1761637322

ისტორიაში პირველად, ჩვენი გალაქტიკის მიღმა ყინულში სიცოცხლის საშენ მასალას მიაგნეს

ასტრონომებმა მაგელანის დიდ ღრუბელში არსებულ ყინულში რთული ორგანული მოლეკულები დააფიქსირეს. ეს სისტემა ჩვენი მშობლიური ირმის ნახტომის თანამგზავრი ჯუჯა გალაქტიკაა, სიცოცხლის საშენი მასალა კი იქ მდებარე ახლადწარმოქმნილი ვარსკვლავის გარშემო შენიშნეს. ეს იმითაა მნიშვნელოვანი, რომ აქამდე ჩვენი გალაქტიკის მიღმა მსგავსი აღმოჩენა არ გაკეთებულა.შორეული ყინული ეთანოლს (CH₃CH₂OH), აცეტალდეჰიდსა (CH₃CHO) და მეთილფორმიატს (HCOOCH₃), შეიცავს, რომლებიც აქამდე ირმის ნახტომის გარეთ არასდროს დაფიქსირებულა. ასევე, იდენტიფიცირებულია ძმარმჟავა (CH₃COOH), რომელსაც ყინულში მთლიანი კოსმოსის მასშტაბითაც პირველად მიაგნეს. ეს ყველაფერი მიუთითებს, რომ სიცოცხლის საშენი მასალა მთელს სამყაროშია მიმობნეული.ასტროფიზიკურ კონტექსტში რთული ორგანული მოლეკულები ისეთებს ეწოდება, რომელთაც სულ მხირე ექვსი ატომი აქვთ, იქიდან მინიმუმ ერთი კი ნახშირბადისაა. სწორედ ასეთებია ზემოთ ჩამოთვლილი ნაერთები: ეთანოლი, აცეტალდეჰიდი და მეთილფორმიატი. ისინი სიცოცხლის ფორმირებისთვის აუცილებელი ამინომჟავების, შაქრებისა თუ აზოტოვანი ფუძეების წარმოსაქმნელად უმნიშვნელოვანესია.რაც შეეხება მაგელანის დიდ ღრუბელს, მისი გარემო ირმის ნახტომისგან განსხვავდება. იქ მძიმე მეტალების სიუხვე ჩვენი გალაქტიკის მხოლოდ მესამედს ან, მაქსიმუმ, ნახევარს უტოლდება. ასტრონომიულ კვლევებში ასე უწოდებენ ნებისმიერ ქიმიურ ელემენტს, რომელიც ჰელიუმზე მძიმეა: ჟანგბადს, ნახშირბადს, სილიციუმს და სხვა; ასევე, ამ სისტემაში სინათლის შემაფერხებელი ნაკლები მტვერია, ვარსკვლავები კი უფრო აქტიურად წარმოიქმნება, რის გამოც ჯუჯა გალაქტიკას ძლიერი ულტრაიისფერი გამოსხივება აქვს.სწორედ ასეთი ვარსკვლავია ჩვენგან 160 000 სინათლის წლით დაშორებული ST6, რომლის გარშემო არსებული მატერიაც სპეციალისტებმა ჯეიმს ვების კოსმოსური ტელესკოპის შუა ინფრაწითელი კამერით შეისწავლეს. ეს მონაცემები შემდეგ სხვადასხვა რთული ორგანული მოლეკულის სპექტრს შეადარეს, რადგან თითოეული მათგანი სინათლეს განსხვავებული ტალღური სიგრძით ირეკლავს.ასე გამოავლინეს ის ნაერთები, რომლებიც ყინულშია მოქცეული (დამატებით მეთანოლიც). მათგან ძმარმჟავა კოსმოსში აქამდე მხოლოდ ორთქლის სახით იყო დაფიქსირებული. კომპიუტერულ სიმულაციებთან და ლაბორატორიულ ექსპერიმენტებთან ერთად, ეს მიუთითებს, რომ ის მტვრის "მარცვლების" ზედაპირულ რეაქციებში მონაწილეობს. სწორედ ასეთ პროცესებთან აკავშირებენ პრებიოტური ნივთიერებების წარმოქმნას.მსგავსი რეაქციების დროს კოსმოსში მიმოფანტული მტვრის პაწაწინა ფრაგმენტული შენაერთების გარშემო ყინული ჩნდება. რადიაციის მეშვეობით შიგნით არსებული ნაწილაკების ურთიერთქმედება შესაძლებელია, რის შედეგადაც ზოგჯერ რთული ორგანული მოლეკულები მიიღება.მეცნიერთა კვლევის თანახმად, ასეთი პროცესები მძიმე მეტალების ნაკლებობისა და ძლიერი რადიაციის პირობებშიც შეიძლება წარიმართოს. მომდევნო ეტაპზე ისინი გეგმავენ, რომ მაგელანის დიდი ღრუბლის სხვა ვარსკვლავებიც შეისწავლონ.

1761558454

ემპათიურ ადამიანებს ცხოველების უკეთ ესმით - კვლევა

თუკი ცხოველის მიერ გამოცემულ ხმებზე დაკვირვებით შეგიძლიათ, გაიგოთ იგი ბედნიერია თუ პირიქით, შესაძლოა, განსაკუთრებით ემპათიური ადამიანი ხართ ან უბრალოდ დიდ დროს ატარებთ ცხოველებთან.დანიის კოპენჰაგენის უნივერსიტეტის ეთოლოგი ელოდი ბრიფერის ხელმძღვანელობით ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ ადამიანები, რომლებიც თანაგრძნობის უფრო მაღალი მაჩვენებლით ხასიათდებიან, უკეთ აიდენტიფიცირებენ ცხოველის ემოციებს მხოლოდ ბგერებზე დაკვირვებით.კვლევა მოჰყვა Briefer-ის მიერ ამ წლის დასაწყისში გამოქვეყნებულ მსგავს კვლევას, რომელიც მხარს უჭერდა ვარაუდებს, რომ ცხოველებს ესმით ჩვენი ხმა და რეაგირებენ ხმაში გამოხატულ ემოციებზე.ბრიფერმა და მისმა გუნდმა შეაგროვეს ხმოვანი სიგნალების ჩანაწერები შინაური (ღორების, ცხენების, თხებისა და მსხვილი რქოსანი საქონლის ჩათვლით) და გარეული ცხოველებისგან (მათ შორის, გარეული ღორები და პრჟევალსკი ცხენები). ამ ჩანაწერებიდან ზოგიერთი დაკავშირებული იყო პოზიტიურ გამოცდილებასთან — მაგალითად, ცხოველი ელის საკვებს ან ნახულობს მეგობარს. სხვა ხმები კი მოიცავდა სტრესის, შიშისა და გარიყულობის შეგრძნებებს.შინაური ცხოველების გულისცემა და გარეული ცხოველების მოძრაობა გამოიყენებოდა, როგორც საზომი იმისა, თუ რამდენად ძლიერი იყო ემოცია ან "ემოციური აგზნება" ხმის გამოცემის დროს. კვლევისას გამოიყენეს ადამიანების ხმებიც. მკვლევრებმა შექმნეს რამდენიმე უაზრო სიტყვა და დაიქირავეს მსახიობები, რომ ეთქვათ ისინი დადებითი და უარყოფითი ხმის ტონებით.ერთი და იმავე ცხოველის (ან ადამიანი მსახიობის) ორი ხმა — ერთი დაბალი, ხოლო მეორე — მაღალი აღგზნებით — ჩაურთეს 1 024 მონაწილეს 48 ქვეყნიდან. მონაწილეებს ასევე სთხოვეს, შეევსოთ თანაგრძნობის კითხვარი ინტერპერსონალური რეაქტიულობის ინდექსის (IRI) საფუძველზე. ეს ინდექსი ზომავს ოთხ ემპათიურ მახასიათებელს: მიდრეკილებას, მიიღონ სხვა ადამიანების თვალსაზრისი; განიცადონ სხვების მიმართ თანაგრძნობა; განიცადონ მწუხარება, როდესაც სხვებს დახმარება სჭირდებათ და წარმოიდგინონ საკუთარი თავი გამოგონილ სიტუაციებში.საერთო ჯამში, ადამიანები სწორად განმარტავდნენ ცხოველური ბგერების მნიშვნელობას 50%-ზე მეტ შემთხვევაში. ისინი უფრო სანდოები იყვნენ ემოციური აგზნების დონის გამოვლენისას, ვიდრე ემოციის ტიპის გამოცნობისას. ბრიფერის, კვლევის უფროსი ავტორის, თქმით, ეს შეიძლება გამოწვეული იყოს იმით, რომ აგზნება არის სტრესზე პასუხი, რომელიც შენარჩუნდა ძუძუმწოვრებში ევოლუციის გზით და, ზოგადად, წარმოდგენილია მაღალი სიხშირის ხმაურით.აღსანიშნავია, რომ სქესსა და განათლების დონეს არ ჰქონია გავლენა ადამიანების მიერ ცხოველთა ხმების ინტერპრეტირების უნარზე. ამისგან განსხვავებით, მნიშვნელოვანი ფაქტორი აღმოჩნდა ასაკი. კერძოდ, 20-დან 29 წლამდე ადამიანები საუკეთესოდ ართმევდნენ თავს დავალებას. მკვლევრების დასკვნით, აღნიშნული უნარი ასაკთან ერთად იკლებს.მონაწილეები უფრო მეტად იცნობდნენ სხვა ადამიანებისა და შინაური ცხოველების ემოციებს, ვიდრე გარეული ცხოველებისას. იმ ადამიანებს კი, რომლებიც მუშაობდნენ ცხოველებთან, უკეთ ესმოდათ მათი, რაც გვაფიქრებინებს, რომ სახეობებს შორის კომუნიკაცია შეიძლება გაუმჯობესდეს ექსპოზიციისა და პრაქტიკის საშუალებით. რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, ადამიანებმა, რომლებმაც თანაგრძნობის მაღალი ქულები დააფიქსირეს, უკეთ გამოიცნეს ცხოველების ბგერების მნიშვნელობა.ეს აღმოჩენა ეხმიანება სხვა კვლევას, რომელშიც კატების მიმართ ემპათიური ადამიანები უკეთესად ხვდებოდნენ, კატების მიერ გამოცემული ხმა ასოცირებული იყო პოზიტიურ (როგორიცაა დავარცხნა) თუ ნეგატიურ გამოცდილებასთან (როგორიცაა იზოლირება).ბრიფერის თქმით, პირველ ჯერზე, ადამიანები სწორად იცნობენ კითხვების მხოლოდ 50%-ს, თუმცა მას შემდეგ, რაც ცხოველების ვოკალურ სიგნალებზე ცოდნას მიიღებენ, მათი შედეგები უმჯობესდება. ასე რომ, როგორც ჩანს, შესაძლებელია, ადამიანებმა ისწავლონ ცხოველების ემოციური მდგომარეობის გამოცნობა და უკეთ გაუგონ სხვა სახეობებს.

1761549120

ChatGPT-ს მცდარი რჩევის გამო, ამერიკაში 60 წლის კაცს ფსიქოზი დაეწყო - iflscience

 დღეს ადამიანები სამედიცინო ენციკლოპედიების წაკითხვისა და ექიმთან ვიზიტის ნაცვლად ხშირად ChatGPT მივმართავთ. ამან ზოგ შემთხვევაში გაამართლა, თუმცა ცოტა ხნის წინ უარყოფითი შემთხვევა დაფიქსირდა. ვაშინგტონის შტატში მცხოვრებმა ჯანმრთელმა კაცმა ხელოვნური ინტელექტის რჩევის შედეგად თავი მოიწამლა."ამ 60 წლის კაცს წარსულში ფსიქიატრიული ან სხვა სამედიცინო ისტორია არ ჰქონია. ის სასწრაფო დახმარების დაწესებულებაში შეშფოთებული მივიდა, რადგან ეგონა, რომ მეზობელი წამლავდა", — წერენ კვლევის ავტორები — "ფიზიკურმა გამოკვლევებმა საეჭვო არაფერი აჩვენა. მიუხედავად ამისა, როცა კაცს მოსწყურდა, ექიმების მიერ შეთავაზებული წყლის მიმართ პარანოია გამოამჟღავნა".რაც უფრო დიდხანს რჩებოდა კაცი საავადმყოფოში, მისი მდგომარეობა მით უფრო ნათელი ხდებოდა."პირველი 24 საათის განმავლობაში მას პარანოია გაუმძაფრდა. კაცს, ასევე, სმენითი და ვიზუალური ჰალუცინაციები ჰქონდა", — აღნიშნავენ მკვლევრები — "მას შემდეგ, რაც პაციენტმა გაქცევა სცადა, იგი ფსიქიატრიულ დაწესებულებაში იძულებით მოათავსეს".დელირიუმისა და ჰალუცინაციების გამოწვევა ძლიერ გაუწყლოებასაც შეუძლია, თუმცა ექიმებმა მალე აღმოაჩინეს, რომ კაცის პრობლემები უფრო სერიოზული იყო. შიდავენური გადასხმებითა და ელექტროლიტებით მკურნალობის შემდეგ გაირკვა, რომ მას მხოლოდ წყლის შიში არ ჰქონდა."პაციენტმა უკიდურესად შეზღუდული ვეგეტარიანული დიეტა აღწერა", — წერენ ექიმები, — "და რამდენიმე მიკროსაკვების დეფიციტი აღმოაჩნდა, მათ შორის ფოლატის, C და B12ვიტამინების".შემდგომმა საუბრებმა კიდევ უფრო მეტი სიმპტომი გამოამჟღავნა. კაცს კანის პრობლემებიც ჰქონდა: ახალი გამონაყარი და ანგიომები; ის დაღლილობითა და უძილობით იტანჯებოდა; ასევე, პაციენტს ატაქსიაც აწუხებდა, რაც ბალანსის დაკარგვაში ან ლაპარაკისა და ყლაპვის გაძნელებაში გამოიხატება. "პაციენტმა განაცხადა, რომ ნატრიუმის ქლორიდის, ანუ სუფრის მარილის, უარყოფითი ეფექტების შესახებ წაიკითხა. ამის გამო მან გადაწყვიტა, პირადი ექსპერიმენტი ჩაეტარებინა და ქლორიდი კვებიდან ამოეღო", — ნათქვამია კვლევაში.ზუსტად აქ წარმოიშვა პრობლემა. ექიმის განმარტებით, კაცმა ქლორიდი ნატრიუმის ბრომიდით ჩაანაცვლა."ეს გადაწყვეტილება მან ChatGPT-თან კონსულტაციის შემდეგ მიიღო. ხელოვნურმა ინტელექტმა მას უთხრა, რომ ქლორიდის ჩანაცვლება ბრომიდით შეიძლება", — ამბობს მეცნიერი.ქლორიდის ბრომიდით შეცვლა საცურაო აუზის დეზინფექციისთვის შეიძლება, კვებაში კი მისი გამოყენება დაუშვებელია. "ქლორიდი სხეულის ბევრი ფუნქციისთვის აუცილებელი მინერალია", — განმარტავს ევროპის სურსათის ინფორმაციის საბჭო — "ის ჩვენს ორგანიზმს შედარებით დიდი რაოდენობით სჭირდება. გარდა ამისა, ნატრიუმის ქლორიდი ბევრ საკვებში ბუნებრივად გვხვდება".ბრომიდი მომწამლავია. მედიკამენტებში მისი გამოყენება 1975 წელს აიკრძალა. ის გულისრევას, მადის დაკარგვას, კანის პრობლემებსა და ფსიქიატრიულ დარღვევებს იწვევს. XX საუკუნის დასაწყისში ფსიქიატრიულ დაწესებულებაში მოთავსებული ყოველი 12 შემთხვევიდან ერთის მიზეზი ზუსტად ბრომიდი იყო.პაციენტის ორგანიზმში ბრომიდის დონე 1700 მგ/ლ აღმოჩნდა. ეს რაოდენობა ადამიანისთვის დასაშვებზე 233-ჯერ მეტია. შესაბამისად, მისი ფსიქიკური პრობლემები სწორედ ამ ელემენტით იყო გამოწვეული. დაახლოებით სამი კვირის შემდეგ კაცმა მომწამლავი მარილის მოხმარება შეწყვიტა. ამის შემდეგ მისი ჯანმრთელობა გაუმჯობესდა."ეს ცხადყოფს, რომ ხელოვნურმა ინტელექტმა (AI) შეიძლება არასასურველი სამედიცინო შედეგები გამოიწვიოს. ზუსტად არ ვიცით, კაცსა და ChatGPT-ს შორის საუბარი როგორ წარიმართა. მიუხედავად ამისა, როცა ვკითხეთ, რით შეიძლება ქლორიდი ჩანაცვლდეს, მან ბრომიდი გვირჩია", — ადასტურებენ მეცნიერები — "AI-ს პასუხში ეწერა, რომ კონტექსტს გააჩნია. მიუხედავად ამისა, კონკრეტულ სამედიცინო გაფრთხილებას არ შეიცავდა. არც კი უკითხავს, რატომ გვაინტერესებდა ეს".მეცნიერები გვირჩევენ, რომ ChatGPT-სა და მის ანალოგ ჩატბოტებს სამედიცინო რჩევა არ ვთხოვოთ.

1761424482

44 პროფესია, რომელიც მალე აღარ იარსებებს - OpenAI-ის კვლევა

ტექნოლოგიების სწრაფი განვითარების ფონზე, განსაკუთრებით კი ხელოვნური ინტელექტის ეპოქაში, ბევრს უჩნდება კითხვა - როგორ შეიძლება ტექნოლოგიებმა შეცვალონ დედამიწაზე სიცოცხლე და როგორი იქნება კაცობრიობის უახლოესი მომავალი. მიუხედავად იმისა, რომ უმეტესობა აღიარებს ხელოვნური ინტელექტის უდიდეს პოტენციალს, აღტაცებას მისი შესაძლებლობების შესახებ ხშირად შიში ცვლის, განსაკუთრებით იმ შემთხვევაში, თუ გავითვალისწინებთ ამ ტექნოლოგიის ბნელ მხარეებსაც.ამ თემაზე Amazon-ის დამფუძნებელმა ჯეფ ბეზოსმა ისაუბრა. ინფორმაციას  UNILAD-ი ავრცელებს.მისი თქმით, იგი ინარჩუნებს ოპტიმიზმს და თვლის, რომ ცივილიზაცია დგას ტექნოლოგიების „ოქროს ხანის“ ზღვარზე.ამავდროულად, კომპანია OpenAI,  ატარებს კვლევას იმის გასარკვევად, თუ რომელი პროფესია შეიძლება გაქრეს ხელოვნური ინტელექტის სწრაფი განვითარების შედეგად. შედეგების მიხედვით, 44 პროფესია მოხვდა ყველაზე მაღალი რისკის ზონაში, რადგან ხელოვნური ინტელექტი სულ უფრო ღრმად აღწევს ყოველდღიურ ცხოვრებაში.ბეზოსი დარწმუნებულია, რომ უახლოეს ათწლეულებში მილიონობით ადამიანი იცხოვრებს კოსმოსში:„მომდევნო ორ ათწლეულში, როგორც ვფიქრობ, მილიონობით ადამიანი იცხოვრებს კოსმოსში. პროგრესი იმდენად სწრაფი იქნება, რომ ბევრი იქ საკუთარი ნებით წავა. ჩვენ არ გვჭირდება ადამიანების გაგზავნა მთვარეზე ან სხვა ციურ სხეულებზე სამუშაოდ, ამას  გაცილებით უკეთ შეძლებენ რობოტები, რომლებიც უფრო ეფექტურები და იაფი იქნებიან,“ — აღნიშნა ბეზოსმა, მისი თქმით, ხელოვნური ინტელექტი უნარი აქვს გააუმჯობესოს ადამიანის ცხოვრება.ბეზოსის აზრით, ტექნოლოგიური ინსტრუმენტები ქმნიან სიუხვეს, და ეს პროცესი მომავალშიც გაგრძელდება, უფრო სიღრმისეულად, უფრო მასშტაბურად და, საბოლოოდ, საზოგადოების სასიკეთოდ.

1761420268

კომუნიკაციების ეროვნულმა კომისიამ საზოგადოების მეტად ინფორმირებისთვის ქართულად მოლაპარაკე ხელოვნური ინტელექტი "კაი" შექმნა

ეს არის "კაი" - ხელოვნური ინტელექტი, რომელიც საქართველოს კომუნიკაციების კომისიამ შექმნა და სოციალურ ქსელებში აქტიურად გამოჩნდა. ის მოქალაქეებს  AI-ის შესაძლებლობებს და უპირატესობებს აცნობს. "კაის" ფუნქციაა საზოგადოებას მეტი ინფორმაცია მიაწოდოს მედიაწიგნიერების საკითხებზე.ინიციატივა კომუნიკაციების კომისიას ეკუთვნის - ორგანიზაციას, რომელიც ქვეყანაში მედიაწიგნიერების განვითარებაზეა პასუხისმგებელი. სწორედ კომისიის ორგანიზებით, საქართველოში მედია და ინფორმაციული წიგნიერების კვირეული უკვე მეხუთედ იმართება. კონკურსი სტუდენტებისთვის, მედიაწიგნიერების ოლიმპიადა სკოლებისთვის, ჰაკათონი სტარტაპერებისთვის და მედიაწიგნიერების დღე სკოლებში - ყველა ეს აქტივობა წლევანდელი კვირეულის ფარგლებში ტარდება."გონება და ხელოვნური ინტელექტი" - ეს წლევანდელი კვირეულის ერთ-ერთი მთავარი თემაა, სადაც ასევე განიხილავენ მედია წიგნიერების მნიშვნელობას, ხელოვნური ინტელექტის შესაძლებლობებსა და სავარაუდო საფრთხეებს.მედია და ინფორმაციული წიგნიერების კვირეული, ტრადიციულად, ყოველი წლის ოქტომბრის ბოლოს იმართება. ღონისძიებების მიზანი საზოგადოების ცნობიერების ამაღლება, ინფორმაციის მიწოდება, კრიტიკული აზროვნების და შინაარსის სწორად გააზრების ხელშეწყობაა. ღონისძიება 31 ოქტომბერს დაიხურება.

1761380760

9 დღის განმავლობაში დედამიწა მისტიკურ სიგნალს იღებდა - რა დაადგინეს მეცნიერებმა?

2023 წლის სექტემბერში სეისმოლოგებმა უნიკალური სიგნალი დააფიქსირეს, რომელიც ცხრა დღის განმავლობაში მთელ პლანეტაზე ვრცელდებოდა. განსხვავებით მიწისძვრებისგან, ეს სიგნალი მხოლოდ ერთი სიხშირისგან შედგებოდა და ის ისმოდა არქტიკიდან ანტარქტიდამდე. თავდაპირველად მას "USO" ეწოდა — უცნობი სეისმური ობიექტი - წერს Science და Nature Communications-ი.საერთაშორისო მკვლევართა ჯგუფმა დაადგინა, რომ ამ სიგნალის მიზეზი გახდა მასშტაბური კატასტროფა აღმოსავლეთ გრენლანდიაში. 2023 წლის 16 სექტემბერს დიქსონის ფიორდში გიგანტური მეწყერი ჩამოიშალა, რომლის მოცულობა დაახლოებით 10 000 ოლიმპიური აუზის ტოლფასი იყო ქანების სახით. ამან გამოიწვია 200-მეტრიანი მეგაცუნამი — ტალღა, რომელიც სიდიდით აღემატებოდა ცნობილი სატელიტურ კოშკს, Space Needle-ს.ფიორდში წყალმა წინ და უკან მოძრაობა დაიწყო, რასაც სეიში ეწოდება — ფენომენი, რომელიც დაახლოებით 10 000-ჯერ აირეკლა ცხრა დღის განმავლობაში. სწორედ ეს მოძრაობა დააფიქსირეს სეისმურმა სენსორებმა მთელ მსოფლიოში. მეცნიერები კატასტროფის მიზეზად კლიმატის ცვლილებას და მყინვარების დნობას ასახელებენ, რამაც მთის ფერდობები არასტაბილური გახადა. „ეს არის პირველი შემთხვევა, როცა წყლის შხეფისგან წარმოქმნილი რხევა დედამიწის ქერქის გავლით მთელ პლანეტაზე გავრცელდა,“ — აღნიშნა სეისმოლოგმა სტივენ ჰიკსმა (UCL-დან).

1761319498

შეიძლება გაჭაღარავება სიმსივნისგან გვიცავდეს - კვლევა

გაჭაღარავებას თავიდან ვერ ავიცილებთ, რადგან ის ასაკის მატების თანმდევი პროცესია. ამის მიუხედავად, ეს ბევრისთვის არასასურველი მოვლენა შეიძლება ჩვენი ჯანმრთელობისთვის სასიკეთოც კი იყოს.საქმე ისაა, რომ მეცნიერებმა თაგვებზე ჩატარებული კვლევით გაჭაღარავება სიმსივნისგან დამცავ მექანიზმთან დააკავშირეს. მათ შეისწავლეს, როგორ რეაგირებენ თმის ფოლიკულების ღეროვანი უჯრედები დნმ-ის დაზიანებაზე. შედეგად ჭაღარასა და კანის გავრცელებულ კიბოს — მელანომას — შორის მოულოდნელი ასოციაცია გამოავლინეს.ამ მექანიზმის გასაგებად უნდა ვიცოდეთ, რომ ჩვენი უჯრედები თავიანთი სიცოცხლის განმავლობაში მუდმივ სტრესს განიცდიან. ეს ხდება როგორც გარემოს ზემოქმედებით, ისე შიდა პროცესების გამოც, რაც დნმ-ის დაზიანებას იწვევს. ასე ხელი ეწყობა დაბერებასაც და სიმსივნის წარმოქმნასაც, მაგრამ ზუსტად როგორ, გაურკვეველი იყო — განსაკუთრებით ღეროვანი უჯრედების შემთხვევაში.ისინი უნიკალური თვისებით გამოირჩევიან, რადგან თვითგანახლება და სხვადასხვა უჯრედულ ტიპად ჩამოყალიბება შეუძლიათ. ეს მათ მდებარეობაზეცაა დამოკიდებული, მაგალითად, მელანოციტური ღეროვანი უჯრედები (McSC) თმის ფოლიკულებშია და მელანოციტებად ყალიბდება. მათ მიერ წარმოიქმნება პიგმენტები, რომლებიც ჩვენს კანსა და თმას შეფერილობას აძლევს.ახალი კვლევის ავტორებმა სწორედ ის გააანალიზეს, თუ როგორ რეაგირებენ ასეთი უჯრედები დნმ-ის დაზიანებაზე. დადგინდა, რომ როცა ამ მოლეკულის ფოსფატის ძაფები წყდება, McSC-ები შეუქცევად დიფერენციაციას განიცდიან და სამუდამოდ იკარგებიან — ეს გაჭაღარავებას იწვევს. მეორე მხრივ, როცა ღეროვანი უჯრედები კანცეროგენებთან (კიბოს მაპროვოცირებელ ნივთიერებებთან) იყო შემხებლობაში, ისინი ამგვარ დიფერენციაციას თავიდან იცილებდნენ და თვითგანახლების უნარს ინარჩუნებდნენ.საინტერესოა, რომ სტრესის პირობებში McSC-ები "არჩევანის" წინაშე დგან: დიფერენციაცია და სისტემიდან გასვლა (გაჭაღარავების ხელშეწყობას) ან გაყოფა-გამრავლების გაგრძელება და, პოტენციურად, სიმსივნური ქსოვილის ფორმირება. აქედან რომელ გზას დაადგებიან ეს ღეროვანი უჯრედები, გარკვეულწილად სტრესის ტიპსა და მაკროგარემოდან წამოსულ სიგნალებზეა დამოკიდებული.გამოდის, რომ გაჭაღარავება ზოგჯერ მელანომის საწინააღმდეგო მოვლენა შეიძლება იყოს. რა თქმა უნდა, კვლევა თაგვებზე ჩატარდა, ამიტომ უცნობია, იგივე მექანიზმი მოქმედებს თუ არა ადამიანებშიც. ამის მიუხედავად, ეს საკითხის უფრო სიღრმისეული შესწავლის საფუძველს ქმნის.წყარო

1761319173

როცა ტვინი საკუთარ "ხმას" ვერ ცნობს: სმენით ჰალუცინაციებზე 50-წლიანი თეორია ახალმა კვლევამ დაადასტურა - sciencealert

შიზოფრენიის დროს სმენითი ჰალუცინაციები შეიძლება იმ მექანიზმით ჩნდებოდეს, რომ ტვინი შინაგან მეტყველებას გარედან გაგონილად აღიქვამს. ეს თეორია დიდი ხანია არსებობს, ახალი კვლევა კი მის მართებულობაზე მიანიშნებს."ეს მოსაზრება 50 წელია არსებობს, თუმცა ძალიან რთული შესამოწმებელი იყო, რადგან შინაგანი მეტყველება არსებითად პრივატულია", — აცხადებს ტომას უიტფორდი, ახალი სამხრეთ უელსის უნივერსიტეტის მკვლევარი ფსიქოლოგიის მიმართულებით.უიტფორდმა და მისმა კოლეგებმა კვლევა ჩაატარეს, რათა შეემოწმებინათ, როგორ რეაგირებს ტვინი შინაგან მეტყველებაზე. ამ ორგანოში ელექტრული აქტივობის გასაზომად ელექტროენცეფალოგრაფია (EEG) გამოიყენეს; შეაფასეს ისიც, თუ როგორ რეაგირებს შიზოფრენიის მქონე ადამიანთა ტვინები სმენით ჰალუცინაციებზე."როცა ვსაუბრობთ — თუნდაც გონებაში — აქტივობა იკლებს ტვინის იმ რეგიონში, რომელიც გარედან მომავალი ხმების გადამუშავებაზეა პასუხისმგებელი", — განმარტავს უიტფორდი — "ეს იმის გამოა, რომ ტვინი ჩვენივე ხმას პროგნოზირებს. მეორე მხრივ, სმენითი ჰალუცინაციების მქონე ადამიანებში ეს წინასწარმეტყველება არასწორად მიდის, ტვინი კი ისე რეაგირებს, თითქოს ხმა სხვა ადამიანისგან მოდიოდეს".კვლევა მონაწილეების (ცდისპირების) სამ ჯგუფზე ჩაატარეს: შიზოფრენიის მქონე 55 ადამიანი, რომელთაც ბოლო დროს სმენითი ჰალუცინაციები ჰქონდათ; შიზოფრენიის მქონე 44 ადამიანი, რომელთაც ახლო წარსულში სმენითი ჰალუცინაციები არ განუცდიათ; 43 ადამიანი, რომელთაც შიზოფრენიის არანაირი ისტორია არ ჰქონდათ.მონაწილეებს ყურსასმენებში ხმისთვის უნდა მოესმინათ, მისი გაგონების პარალელურად კი გონებაში "ბაჰ" ან "ბიჰ" ეთქვათ სურვილისამებრ. ხმებიც "ბაჰ" ან "ბიჰ" იყო, თუმცა ცდისპირებმა არ იცოდნენ, თავიანთივე შინაგანად წარმოთქმული სიტყვა დაემთხვეოდა თუ არა ყურსასმენებიდან გაგონილს.როცა შინაგანი მეტყველება გარედან შემოსულ ხმას ემთხვეოდა, ტვინი ბევრად ძლიერად რეაგირებდა იმ მონაწილეებში, რომელთაც ახლო წარსულში სმენითი ჰალუცინაციები ჰქონიათ."ჯანმრთელი ადამიანებისთვის შინაგანი მეტყველება ტვინის აქტივობას ისევე ამცირებს, როგორც ხმამაღლა საუბარი", — აცხადებს უიტფორდი — "მეორე მხრივ, სმენითი ჰალუცინაციების მქონე ადამიანებში ტვინის აქტივობა არ მცირდება. მეტიც, ტვინი შინაგან მეტყველებაზე უფრო ძლიერად რეაგირებს, თითქოს სხვა ადამიანისგან მოდიოდესო. შეიძლება ამის დახმარებით ავხსნათ, რატომ აღიქმება ხმები ასე რეალურად".გამოდის, შიზოფრენიის დროს "ხმები" შეიძლება რეალურად ადამიანისავე შინაგანი მეტყველება იყოს, რომელიც ტვინს შეცდომით ჰგონია გარედან მომავალი. მიგნებები შეიძლება ექიმებს ფსიქოზის რისკის დანახვაში დაეხმაროს — მანამდეც კი, სანამ პრობლემა გაჩნდება; ეს ადრეული ჩარევის საშუალებასაც მოგვცემს.

1761308520

რობოტი ბალეტისა და კარატეს ილეთებს თითქმის ადამიანური სიზუსტით ასრულებს - ვიდეო

ჩინელმა ინჟინრებმა რობოტის ვიდეო გამოაქვეყნეს, რომლის ნახვის შემდეგაც შეიძლება იფიქროთ, რომ ვიდეო ხელოვნური ინტელექტის (AI) მიერაა გენერირებული.ვიდეო, რომელიც სოციალურ ქსელებში უსწრაფესად გავრცელდა, სრულიად რეალურია. მასში ჩინური ჰუმანოიდი რობოტია აღბეჭდილი, სახელად Unitree H2 "Destiny Awakening". რობოტის სიმაღლე 180 სანტიმეტრია, წონა კი — 70 კილოგრამი, რაც დაახლოებით ზრდასრული კაცის საშუალო სტატისტიკურ მონაცემებს შეესაბამება.ვიდეოში H2 პირუეტსა და კარატეს ილეთებს ასრულებს, შემდეგ კი თითქოს პოდიუმზე დადის. ეს მოვერცხლისფრო მოდელი მთავარ პერსონაჟს, Sonny-ს, მოგაგონებთ 2004 წლის სამეცნიერო ფანტასტიკის ტრილერიდან "მე, რობოტი". ამ მსგავსებაზე ძალიან ბევრი ინტერნეტმომხმარებელი საუბრობს. გარდა ამისა, ყურადღებას არამხოლოდ რობოტის ვიზუალი, არამედ მისი მოძრაობებიც იქცევს — იგი ბალეტისა და კარატეს რთულ ილეთებს თითქმის ადამიანური სიზუსტით ასრულებს.ახალი რობოტის შესახებ ჯერ ძალიან ცოტა დეტალია ცნობილი, თუმცა იუტუბის ვიდეოს აღწერაში კომპანია ამბობს, რომ ეს მოდელი "ბიონიკური ჰუმანოიდია", რომელიც ყველას უსაფრთხოდ და მეგობრულად ემსახურება. უცნობია, თუ როდის ჩაეშვება ეს რობოტი გაყიდვაში.უნდა ვივარაუდოთ, რომ H2-ს მისი წინამორბედის, H1-ის, მსგავსი ან გაუმჯობესებული მონაცემები აქვს, მაგალითად, 360-გრადუსიანი სივრცული აღქმა, 3D ლიდარი (ლაზერული მანძილსაზომი) და წინა მხარეს დამონტაჟებული კამერა ნავიგაციისთვის. 

1761207540

თუ თქვენი ჰობი შემოქმედებითი ხასიათისაა, მეცნიერებს კარგი ამბავი აქვთ

მეცნიერებმა 1240 ადამიანის მონაცემების საფუძველზე დაასკვნეს, რომ შემოქმედებითი ჰობის ქონა ჩვენს ტვინს ახალგაზრდობას უნარჩუნებს. ეს თქვენც გეხებათ, თუ თავისუფალ დროს ხატავთ, გიტარაზე დაკვრას ცდილობთ, ახალ რეცეპტებს ცდით, ქსოვთ, უცხო ენას სწავლობთ და სხვა.ტვინზე მათი გავლენის შესასწავლად უნდა ვიცოდეთ, რომ ამ უმნიშვნელოვანესი ორგანოს "ასაკი" ხშირად ქრონოლოგიურ ხნოვანებას არ ემთხვევა — ის ზოგჯერ უფრო სწრაფად ან ნელა ბერდება. ამ სხვაობების უკეთ გასაგებად სპეციალისტებმა კვლევაში მონაწილეთა ტვინის გამოსახულებები გააანალიზეს. ეს ინფორმაცია მათ მანქანური დასწავლის მოდელებით დაამუშავეს და ის 232 ადამიანის მონაცემებს შეადარეს. თითოეული მათგანი აქედან ერთი შემოქმედებითი ჰობით იყო დაკავებული: ტანგოს ცეკვით, მუსიკით (სიმღერა, დაკვრა), ხატვითა და რეალურ დროში მიმდინარე სტრატეგიული ვიდეოთამაშებით.აღმოჩნდა, რომ ყველა მათგანი სარგებლის მომტანია, ამიტომ დიდი მნიშვნელობა არ აქვს, აქედან რომელ ჰობს ანიჭებთ უპირატესობას. ეს კარგია, რადგან მეტი შანსია, რომ თქვენთვის სასურველი საქმიანობის ერთგულნი დიდხანს დარჩეთ. საქმე ისაა, რომ უფრო გამოცდილი მონაწილეების ტვინის დაბერება სხვებთან შედარებით მეტად იყო შენელებული.ამ მხრივ პირველი ადგილი ტანგოთი გატაცებულმა პირებმა დაიკავეს, რომელთა ტვინიც ქრონოლოგიურ ასაკზე საშუალოდ 7 წლით ახალგაზრდა აღმოჩნდა. ავტორები ამბობენ, რომ ეს გასაკვირი არაა, რადგან აღნიშნული ცეკვა ტვინის ბევრი რეგიონის ჩართულობას, კოორდინაციას, დაგეგმვასა და რთული ქორეოგრაფიის სწავლას მოითხოვს.გამოიკვლიეს ის ადამიანებიც, რომელთათვისაც კონკრეტული ჰობი ახალი იყო. მეცნიერებმა 24 მოხალისეს ვიდეოთამაში StarCraft II ასწავლეს, 12-კაციან კონტროლ ჯგუფს კი Hearthstone-ს ათამაშებდნენ, რომელიც ნაკლებად შემოქმედებითია. შედეგად პირველ ჯგუფში ტვინის ხნიერების უკეთესი მაჩვენებელი დაფიქსირდა — საშუალოდ 3.1 წელი სხვაობა ქრონოლოგიურ ასაკთან — როგორც მოსალოდნელი იყო."სულაც არაა აუცილებელი, რომ და ვინჩი იყო, რათა ჯანმრთელობისთვის სასარგებლო ეფექტები გამოგივლინდეს", — ასკვნიან ავტორები.დაბერების შენელება განსაკუთრებით ტვინის იმ რეგიონებში შეინიშნებოდა, რომლებიც ასაკის მიმართ მოწყვლადია. ეს არეალები შემოქმედებითობასთან ასოცირებულ კოგნიტიურ ფუნქციონირებასთან და ნეირონული პროცესების ეფექტიანობასთანაა დაკავშირებული.ახალი ნაშრომი გამოცემაში Nature Communications გამოქვეყნდა.

1761200266

სასამართლო მოიგო ქალმა, რომლის ადვოკატიც ChatGPT იყო -futurism

კალიფორნიაში ქალმა ხელოვნური ინტელექტის (AI) ხელსაწყოები წარმატებით გამოიყენა, რათა რამდენიმეთვიანი სასამართლო დავა მოეგო და ათიათასობით დოლარიანი ჯარიმის გადახდა თავიდან აერიდებინა.როგორც NBC News აცხადებს, ლინ უაითს სასამართლო ბინის ქირის გადაუხდელობას ედავებოდა. მან თავიდან პროცესი წააგო. ამის შემდეგ, ნაცვლად ადვოკატის აყვანისა, ქალმა კონსულტაციები ChatGPT-ს და Perplexity-თან გაიარა. ეს, როგორც წესი, ძალიან ცუდი იდეა უნდა იყოს, თუმცა NBC-ის თანახმად, ჩატბოტმა მოსამართლის პროცედურულ გადაწყვეტილებში შესაძლო ხარვეზები აღმოაჩინა, რის შემდეგაც უაითს რჩევები მისცა და სამოქმედო გეგმა შეუდგინა.უაითი ამბობს, რომ იგი AI-ს უზომოდ მადლიერია და ჩატბოტის გარეშე, ალბათ, ამ აპელაციას ვერასდროს მოიგებდა.აღსანიშნავია, რომ ლინ უაითი ერთადერთი არაა, ვინც სასამართლო AI-ის დახმარებით მოიგო. ნიუ-მექსიკოელმა ბიზნესმენმა, სტეისი დენეტმა, სასამართლო პროცესი ChatGPT-ს გამოყენებით მოიგო. მას გადაუხდელ დავალიანებებს ედავებოდნენ."ჩატბოტს ვუთხარი, წარმოედგინა, თითქოს ჰარვარდის სამართლის პროფესორი იყო, მე კი მისი სტუდენტი და ჩემი არგუმენტები იქამდე შეესწორებინა, სანამ დავალებაში სრულყოფილ შეფასებას არ მივიღებდი", — განუცხადა დენეტმა NBC-ს.პროცესის შემდეგ მოწინააღმდეგე მხარის ადვოკატებმა დენეტს უთხრეს, რომ მისგან შესანიშნავი იურისტი დადგებოდა.მეორე მხრივ, უნდა გაითვალისწინოთ, რომ AI ხელსაწყოები სასამართლოს ყოველთვის ვერ მოგაგებინებთ. ზოგ შემთხვევაში ჩატბოტები მცდარ ინფორმაციას გვაწვდის, რომელმაც შეიძლება მოცილე მხარეს პრობლემები შეუქმნას.აღსანიშნავია, რომ გუგლი მომხმარებლებს მუდმივად აფრთხილებს, ხელოვნური ინტელექტი იურიდიული რჩევების მისაღებად არ გამოიყენონ. მსგავს გაფრთხილებას ილონ მასკის xAI-თანაც შეხვდებით.

1761126984

ისლანდიაში კოღოები პირველად აღმოაჩინეს

ისლანდიაში, სამი დღის განმავლობაში, სამი კოღო აღმოაჩინეს. ინფორმაციას ადგილობრივი ტელეარხი RUV ისლანდიის უნივერსიტეტის წყლის ბიოლოგიის პროფესორზე გისლი მარ გისლასონზე დაყრდნობით ავრცელებს.მეცნიერის თქმით, დიდი ალბათობით, ახლა ისლანდიაში სამზე მეტი კოღოა. მან დაუშვა, რომ კოღოებმა შესაძლოა გამოიზამთრონ სარდაფებში, სხვენებში ან ნებისმიერ ნაგებობაში, სადაც ტემპერატურა ნულს ზემოთ შენარჩუნდება.როგორც The Guardian-ი აზუსტებს, ნაპოვნია Culiseta annulata-ს სახეობის სამი მწერი - ორი მდედრი და ერთი მამრი.ისლანდია, ანტარქტიდის მსგავსად, მსოფლიოში ერთ-ერთ იმ მცირერიცხოვან ადგილად ითვლებოდა, სადაც კოღოები არ ბინადრობენ. The Guardian-ი აღნიშნავს, რომ ქვეყანაში დათბობა ოთხჯერ უფრო სწრაფად მიმდინარეობს, ვიდრე დანარჩენ ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში. კლიმატის კრიზისის გამო, მყინვარები ნადგურდება, ხოლო ქვეყნის წყლებში უფრო თბილი სამხრეთ ქვეყნების თევზები გაჩნდნენ, მაგალითად, სკუმბრია.