვსში აღმოჩნდა ხელმისაწვდომი.ფიგურები ბრწყინვალეა, მაგრამ არაა სრულყოფილი. ვიზუალს მიღმა სხვა დეტალების დასადგენად, საჭირო იყო სწორედ გენეტიკური კვლევა. იქროს სამაჯური, რომელიც ბავშვიან ინდივიდს ეკეთა, ქალის სამკაულად მიიჩნეოდა და შესაბამისად, ეს პირი ქალად. ორივე მოსაზრება მცდარი აღმოჩნდა.ოქროს სამაჯურის სახლში აღმოჩენილი ოთხი ინდივიდი მშობლებად და მათ ორ შვილად მიიჩნეოდა, მაგრამ ისინი გენეტიკურად ერთმანეთთან დაკავშირებული არ აღმოჩნდნენ. ერთმანეთზე გადახვეულ წყვილში სულ მცირე ერთი ინდივიდი კაცი იყო; სავარაუდოდ, მეორე ინდივიდიც კაცია.ახალი აღმოჩენები მიუთითებს პომპეის იმაზე გაცილებით ღრმა, უფრო კომპლექსურ საზოგადოებაზე, ვიდრე აქამდე წარმოგვედგინა.„აღმოჩენა გვაიძულებს, შევცვალოთ ზედმეტად მარტივი ინტერპრეტაციები რომაულ საზოგადოებაში გენდერისა და ოჯახის დინამიკის შესახებ, რომლებიც შეიძლება სულაც არ აირეკლავდეს თანამედროვე დასავლურ ინტუიციებს“, — ამბობს მიტნიკი.ანალიზებით ასევე გამოვლინდა პომპეის იმაზე დიდი გენეტიკური მრავალფეროვნება, ვიდრე აქამდე მიიჩნეოდა. შესწავლილი ინდივიდები ძირითადად მიეკუთვნებოდნენ შედარებით ახალ იმიგრანტების შთამომავლებს აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღვისპირეთიდან და ახლო აღმოსავლეთიდან და არა იმ ხალხს, ვინც ამ რეგიონში უკვე საუკუნეები ცხოვრობდა.ასეთი მრავალფეროვნება უფრო ფართოდ დამახასიათებელია დასავლეთ იტალიის რომაული რეგიონისთვის, რაც ასახავს გლობალიზაციის ადრეულ გარიჟრაჟს, რომელსაც აძლიერებდა ვაჭრობა რომის იმპერიაში.და ეს მხოლოდ ექვსი ადამიანია მრავალათასიანი ქალაქიდან. შედეგი უბრალოდ განსაცვიფრებელია. გვაძლევს არა მხოლოდ ახალ ცნობებს ათასობით წლის წინანდელი ხალხის ცხოვრების შესახებ, არამედ მიგვანიშნებს იმასაც, რომ აუცილებელია გადავხედოთ მიკერძოებულ შეხედულებებს იმისათვის, რათა უფრო ზუსტად შევისწავლოთ ადამიანთა ისტორია.მომზადებულია ScienceAlert-ის მიხედვით, რომელიც მიხეილ ჭაბუკაშვილმა თარგმნა