1737455075

მეცნიერებმა პრეპარატ ოზემპიკის პოტენციური ბუნებრივი ალტერნატივა აღმოაჩინეს

მეცნიერებმა ახალი ბუნებრივი გზა აღმოაჩინეს, რომელიც შესაძლოა, სისხლში შაქრის დონისა და ტკბილეულის მიმართ მოთხოვნილების გაკონტროლებაში დაგვეხმაროს. ესაა პოტენციური შემცვლელი ისეთი მედიკამენტებისა, როგორიც ოზემპიკია. ამ მიგნების საფუძველი ნაწლავის მიკრობი და მისი მიერ საჭმლის მონელების პროცესში წარმოქმნილი ნივთიერებებია.ჩინელმა მეცნიერებმა აჩვენეს, რომ დიაბეტის მქონე თაგვებში კონკრეტული მიკრობის რაოდენობის ზრდა გლუკაგონის მსგავს პეპტიდ-1-ის (GLP-1) სეკრეციას უწყობს ხელს. ეს ჰორმონი სხეულს სისხლში შაქრის დონის რეგულირებაში ბუნებრივად ეხმარება და ნაყროვანების შეგრძნებას განაპირობებს. მისი გამოყოფის მაპროვოცირებელი შეიძლება იყოს როგორც ზოგიერთი საკვები, ისე ნაწლავში არსებული ბაქტერია. ამავე მექანიზმით მოქმედებს სემაგლუტიდი, რომელიც ოზემპიკის მთავარი კომპონენტია.მეორე ტიპის დიაბეტით დაავადებულ ადამიანებს ხშირად GLP-1-ის არასრულფასოვანი ფუნქციონირება აღენიშნებათ, რაც შაქრის დონის კონტროლს ართულებს. შესაბამისად, მედიკამენტები, რომელთა გავლენაც ამ ჰორმონის მსგავსია, ეფექტიანად გამოიყენება. მკვლევრები მაინც ცდილობენ იმის შესწავლას, თუ როგორ შეიძლება ორგანიზმმა GLP-1-ის დონე თავად გაზარდოს.ისინი აღნიშნავენ, რომ საკვებისადმი სწრაფვა ნაწლავიდან წამოსულ სიგნალებთან არის დაკავშირებული. ამის მიუხედავად, ზუსტად რომელი გენები, ნაწლავის მიკროორგანიზმები და მეტაბოლიტები მონაწილეობს ამაში, ჯერ კიდევ უცნობია.ახალი კვლევის მიხედვით, ნაწლავის მიკრობი Bacteroides vulgatus და მისი მეტაბოლიტები შესაძლოა, ტკბილი საკვებისადმი მიდრეკილებასაც არეგულირებდეს. ექსპერიმენტებით დადგინდა, რომ ნაწლავის ცილა Ffar4-ის წარმოქმნის უნარის არმქონე თაგვებში B. vulgatus-ის რაოდენობა მცირდებოდა. ამის შედეგად ნაკლები დოზით გამოიყოფოდა ჰორმონი FGF21, რომელიც ტკბილეულისადმი სწრაფვას აკონტროლებს.მსგავსი კავშირი ადამიანებზე ჩატარებულმა კვლევამაც აჩვენა. კერძოდ, იმ ადამიანებში, რომელთაც Ffar4-ის ვარიანტები ჰქონდათ, ტკბილეულის მიღების სურვილი უფრო ძლიერი იყო. ეს, შესაძლოა, დიაბეტის განვითარების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორი იყოს.საინტერესოა ისიც, რომ თაგვებზე ჩატარებული კვლევის დროს მეცნიერებმა გამოიყენეს B. vulgatus-ის მეტაბოლიტი, რომელმაც GLP-1-ის სეკრეცია გააძლიერა და, ამავდროულად, FGF21-ის გამოყოფა გაზარდა. ეს ორი ფაქტორი ერთად სისხლში შაქრის დონის უკეთეს კონტროლსა და ტკბილი საკვებისადმი ნაკლებ მოთხოვნილებას განაპირობებს.უცნობია, იმუშავებს თუ არა იგივე პროცესი ადამიანებში, თუმცა სპეციალისტები დარწმუნებულნი არიან, რომ მათი კვლევა დიაბეტის პრევენციის პერსპექტიულ სტრატეგიას სთავაზობს.წყარო

1737408908

როგორები იყვნენ თინეიჯერები 25 000 წლის წინ - კვლევა

კვლევამ აჩვენა, რომ მყინვარული პერიოდის თინეიჯერებმა 25 ათასი წლის წინაც ისევე გაიარეს პუბერტატი, როგორც ეს თანამედროვე მოზარდებში ხდება. მეცნიერებმა პლეისტოცენის ხანის თინეიჯერებში პუბერტატის მიმდინარეობა შეისწავლეს და ადრეული ადამიანების ზრდაზე ღირებული ინფორმაცია მოიპოვეს. ნაშრომი გამოცემაში Journal of Human Evolution გამოქვეყნდა.მეცნიერებმა დასკვნები ძვლების მიხედვით გააკეთეს, რომლებიც 10-იდან 20 წლამდე ასაკის 13 ადამიანს ეკუთვნოდა. ძვლებში კონკრეტული ნიშნები აღმოაჩინეს, მათ საფუძველზე კი მოზარდობის პროგრესირება შეაფასეს."ჩონჩხის კონკრეტული ნაწილები შევისწავლეთ და ამით დავასკვენით, მაგალითად, როდის დაეწყო მოზარდს მენსტრუაცია ან როდის დაუბოხდა ხმა", — აცხადებს პალეოანთროპოლოგი ეიფრილ ნოუელი, კვლევის ერთ-ერთი ხელმძღვანელი.ტექნიკა კვლევის ხელმძღვანელმა მერი ლუისმა შეიმუშავა. მისი მეთოდი კბილების მინერალიზაციას აფასებს; ადგენს ხელის, იდაყვის, მაჯის, კისრისა და მენჯის ძვლების სიმწიფეს, რათა გაირკვეს, პუბერტატის რა ეტაპამდე იყო მისული ადამიანი სიკვდილის მომენტში."პუბერტატის ფაზის შეფასების ჩემეული მეთოდი პირველად გამოვიყენეთ პალეოლითის ხანის ნაშთებზე; ასევე პირველად გამოვიყენეთ სხვა მეთოდი, პეპტიდური ანალიზი, ბიოლოგიური სქესის დასადგენად", — აცხადებს ლუისი.მიჩნეულია, რომ პრეისტორიულ ხანაში სიცოცხლე არახელსაყრელი, სასტიკი და ხანმოკლე იყო. მიუხედავად ამისა, ახალი კვლევა აჩვენებს, რომ თინეიჯერები რეალურად საკმაოდ ჯანმრთელები იყვნენ. გამოკვლეული ინდივიდებიდან უმეტესობამ პუბერტატში 13.5 წლის ასაკში შეაბიჯა, ზრდასრულობას კი 17-იდან 22 წლამდე მიაღწია. ეს აჩვენებს, რომ მყინვარული პერიოდის მოზარდებსაც დაახლოებით მაშინ ეწყებოდათ პუბერტატი, როცა თანამედროვე მოზარდებს ეწყებათ მდიდარ ქვეყნებში."შორეულ წარსულთან დაკავშირება ჩვენთვის ზოგჯერ ძალიან რთულია, თუმცა პუბერტატი ყველამ გავიარეთ, თუნდაც ერთმანეთისგან განსხვავებულად", — აცხადებს ნოუელი — "ჩვენი კვლევა ამ თინეიჯერების გაადამიანებაში ისე გვეხმარება, როგორც უბრალოდ ქვის ხელსაწყოების შესწავლით ვერ ხერხდება".13 ჩონჩხიდან ერთ-ერთი "რომიტო 2-ს" ეკუთვნოდა. მამრობითი სქესის ეს მოზარდი მეცნიერებისთვის ნაცნობი პირველი ადამიანი უნდა იყოს, რომელსაც დვარფიზმის ერთ-ერთი ფორმა ჰქონდა. რომიტოს პუბერტატის კვლევით მისი შესახედაობისა და სოციალური როლის შესახებაც მოიპოვეს ინფორმაცია.ბიჭს პუბერტატი სანახევროდ უკვე ჰქონდა გავლილი, ამიტომ, სავარაუდოდ, შედარებით ბოხი ხმა ექნებოდა და შვილების ყოლასაც შეძლებდა; მეორე მხრივ, სახეზე თხელი თმით ახალგაზრდული შესახედაობა ექნებოდა. სიდაბლის გამო იგი გარეგნულად ბავშვს უნდა მგვანებოდა. შეიძლება ვიფიქროთ, რომ ამას გავლენა ექნებოდა იმაზე, თუ როგორ აღიქვამდა ბიჭს თემი."კვლევის შედეგად მიღებული ინფორმაცია, რომელიც გამყინვარების ეპოქის მოზარდთა ფიზიკურ მახასიათებლებსა და განვითარების ეტაპებს ეხება, ახალ გზას გვთავაზობს მათი დამარხვისა და სიკვდილის შემდგომი მოპყრობის ინტერპრეტაციისთვის", — დასძენს არქეოლოგი ჯენიფერ ფრენჩი, კვლევის თანაავტორი.მომზადებულია პორტალ on.ge-ს მიერ

1737408446

ქალაქებში მცხოვრები ადამიანები ხილისა და ბოსტნეულის მონელების უნარს კარგავენ - კვლევა

დასავლურ, ინდუსტრიულ კვებაში ბოჭკოვანი მცენარეების ნაკლებობაა. ამან შეიძლება ძირეულად შეცვალოს ნაწლავებისა და მონელების სისტემა.ხილი და ბოსტნეული ადამიანის დიეტის მნიშვნელოვანი ნაწილია, მაგრამ ის თუ როგორ ხდება მათი მონელება ცალკე კვლევის საკითხია. საუბარია ცელულოზაზე, მასალაზე, რომელიც მცენარეების უჯრედულ კედლებს ფარავს.და, აი, ახლა მკვლევრების საერთაშორისო ჯგუფმა აქამდე უცნობი მიკრობები გამოავლინა, რომლებიც ადამიანის ნაწლავებში გვხდება და ისინი ცელულოზას დაშლას უწყობენ ხელს.ათწლეულების მანძილზე ითვლებოდა, რომ ცელულოზას ადამიანის ორგანიზმი ისე ვერ ინელებდა, როგორც ძროხები, ცხენები, ცხვრები და სხვა ძუძუმწოვრები. მხოლოდ 2003 წელს მეცნიერებმა აღმოაჩინეს ადამიანის ნაწლავის ბაქტერია, რომელსაც ამ ბოჭკოების მონელება შეეძლო.მკვლევრებმა იგივე ბაქტერიების გენების გაანალიზებით სხვა მსგავსი ბაქტერიების მოძიება გადაწყვიტეს. შედეგად აღმოჩნდა, რომ ამ მხრივ შინაურ ცხოველებთან იმაზე მეტი საერთო გვაქვს, ვიდრე აქამდე გვეგონა.გაირკვა, რომ ჩვენს ნაწლავებში ცელულოზას გამანადგურებელი ბევრი მიკრობია და აქამდე ამაზე არაფერი ვიცოდით. გავიგეთ, რომ მიკრობების ერთი "სახეობა" მჭიდრო კავშირშია ჩლიქოსან ძუძუმწოვრებთან, მეორე პრიმატებთან, ხოლო მესამე უშუალოდ ადამიანთანაა დაკავშირებული.სამივე Ruminococcus-ის გვარს ეკუთვნის და ისინი ცელულოზას მონელებასთან არიან დაკავშირებული.ანალიზმა აჩვენა, რომ 1000-დან 2000 წლის წინ მცხოვრები ადამიანების ფეკალურ ნიმუშებში სამი ტიპის მიკრობი უხვად იყო. ამის საპირისპიროდ, თანამედროვე, ინდუსტრიული საზოგადოებების პოპულაციებში, იგივე ნაწლავის მიკრობები შესამჩნევად იშვიათია."ჩვენ დავინახეთ, რომ დროსთან ერთად, ადამიანში ამ მიკრობების რაოდენობა შემცირდა. ამაზე გავლენა დასავლურ ცხოვრების წესზე გადასვლას უნდა მოეხდინა", — თქვა კვლევის ავტორმა სარა მორაისმა.მკვლევრების განმარტებით, ეს ყურადსაღები ფაქტია. როგორც ჩანს, თანამედროვე ადამიანი ნაკლებ მცენარეს მოიხმარს, შესაბამისად შემცირდა მისი მომნელებელი მიკრობებიც.კვლევების თანახმად, ინდუსტრიულ საზოგადოებებში მცენარეებს სულ უფრო იშვიათად მოიხმარენ, ეს კი როგორც ვხედავთ მონელების სისტემაზეც აისახება.კვლევები აჩვენებს, რომ ცელულოზას დანამატებს, ისევე როგორც მცენარეულ ბოჭკოებს, ჯანმრთელობისთვის დადებითი ეფექტი აქვს — მათ შორის ცვლილებები ნაწლავის მიკრობებში, იმუნურ რეაქციასა და გენის ექსპრესიაში.ახალი კვლევა მნიშვნელოვანი წინგადადგმული ნაბიჯია, რადგან ამით გამოვლინდა ნაწლავების აქამდე უცნობი ბაქტერიები. თავის მხრივ, ეს ბაქტერიები, შესაძლოა, მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ ნაწლავების გამართულად ფუნქციონირებაში.რაც საინტერესოა, მკვლევრები ვარაუდობენ, რომ Ruminococcus-ის ბაქტერიები ჩვენში ცხოველების მოშინაურების დროს გადმოვიდა. ეს ნიშნავს, რომ ცხოველებთან თანაცხოვრებამ ადამიანში მცენარეების მონელების უნარი გააუმჯობესა.თუმცა, ათასობით წლის შემდეგ, ეს ყველაფერი საფრთხის ქვეშაა. შესაძლოა, ადამიანმა დაკარგოს ის მიკრობები, რაც ამდენი ხნის განმავლობაში ასე სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი იყო.უფრო ზუსტი შედეგების მისაღებად შემდეგი კვლევებია საჭირო. ამ ეტაპზე კი, მკვლევრები გვაფრთხილებენ, რომ ქალაქებში ცხოვრება მცენარეების მიმართ სულ უფრო "გვაუცხოებს".კვლევა ჟურნალ Science-ში გამოქვეყნდა, რომელიც პორტალმა on.ge-მ მოამზადა

1737383637

აღმოაჩინეს გიგანტური მწერი, რომელიც ერთ კილოგრამს იწონის

სინგაპურელმა მკვლევრებმა ახალი სახეობა, გიგანტური იზოპოდი აღმოაჩინეს. ამ არსებას (Bathynomus vaderi) Star Wars-ის პერსონაჟის, დართ ვეიდერის სახელი უწოდეს.B. vaderi გიგანტური იზოპოდების გვარის წარმომადგენელია. ის წყალში ცხოვრობს, მაგრამ ვიზუალურად ხმელეთის მწერს მოგვაგონებს.იზოპოდის სიგრძე 32.5 სანტიმეტრია და ერთ კილოგრამს იწონის. თქვენ შეიძლება იფიქროთ, რომ ეს არსება მარტივი შესამჩნევია, მაგრამ ჯერჯერობით ის მხოლოდ ვიეტნამის სპრატლის კუნძულებზეა დაფიქსირებული.შთამბეჭდავი ზომის გარდა, ყურადღება მიიქცია არსების კუთხოვანმა თავმა, რომელიც ვარსკვლავური ომების ბოროტი ლორდის ჩაფხუტს წააგავს — აქედან მომდინარეობს მისი სახელიც.კვლევა ჟურნალ ZooKeys-ში გამოქვეყნდა.

1737381540

ანტარქტიდაზე ყინულის დნობამ შეიძლება მალული ვულკანები გააღვიძოს

დასავლეთ ანტარქტიდის ყინულოვანი უდაბნოს სიღრმეში მალულ საფრთხეს სძინავს.1-2 კმ სისქის მასიური ყინულის ქვეშ, წყვდიადში იმალება აქტიური ვულკანური რიფტი.თუკი ყინულის საფარი საკმარისად გადნება, დედამიწის ქერქში და მასში მოქცეული მაგმის კამერის დაძაბულობისა და წნევის ცვლილებამ შეიძლება წარმოქმნას ვულკანიზმის უკუკავშირის მარყუჟი, რომელიც ყინულის დნობას აჩქარებს და შედეგად, მსოფლიოს პრობლემები გაუჩნდეს.ბოლო წლებში მტკივნეულად აშკარა გახდა, რომ დედამიწა ყინულს კარგავს. გრენლანდიის ყინულის რაოდენობა მცირდება, თანაც წელიწადში 270 მილიარდი ტონით. ანტარქტიდაზე ეს მაჩვენებელი წელიწადში 150 მილიარდ ტონას შეადგენს და თანაც, ამ პროცესში სულ უფრო მწვანდება.გლობალური ტემპერატურის რეკორდულად ზრდასთან ერთად, წლიდან წლამდე ზღვის დონის მატების შეფასება სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია, რათა მოხდეს მსოფლიოში მიმდინარე ცვლილებათა პროგნოზირება, რაც თავის მხრივ, მათი შემსუბუქების გზების პოვნაში გვეხმარება.პროგნოზი ნაწილობრივ ეფუძნება დასავლეთ ანტარქტიკის ყინულის საფარის სტაბილურობის პროგნოზს, ანტარქტიდის მცირე ნახევარს ტრანსანტარქტიკული მთების დასავლეთით. ყინულის ეს საფარი, როგორც ანტარქტიდის კონტინენტის მცირე ნაწილი, განსაკუთრებით მოწყვლადია კოლაფსისადმი; მიუხედავად ამისა, მისი მომავლის მოდელირებისას იშვიათად იღებენ მხედველობაში მის ქვეშ არსებულ ვულკანურ რიფტს.თუმცა, ჩვენი პლანეტა გვაძლევს მტკიცებულებას, რომ ეს რიფტი შეიძლება მნიშვნელოვანი პრობლემა იყოს. წარსულის დეგლაციაციის (ყინულის საფარისა და მყინვარების დაკარგვა) ანალიზი აჩვენებს, რომ ამას თან ახლავს ვულკანური აქტივობის ზრდა. მკვლევართა განცხადებით, ეს პირდაპირ შეიძლება იყოს დაკავშირებული ყინულის დაკარგვასთან.აშშ-ის ბრაუნის უნივერსიტეტის მკვლევართა ჯგუფმა გეოქიმიკოს ელი კუნინის ხელმძღვანელობით, ათასობით სიმულაცია ჩაატარა იმ ეფექტისა, რაც შეიძლება ყინულის დნობას ჰქონდეს მის ქვეშ არსებულ ყინულის საფარზე.შედეგებმა აჩვენა, რომ ყინულის დნობასთან ერთად, მსუბუქდება წნევა ქერქზე, რაც ქვეშ არსებულ კამერებში ჩაჭედილ მაგმას აფართოებს და მათი ქანების კედლებზე წნევას უფრო ზრდის. ამან კი შეიძლება გაზარდოს ამოფრქვევათა რისკი.ამას გარდა, როცა მაგმა ცივდება, დამდნარი ყინულის გამო შემცირებული წონა წყალსა და ნახშირორჟანგს მაგმაში გახსნის საშუალებას აძლევს, რაც აირის ბუშტუკებს წარმოქმნის და შედეგად, შემოსაზღვრულ სივრცეში დამატებითი წნევა ჩნდება, რაც ასევე ზრდის ამოფრქვევის შანსებს.ამ პროცესმა მხოლოდ შეიძლება დააჩქაროს ამოფრქვევათა დრო, რასაც გაცილებით დიდი ხანი სჭირდება იმ შემთხვევაში, როცა ყინული არ დნება; ვულკანური აქტივობის შედეგად გამოთავისუფლებულ სითბოს შეუძლია დნობა კიდევ უფრო დააჩქაროს, რაც თავის მხრივ, კიდევ უფრო მეტ ამოფრქვევებს იწვევს.მყინვარქვეშა ვულკანურ ამოფრქვევებს ზედაპირზე იგივე ეფექტი უნდა ჰქონდეს, რაც ღია სივრცეში მომხდარ ამოფრქვევებს. თუმცა, მათ ასევე შეუძლიათ ქვეშ მოქცეული ყინულის ეროდირება და დეგრადირება, რაც კიდევ უფრო დააჩქარებს ყინულის დნობას.ამ დროს, ჩვენ ამ პრობლემის გამოსასწორებლად არაფერი შეგვიძლია — მას შემდეგ, რაც უკუკავშირის მარყუჟი დაიწყებს მოქმედებას, ის უკონტროლო ხდება. ეს კი ნიშნავს, რომ საჭიროა უფრო მეტი მუშაობა ამ მექანიზმის მოქმედების პრინციპის დასადგენად, ასევე იმისათვის, როგორ შევიტანოთ ის დედამიწის მომავლის მოდელებში.კვლევა Geochemistry, Geophysics, Geosystems-ში გამოქვეყნდა.მომზადებულია eos.org-ისა და ScienceAlert-ის მიხედვით, რომელიც მიხეილ ჭაბუკაშვილმა თარგმნა.

1737303523

ნახეთ მზის ქუდი, რომელსაც ერთდროულად ორი ტელეფონის დატენა შეუძლია

გამომგონებლებმა ლას-ვეგასის ელექტრონიკის გამოფენაზე მზის ქუდი, EcoFlow Power Hat წარადგინეს, რომელსაც ერთდროულად ორი ტელეფონის დატენა შეუძლია. ამისთვის საჭირო მხოლოდ ისაა, რომ ქუდი გარკვეული დროით გარეთ, ღია ცის ქვეშ უნდა მოხვდეს.საქმე ისაა, რომ ქუდში პატარა მზის პანელებია მოთავსებული. ქუდში ასევე განთავსებულია USB‐A და USB‐C-ის მოწყობილობა, რომლის მეშვეობითაც შესაძლებელია ორი ტელეფონის ერთდროულად დატენა. ახალი მოწყობილობა ადვილად იკეცება და ჯიბეშიც მარტივად ეტევა.

1737281885

TikTok-ის, Youtube-სა და Instagram-ის მოკლე ვიდეოები უარყოფითად მოქმედებს ადამიანის ტვინზე - კვლევა

ახლახან მეცნიერებმა ჩაატარეს კვლევა, რომელშიც აღმოაჩინეს მოკლე ვიდეოების გავლენა ჩვენს ტვინზე. საუბარია ისეთ პლატფორმებზე, როგორიცაა TikTok, Youtube ან Instagram. მათ აღმოაჩინეს, რომ ადამიანები, რომლებსაც აქვთ დამოკიდებულების მაღალი დონე მოკლე ვიდეოებზე, აჩვენებდნენ გაზრდილ აქტივობას ტვინის იმ ადგილებში, რომლებიც დაკავშირებულია ემოციურ რეგულაციასთან.უფრო მეტიც, ასეთმა მომხმარებლებმა აჩვენეს სტრუქტურული ცვლილებები ისეთ სფეროებში, როგორიცაა ორბიტოფრონტალური ქერქი და ცერებრელი, წერს NeuroImage .მოკლე ვიდეოზე დამოკიდებულება ხასიათდება პერსონალიზებული ვიდეო კონტენტის იძულებითი და უკონტროლო მოხმარებით. ეს ქცევითი ნიმუში ასოცირდება უარყოფით ფიზიკურ, ფსიქოლოგიურ და სოციალურ შედეგებთან, მათ შორის ძილის დარღვევასთან, ემოციურ დისრეგულაციასთან და ყურადღებისა და მეხსიერების დაქვეითებასთან.მოკლე ვიდეოების სწრაფმა და მასტიმულირებელმა ბუნებამ შესაძლოა ხელი შეუწყოს უფრო რთულ და მნიშვნელოვან ამოცანებზე კონცენტრირების უნარის დაქვეითებას.ჩინეთის ტიანჯინის უნივერსიტეტის მკვლევრებმა ჩაატარეს ინოვაციური კვლევა. მათი მიზანი იყო შეესწავლათ, თუ როგორ იცვლება ტვინი ასეთი ვიდეოების ნახვის შემდეგ.გარდა ამისა, მკვლევრებმა შეისწავლეს ისეთი პიროვნული თვისებების გავლენა, როგორიცაა შური, რომელიც ზრდის ნეგატიურ ემოციებს. ეს ხდება მაშინ, როდესაც ვადარებთ საკუთარ თავს მათთან, ვისაც ვუყურებთ სოციალურ მედიაში.კვლევაში მონაწილეობდა 17-დან 30 წლამდე ასაკის 111 სტუდენტი, რომლებიც რეგულარულად იყენებდნენ მოკლე ვიდეო პლატფორმებს. მოკლე ვიდეო დამოკიდებულების ნერვული ასპექტები გამოკვლეული იქნა ტვინის მაღალი ხარისხის MRI სურათების გამოყენებით.მონაცემებმა წარმოადგინა ორი ძირითადი ასპექტი: სტრუქტურული ცვლილებები თავის ტვინში, როგორიცაა ნაცრისფერი ნივთიერების მოცულობა და ფუნქციური აქტივობა, რეგიონალური ჰომოგენურობის ჩათვლით, რომელიც ზომავს ნერვულ აქტივობას კონკრეტულ რეგიონში. კვლევის საფუძველზე ცნობილი გახდა, რომ მოკლე ვიდეოების ყურების გამო, სუბიექტებში ძილის ხარისხი 30%-ით დაეცა. მონაწილეთა ნახევარს განუვითარდა ქრონიკული უძილობა. დაძინების დრო მთლიანობაში 40%-ით გაიზარდა.გარდა ამისა, თუ ადრე მომხმარებლებს შეეძლოთ კონცენტრირება 2,5 წუთის განმავლობაში, მოკლე ვიდეოების ნახვის შემდეგ ეს დრო 47 წამამდე დავიდა. კვლევის მონაწილეთა უმრავლესობას განუვითარდა შფოთვა და მთლიანი რაოდენობის ნახევარს დეპრესიისთვის საჭირო მედიკამენტები დასჭირდა.

1737132540

როგორ ავლენს სიზმრები ტვინის დარღვევებს

30 წლის განმავლობაში იზაბელ არნულფი, პარიზის პიტიე-სალპეტრიერის საავადმყოფოს ძილის დარღვევების კლინიკის ხელმძღვანელი, სწავლობდა ძილს და მასთან დაკავშირებულ დარღვევებს.შეიძლება თუ არა ხშირი კოშმარები იყოს გაფრთხილება ადამიანის ფსიქიკური ჯანმრთელობის რისკების შესახებ?დეპრესიის დროს სიზმრები ძალიან ნეგატიურია, ასახავს დეპრესიული ადამიანების ფსიქიკურ მდგომარეობას დღის განმავლობაში. ეს პარალელი გამოავლინეს 2000-იანი წლების დასაწყისში მკვლევარმა დიტერ რიმანმა და მისმა კოლეგებმა. ანტიდეპრესანტებით ნამკურნალები დეპრესიული პაციენტების სიზმრების გაანალიზებით, მათ აღმოაჩინეს, რომ მკურნალობის დაწყების შემდეგ, ამ სიზმრების შინაარსი სულ უფრო და უფრო ბნელი ხდებოდა და პაციენტების განწყობა უმჯობესდებოდა.ერთი შეხედვით შეიძლება ვიფიქროთ, რომ სიზმრების საერთო ტონი ასახავს პაციენტის დეპრესიულ მდგომარეობას. მაგრამ, სამწუხაროდ, ყველაფერი არც ისე მარტივია, რადგან მკურნალობის პირველ კვირებში ანტიდეპრესანტები ხშირად თრგუნავენ REM ძილს – ფაზას, როდესაც ყველაზე მეტად ვხედავთ სიზმრებს – და ჩვეულებრივ, პაციენტებს სჭირდებათ ერთი თვე, რომ კვლავ გაიხსენონ თავიანთი სიზმრები. ძნელია იმის გაგება, თუ რა კავშირი აქვს სიზმრებსა და დეპრესიას.ძილის ქცევის აშლილობის დროს, პაციენტები ცდილობენ განახორციელონ მოქმედებები სიზმარში: ზოგი ჭამს წარმოსახვით სენდვიჩს ძილის დროს, ზოგი კი საწოლში ებრძვის უხილავ მოწინააღმდეგეებს. ეს მოქმედება, როგორც წესი, გამოწვეულია ტვინის ღეროს დაზიანებით, რაც ნიშნავს, რომ მათი მოძრაობები, რომლებიც ხშირად შეფერხებულია ჩვეულებრივ სიზმარში, არ იბლოკება ძილის დროს. რაც შეეხება გააზრებულ სიზმრებს, ასეთ დროს ადამიანები რეალურად აღიარებენ, რომ ძილში სიზმრებს ხედავენ.დეპრესიული ადამიანების ერთ-ერთი მახასიათებელია ის, რომ ისინი დილით უფრო სევდიანად იღვიძებენ, ვიდრე საღამოს, მაშინ როცა, ჩვეულებრივ, პირიქით ხდება: ჩვენ უფრო ბედნიერები ვართ, როცა ვიღვიძებთ, ვიდრე ვიძინებთ. ამიტომ ჩვენ გვჯერა, რომ ძილი და სიზმრები ემსახურება ნეგატიური ემოციების შესუსტებას და რომ ეს პროცესი დისფუნქციურია დეპრესიის მქონე ადამიანებში. ნახეთ სრულად

1737131893

ექსტრემალური გვალვები მთელ მსოფლიოში გახშირდება და გაძლიერდება - კვლევა

„მუდმივი მრავალწლიანი გვალვები კლიმატის დათბობასთან ერთად გაუარესდება“,-  ამის შესახებ ნათქვამია შვეიცარიის ტყის, თოვლისა და ლანდშაფტის კვლევის ფედერალური ინსტიტუტის კვლევაში.თხუთმეტი წლის მუდმივი, დამღუპველი მეგაგვალვა - ყველაზე ხანგრძლივმა გვალვამ ათასწლეულში თითქმის ამოწურა ჩილეს წყლის მარაგი, რამაც იმოქმედა ქვეყნის სასიცოცხლო მნიშვნელობის მინერალების წარმოებაზე. ეს მხოლოდ ერთი თვალსაჩინო მაგალითია იმისა, თუ როგორ იწვევს კლიმატის დათბობა მრავალწლიან გვალვებს და წყლის მძიმე კრიზისებს მსოფლიოს დაუცველ რეგიონებში. Phys.org- ის  მიხედვით, გვალვა, როგორც წესი, შეინიშნება მხოლოდ მაშინ, როცა ზიანს აყენებს სოფლის მეურნეობას ან შესამჩნევად აზიანებს ტყეებს.მეცნიერთა გუნდი მიზნად ისახავს გამოავლინოს მუდმივი გვალვების შესაძლო გრძელვადიანი ზემოქმედება მთელს მსოფლიოში და დაეხმაროს პოლიტიკის ინფორმირებას.მეცნიერთა საერთაშორისო ჯგუფმა გამოთვალა ანომალიები ნალექების და წყლის აორთქლების მიხედვით. ამან მათ საშუალება მისცა დაედგინათ მრავალწლიანი გვალვების შემთხვევები პლანეტის როგორც კარგად შესწავლილ, ასევე ნაკლებად მისაწვდომ რეგიონებში. განსაკუთრებით კი ისეთ ადგილებში, როგორიცაა წვიმის ტყეები და ანდები, სადაც დაკვირვების მონაცემები მწირია.შედეგების თანმიმდევრულობის უზრუნველსაყოფად მთელს მსოფლიოში, გუნდმა შეიმუშავა მრავალფაზიანი ანალიზი, რომელიც უკეთესად განსაზღვრავს ცვლილებებს მაღალი ფოთლების მქონე რეგიონებში და აფასებს გვალვებს მათი სიმძიმის მიხედვით 1980 წლიდან.კვლევის შედეგებმა აჩვენა, რომ მეგაგვალვას ყველაზე დიდი პირდაპირი გავლენა ჰქონდა ზომიერ მდელოებზე.„გრძელვადიანი წყლის ნაკლებობის შემთხვევაში, ტროპიკულ და ბორეალურ რეგიონებში ხეები შეიძლება მოკვდეს, რამაც გამოიწვიოს ამ ეკოსისტემების ხანგრძლივი დაზიანება. კერძოდ, ბორეალურ მცენარეულობას, სავარაუდოდ, ყველაზე დიდი დრო დასჭირდება აღსადგენად“,- თქვა ერთ-ერთმა მეცნიერმა. 

1737099736

ღამით, ზედმეტი განათება იწვევს თუ არა კიბოს - კვლევა

ამერიკის რამდენიმე სამეცნიერო და კლინიკური ცენტრის მეცნიერთა ჯგუფის მიერ ჩატარებული კვლევის შედეგები ჟურნალ Cancer-ში გამოქვეყნდა.მკვლევრებმა გააანალიზეს 50 წელზე მეტი ასაკის 450 000-ზე მეტი ამერიკელის მონაცემები, რომელთა ჯანმრთელობას საშუალოდ 13 წელი აკვირდებოდნენ. ამ დროის განმავლობაში მათ შორის ფარისებრი ჯირკვლის კიბოს 856 შემთხვევა გამოვლინდა. მეცნიერებმა ეს ინფორმაცია შეადარეს თანამგზავრების ინფორმაციას ღამის განათების დონის შესახებ იმ ადგილებში, სადაც მონაწილეები ცხოვრობდნენ.ანალიზმა აჩვენა, რომ ღამის განათების მაქსიმალური დონე, მინიმალურთან შედარებით, ფარისებრი ჯირკვლის კიბოს განვითარების რისკს 55 პროცენტით ზრდის.ეს ურთიერთკავშირი ძირითადად ფოკუსირებული იყო ფარისებრი ჯირკვლის კიბოს ყველაზე გავრცელებულ ფორმაზე, ფარისებრი ჯირკვლის პაპილარულ კიბოზე და უფრო გამოხატული იყო ქალებში, ვიდრე მამაკაცებში. უფრო მეტიც, ქალებში სიმსივნე უფრო ხშირად ლოკალური იყო, ხოლო მამაკაცებში უფრო ხშირად დაავადების მძიმე სტადია აღინიშნებოდა.კავშირი ღამის განათების დონესა და ფარისებრი ჯირკვლის კიბოს რისკს შორის დაფიქსირდა სხვადასხვა ფაქტორებისგან დამოუკიდებლად, რამაც შეიძლება გავლენა მოახდინოს ფარისებრი ჯირკვლის კიბოს განვითარების ალბათობაზე, მონაწილეთა სხეულის მასის ინდექსისა და მათი სოციოდემოგრაფიული მახასიათებლების ჩათვლით.წინა კვლევებმა აჩვენა, რომ ღამით ხელოვნური განათება ასევე ზრდის ძუძუს კიბოს, ნაადრევი მშობიარობის და სხვა დარღვევების რისკს ადამიანის ორგანიზმში. მეცნიერებმა ჯერ არ იციან ზუსტად რა ბიოლოგიური მექანიზმები უდევს ამ კავშირს. შესაძლოა, ეს ეფექტი გამოწვეული იყოს იმით, რომ ღამით ზედმეტი განათების გამო ორგანიზმი თრგუნავს ჰორმონ მელატონინის გამომუშავებას, რაც იწვევს ჰორმონალური დარღვევების მთელ კასკადს და შესაბამის შედეგებს.გარდა ამისა, ღამით სინათლის ზემოქმედებამ შეიძლება დაარღვიოს ორგანიზმის შინაგანი ბიოლოგიური საათი (ცირკადული რიტმი), რაც ასევე წარმოადგენს კიბოს განვითარების რისკ-ფაქტორს.წყარო:

1737092698

ორსულობისას, ყავის სმამ, შესაძლოა, ბავშვის სიმაღლეზე იქონიოს გავლენა - ახალი კვლევა

ყავა ძალიან ბევრი ადამიანის ყოველდღიურობის განუყოფელი ნაწილია, იმდენად, რომ მის გარეშე დღის დაწყება ვერც კი წარმოგვიდგენია. ამ სასმელზე უარს ვერც ორსულები ამბობენ, თუმცა, ახალი კვლევის მიხედვით, შესაძლოა, ეს მათი შვილების სიმაღლეზე აისახებოდეს.კერძოდ, 10-ზე მეტი სპეციალისტისგან შემდგარმა გუნდმა ფეხმძიმობის დროს თუნდაც მცირე ოდენობით ყავის მიღება სიმაღლის დაახლოებით 2-სანტიმეტრიან სხვაობასთან დააკავშირა. ეს 4-8 წლის ასაკში, სხვებთან შედარებით სიდაბლეში ვლინდება.მათ აშშ-ის ფარგლებში ამ ასაკობრივი კატეგორიის 2 500 ბავშვი შეისწავლეს. ადრეული კვლევებისგან განსხვავებით, მეცნიერები დედებისგან მიღებულ ინფორმაციას არ დაყრდნობილან, არამედ სისხლის ანალიზით დაადგინეს, თუ რა რაოდენობით ყავას იღებდნენ ისინი ორსულობისას.„მიუხედავად იმისა, რომ სიმაღლის დაახლოებით 2-სანტიმეტრიანი სხვაობის კლინიკური შედეგები უცნობია, ჩვენი მიგნება მსგავსი ცვლილების შესახებ ისეთივეა, როგორიც ფეხმძიმობისას მოწევის შემთხვევაში," - ამბობენ ავტორები.„ნაკლებ სიმაღლეს მუდმივად ვაკვირდებოდით და ის მრავალი კარდიომეტაბოლური დაავადების გაზრდილ რისკთანაა დაკავშირებული როგორც ორსულებში, ისე არაორსულ ინდივიდებში", - აცხადებენ ისინი.ჯანმრთელობის სხვა პოტენციურ გართულებებს შორისაა სიმსუქნე, დიაბეტი და ახალშობილის მცირეწონიანობა. აღსანიშნავია, რომ ფეხმძიმობაში ყავის სმასა და ამ პრობლემებს შორის კონკრეტული მიზეზშედეგობრივი კავშირი ჯერჯერობით ცნობილი არაა, მაგრამ საყურადღებოა, რომ ამ სტიმულატორს ჩანასახი ვერ გადაამუშავებს და ის ქსოვილში გროვდება.ნათარგმნია პორტალ on.ge-ს მიერ

1737056012

NASA ფეხბურთის მოედნის ზომის კოსმოსურ რადიატორს შექმნის - რატომ არის ეს საჭირო

ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში კოსმოსის კვლევის ერთ-ერთი მთავარი მიზანი იყო მარსზე ადამიანების გაგზავნა. ამ პლანეტამდე მიღწევა მოიცავს უამრავ სხვადასხვა საინჟინრო გამოწვევას.ბირთვულ ელექტროძრავას შეუძლია დააჩქაროს პროცესი და შესაძლოა შეამციროს მგზავრობის დრო. სწორედ ამიტომ, NASA Langley-ის მეცნიერებმა შეიმუშავეს სისტემა, რომელიც შექმნილია კოსმოსური მოგზაურობისთვის მათი გამოყენების შესაძლებლობების გასაფართოებლად, წერს  Interesting Engineering.აღნიშნულია, რომ MARVL სისტემა მიზნად ისახავს ატომური ელექტროსადგურისთვის სითბოს მოცილების მოდულური სისტემის შემუშავებას. ის შედგება მცირე კომპონენტებისგან, რომელთა აწყობა შესაძლებელია რობოტების მიერ კოსმოსში, რაც მას უფრო პრაქტიკულს გახდის ფართომასშტაბიანი კოსმოსური მისიებისთვის.გამოცემაში ხაზგასმულია, რომ ატომური ელექტროძრავები ელექტროენერგიის წარმოებისთვის ბირთვულ რეაქტორს იყენებენ. ეს ელექტროენერგია შემდეგ გამოიყენება აირების იონიზაციისა და აჩქარებისთვის, რაც ქმნის ძლიერ ბიძგს კოსმოსური ხომალდის ასაწევად.თუმცა, ბირთვული რეაქტორი მოითხოვს დიდი რაოდენობით სითბოს წარმოებას, რომელიც აუცილებელია შორ მანძილზე კოსმოსში მოგზაურობისთვის. ტრადიციული დიზაინი მოიცავდა გიგანტურ რადიატორებს. როდესაც მთლიანად გაფართოვდება, გამათბობელი მასივი დაიკავებს დაახლოებით ფეხბურთის მოედნის ზომას. ამიტომ, რაკეტის შიგნით მისი დაკეცვა სერიოზული საინჟინრო გამოწვევაა.ეს არის ზუსტად ის პრობლემა, რომლის გადაჭრასაც მიზნად ისახავს MARVL პროექტი. მთელი სისტემის ერთდროულად გაშვების ნაცვლად, ცალკეული კომპონენტების ტრანსპორტირება შესაძლებელია.NASA-ს გამოცემის თანახმად, ეს პანელები ხელს შეუწყობს თხევადი ლითონის გამაგრილებლის მოძრაობას, როგორიცაა ნატრიუმ-კალიუმის შენადნობი, სითბოს ეფექტურად გასაფანტად.გამოცემამ აღნიშნა, რომ MARVL-ის პროექტმა უკვე მიიღო დაფინანსება NASA-ს კოსმოსური ტექნოლოგიების ოფისიდან. გუნდში შედიან Boyd Lancaster, Inc.-ის, NASA Glenn-ისა და NASA Kennedy-ის თანამშრომლები, რომლებსაც ორი წელი აქვთ ამ კონცეფციის შესამუშავებლად.