lauraa

კულტურა 1744407216

"ასე მოუარა შვილის სულს და ორმოცის მეორე დღეს დედაჩემი საწოლში გარდაცვლილი ვიპოვეთ" - ლაურა რეხვიაშვილის ტრაგედია

მსახიობმა ლაურა რეხვიაშვილმა გამაოგნებელი ისტორია მოგვიყვა. წიგნის ფაბულაა, ცხოვრების დრამატურგიაა…ეს არის მსახიობის 80 წლის დედის ამბავი, რომელიც შვილის გარდაცვალებას მოესწრო, დაიტირა, 40 დღე კანდელს დარაჯობდა და ლოცულობდა, ცრემლით ესაუბრებოდა, 41-ე დღეს კი უფალს მიაბარა სული.ლაურა რეხვიაშვილი “პრაიმტაიმის” მკითხველს დედის ისტორიას უყვება…ლაურა რეხვიაშვილი: – ჩემი უფროსი და, ლილი ხეიბარი იყო. დაწყებით კლასში დედაჩემი ასწავლიდა. დედა, პოლინა დვალიშვილი, პედაგოგი იყო. ლილი მეოთხე კლასში რომ გადავიდა, კოჭლობა დაიწყო. როგორც გაირკვა, დაბადებით დაჰყვა პათოლოგიური სისხლძარღვი. ბავშვმა აქტიური ზრდა რომ დაიწყო და ორგანიზმში ბევრი ცვლილება წავიდა, ჯერ თითის წვერს ადგამდა, ქუსლს ვეღარ. მერე ფეხი მოხარა და საერთოდ ჰაერში აიტანა. ვეღარ დებდა სიარულის დროს. დასჭირდა ყავარჯნები.დედამ ხატის წინ თავის იესოსთან, თავის ღვთისმშობელთან, თავის ანგელოზთან და ადგილის დედასთან აღთქმა დადო, მაღალ ქუსლს აღარასოდეს ჩავიცვამ და პომადას არ წავისვამო. ამ აღთქმის შესრულებამ გადაატანინა ეს ტკივილი.ლილის ორი ოპერაცია გაუკეთდა და ორივე უშედეგოდ. ამ ფაქტმა გაამყარა ის მოსაზრება, რომ ჩემი და თანდაყოლილი ხეიბარი იყო.გაიზარდა და ის იყო ჩვენი, დანარჩენი სამი დის ყველაფერი. ყავარჯნებზე შემდგარი ქალი ხეხილს წამლავდა, გვირეცხავდა, კერავდა, აუთოვებდა. იყო საქმიანი და დაკავებული. სამ დას გაუზარდა შვილები.მათე რომ გავაჩინე, 38 წლის ვიყავი და თვალებში ცრემლჩამდგარმა და გულდაწყვეტილმა მითხრა, მე ის ენერგია აღარ მაქვს, მათეც გავზარდოო.59 წლის ასაკში გარდაიცვალა. მაშინ დედაჩემი 80 წლის იყო. დედას ამ ასაკში არ უნდა ენახა ეს სიმწარე…ჩემი თეატრის მსახიობები  “მარშუტკით” წამოვიდნენ. ტრანსპორტი გომბორზე გაუფუჭდათ. ამიტომ ჩამოსვლა დააგვიანდათ.ჩემი და სახლიდან ეზოში ჩამოვასვენეთ და დედამ, გამოსამშვიდობებლად, ხმით ისე დაიტირა, სამყარო შეიძრა!!!დედამ ისეთი დატირება იცოდა, რომ მას უბარებდნენ, პოლინა, შენი დატირებით უნდა გაგვისტუმრო საიქიოშიო. განსაკუთრებული უნარია, როცა ადამიანი ლაპარაკობს ისე, რომ პოეზიაც არის, ფილოსოფიაც, ტრაგედია ხომ თავისთავად. განსაკუთრებით მაშინ, როცა ახალგაზრდას დასტირიან. ეს ქალი დიდ პატივს სცემდა მიცვალებულს და სიკვდილს გულში იტარებდა.სახელს ვერ დაარქმევ ამ სურათს, კაციან-ქალიანად რომ ყველა ქვითინებს. ამ დროს ჩერდება დრო, გავიწყდება ყველაფერი და გაოცებული უსმენ მოტირალ დედას.მსახიობმა ზაზა მიქაშავიძემ მითხრა, კიდევ კარგი დასაფლავებას მოვუსწარით; აქ ისეთი რამ ვნახეთ, რომ არ მოგვესწრო, მე არ მეცოდინებოდა, რას ნიშნავს დედის დატირებაო…აი, მაშინ დედამ ჩემს დას დაატირა: ორმოცამდე აქ უნდა მამყოფო, შენს სულს ჩემსავით ვერავინ მიხედავს, მე უნდა მოვუარო. 40 დღის დღის შემდეგ, შენ თუ არ წამიყვან, შვილო, ჩემი ცოდვა არ მოგასვენებსო. თითქოს "დატუქსა" შვილი.ის ორმოცი დღე კანდელს დარაჯობდა, რომ არ ჩამქრალიყო. ცივ ნიავს არ აკარებდა. ლოცულობდა, მაგრამ ფსალმუნებს კი არ კითხულობდა, თავისი გულით და აზრით ლოცულობდა. მერე ეზოში გავიდოდა, რაღაცას მოიმიზეზებდა, რომ მაგალითად, ვაზი უნდა ენახა და იქ, თავისთვის მოთქვამდა, შვილს ელაპარაკებოდა, დიალოგი ჰქონდა, ოღონდ ტირილით.უკეთებდა საკურთხს ფაცურით, ნერვიულობით. მის სახელზე აცხობდა, მოხრაკავდა. მერე მაგიდაზე დადგამდა, სანთელს მოავლებდა სამჯერ. ილოცებდა…ეს ქალი ნამდვილად მიწის მარილი იყო…ასე მოიხადა ვალი, მოუარა შვილის სულს. ლილის 40 გადავუხადეთ და 41-ე დღეს, დედა საწოლში გარდაცვლილი ვიპოვეთ…ის, რაც შენზე არ არის დამოკიდებული, ასე უნდა მიიღო. მაგრამ როცა დედებს შვილები უკვდებათ, მე ამაზე მაქვს კითხვა, რა მოხდება რომ დედებმა ეს სიმწარე არ იგემონ და თუ შვილი უნდა მოკვდეს, ცოტა ხნით ადრე დედა გარდაიცვალოს?! თან დედა, რომელიც ისედაც მალე წავიდოდა, რა მოხდებოდა რომ სიცოცხლის ბოლო მომენტში ასე არ გამწარებულიყო?..შვილმკდარი დედა რომ თავს არ იკლავს, ესეც ღმერთისგან არის შეჩერებული, რომ საიქიოში ნახონ შვილები… შვილმკვდარი დედა რომ ცოცხალია, მე ეს არ მჯერა. ვფიქრობ იმაზე, რა დევს იმ არსებობაში, რატომ აქვს ამ დედების არსებობას აზრი? რატომ არის აუცილებელი იარსებონ? აი, ეს შემაძრწუნებელი კითხვები მაქვს.სიკვდილი საერთოდ არ მაშინებს. მაგრამ არ მინდა შვილი გავაწვალო ჩემი სიკვდილით. გული ეტკინება, შეწუხდება, იტირებს. და რა გამოდის? გავაჩინე, გავზარდე, სიყვარული მივეცი და ბოლოს ამოვაშხამე. ამოშხამებას ვერ ვეგუები…დედას გარდაცვალებიდან ორი წლის შემდეგ, სიზმრად დედას სამყოფელი ვნახე. მესიზმრება, მივდივარ თელავში, სასაფლაოზე, დედას და დის საფლავზე. ირგვლივ მწვანე მოლია, ჟუტუნა ყვავილებიანი. ეს ჩვენებური მოლი არ არის. ყვავილი მოვწყვიტე, დავყნოსე, მაგრამ ეს აქაური ყვავილი არ არის.გამჭვირვალე სამყოფელთან იდგა ნუშის ხე. არც ის ჰგავდა “ჩვენს” ნუშის ხეს. ხის უკან დეიდა მარო გამოჩნდა. დედაჩემი სად არის-მეთქი. ხელი გაიშვირა, იქითო. გავიხედე და მოდიოდა დედა, ყველაზე ლამაზი კაბით, რომელიც ჰქონდა. შუაზე გაყოფილი და უკან ჩახვეული თმით… ლამაზი თავის ფორმა და კარგი ტან-ფეხი ჰქონდა. ყველაზე კარგი რომ არის ადამიანი, იმ ასაკში იყო და მოდიოდა ყვავილებით. ენით აუწერელი ფერებითა და კომპოზიციით.ყვავილებიანად შემომეხვია, მაკოცა ისე, როგორც სიცოცხლეში იცოდა. რომ მაკოცებდა, ხელით ნიკაპი ეჭირა და მეორე ლოყა მტკიოდა. რომ გაკოცებდა, აუცილებლდა დააყოლებდა – გენაცვალოს დედა. სიყვარულის სურვილის ასეთი მოკვლა იცოდა. ასე მაკოცა, მითხრა, გენაცვალოს დედაო. ლილიკო სად არის-მეთქი, ვკითხე. მომკიდა ხელი და ალავერდისხელა ტაძართან მიმიყვანა. გამჭვირვალე იყო… ჩემი და ამ სალოცავის კარებში იდგა, როგორც ანგელოზი.თუ ასე ადვილი იყო თქვენი ნახვა, ამდენ ხანს როგორ მოითმინე და არ დამენახე-მეთქი? წადი, სანთელი დაანთეო, მითხრა. ამ დროს ვიღაცამ ბეჭებში დამარტყა და გამომაღვიძა. წამოვჯექი. გონება რომ დალაგდა და ქმარ-შვილი დავინახე, აბა, მე სად ვიყავი-მეთქი? გავიფიქრე. თან გამახსენდა დედის ნათქვამი, სანთელი დაანთეო. დილის ხუთის ნახევარი იყო. გავედი სამზარეულოში და დავანათე სანთელი. პატარა სანთელმა დიდი ცეცხლის ენა გაიკეთა. ეს ცეცხლი გაიშალა, ამოვიდა დედაჩემის სახე, გამიცინა და ჩაქრა…საღამურზე შემოვიცვი და გავიქეცი ანჩის ხატში. შემოდგომის მიწურული იყო. შევიშლებოდი ეს რომ ცხლად ღვთისმსახურისთვის არ მომეყოლა. ანჩისხატის ტაძრის წინ ოთახები იყო. დავაკაკუნე რომელიღაც კარზე. გამოიხედა მოძღვარმა, მისი სახელიც არ ვიცი. იფიქრა, ამ გამთენიისას რაღაც უბედურება შეემთხვაო და იყურებოდა, ვინმე ხომ არ მომსდევდა. უნდა მომისმინოთ-მეთქი, დავამშვიდე. ჩემი გარდაცვლილების სამყოფელი ვნახე-მეთქი და მოვუყევი სიზმარი. თავზე ხელი გადამისვა, ჩემი ხელები დაიჭირა და მითხრა, რაც ნახე, ისინი იქ არიანო.ასე რომ, იმათ ჩვენი სიყვარული, ჩვენგან მოხსენიება, ლოცვა სჭირდებათ. ამაში ცხადად დავრწმუნდი…

ჟურნალისტი

საზოგადოება 1744318061

„ტკბილ და დაუვიწყარ მოგონებად დაგვრჩა მისი ყოველი სიტყვა...“ - გარდაიცვალა ჟურნალისტი მანანა მჭედლიშვილი

ტელეკომპანია „გურჯაანი“ სამწუხარო ინფორმაციას ინფორმაციას ავრცელებს. მათივე ცნობით, გარდაიცვალა ჟურნალისტი მანანა მჭედლიშვილი. ტელევიზიის ინფორმაციით, მანანა მჭედლიშვილი წლების განმავლობაში მუშაობდა მედიაში და ამასთანავე, იყო საჯარო სკოლისა დირექტორი, მასწავლებელი.„ტელეკომპანია „გურჯაანი“ მანანა მჭედლიშვილს ემშვიდობება… პროფესიით ჟურნალისტმა ტელევიზიაში სრულიად ახალგაზრდამ დაიწყო მუშაობა და მალევე გამოიჩინა თავი პროფესიონალიზმით, ნიჭიერებით, საქმისადმი სიყვარულითა და ერთგულებით. იყო საინფორმაციო სამსახურის კორესპონდენტი, გაკეთებული აქვს არაერთი საავტორო გადაცემა. ტელევიზიის შემდეგ სოფელ ჭანდრის საჯარო სკოლის დირექტორად და ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებლად დაიწყო მუშაობა. მანანა მუდამ იყო ჩვენი მეგობარი, გულშემატკივარი, წარმატებების გამზიარებელი. უანგარო, კეთილი, მოსიყვარულე, გამტანი – ტკბილ და დაუვიწყარ მოგონებად დაგვრჩა მისი ყოველი სიტყვა, ღიმილი, იუმორი… დღეს ყველას გვტკივა ჩვენი წილი მანანა, ვიღებთ სამძიმრებს და ჩვენც ვუსამძიმრებთ ოჯახს, მის ვაჟკაცებს – ედუნასა და ლევანს საყვარელი დედის დაკარგვას“, - წერია გავრცელებულ ინფორმაციაში. „პრაიმტაიმი“ მწუხარებას გამოთქვამს კოლეგის გარდაცვალების გამო და უსამძიმრებს ოჯახს.

პასკა

საზოგადოება 1744305942

ბებიის გაფრთხილება! - რა უნდა გაითვალისწინოთ პასკის ცხობის დროს

აღდგომის ბრწყინვალე დღესასწაულისთვის განსაკუთრებული მზადება დაიწყო. უმეტესობა ცდილობს, რომ დღესასწაულისთვის განსაკუთრებულად მოემზადოს. სოციალურ ქსელში და ინტერნეტგამოცემებში პასკების რეცეპტის მრავალფეროვანი არჩევანია.„პრაიმტაიმი“ გთავაზობთ ბებოს რეცეპტს, როგორ მოვამზადოთ და გამოვაცხოთ გემრიელი და ნოტიო პასკა.დაგჭირდებათ:10 კვერცხიშაქარი 1,200 კგკარაქი 250 გრმარგარინი 250გრრძე 1 ლიტრიმაწონი 250 გრარაჟანი 250 გრზეთი 1 ჭიქასაფუარი 2 სუფრის კოვზიფქვილი 3 კგვანილი გემოვნებითთავზე წასასმელად – კვერცხის გულისანელებლები (სურვილისამებრ)როგორ მოვამზადოთ ცომი:10 კვერცხისა და 1 კგ შაქრისგან გავაკეთოთ გოგლიმოგლი. პარალელურად ცალკე მოვამზადოთ საფუარი. ნახევარ ლიტრ თბილ რძეში გავხსნათ 1 სუფრის კოვზი საფუარი, დავუმატოთ 200გრ შაქარი, ასევე 200გრ ფქვილი. ავურევთ მანამ სანამ საფუარი არ აფუვდება.მზა საფუარს ჩავასხამთ  გოგლიმოგლში. შემდეგ ნახევარ ლიტრ რძეში შევურევთ, კარაქს და მარგარინს, ერთ ჭიქა ზეთს. დავუმატებთ არაჟანს და ნახევარ ლიტრ მაწონს, ვანილს და კარგად მოვცომავთ.მოვამზადოთ ყალიბები:ცომისთვის ვამზადებთ თუნუქის ან სპეციალურ ქაღალდის ყალიბებს. თუ პასკას თუნუქის ყალიბში აკეთებთ, დაგჭირდებათ  4 ფენა ქაღალდი ძირისთვის და გვერდისთვის ისე, რომ კარგად გადაიფაროს. აუცილებელია ქაღალდი ყალიბზე მაღლა 3-5 სმ-ზე ამოდიოდეს.მომზადებულ ცომს მოვათავსებთ სითბოში. როცა ამოვა ჩავზელთ. ასე გავიმეორებთ სამჯერ. მესამე ჩაზელვის დროს დავუმატებთ ცალკე  გასუფთავებულ ქიშმიშს, გავრეცხავთ და ტილოზე გავაშრობთ.შემდეგ ცომის ბურთულებს მოვათავსებთ წინასწარ მომზადებულ ყალიბებში.დაველოდებით, რომ ცოტათი ისევ აფუვდეს. შემდეგ შევდგათ წინაწარ კარგად გახურებულ ღუმელში და ძალიან დაბალ ტემპერატურაზე გამოვაცხოთ. ცხობის სასურველი დრო 30-40 წუთია.ბებიის გაფრთხილება! პასკის ცხობის პროცესში დიასახლისი უნდა შეეცადოს იყოს იზოლირებულად, სახლში იყოს კარგი განწყობა „პასკას არ უყვარს ხმაური“!მოინდომეთ და აუცილებლად გამოგივათ.

აღდგომის ამინდი

საზოგადოება 1744291299

+30 გრადუსამდე დათბება - როდის გამოიდარებს საქართველოში

როგორი ამინდი იქნება საქართველოში 1 თვის განმავლობაში. -  ამის შესახებ სინოპტიკოსი, ხათუნა ქოქოსაძე "პრაიმტაიმთან" საუბრობს.მომდევნო 1 თვე, სწორედ აპრილისთვის დამახასიათებელი ამინდები იქნება,- ხანმოკლე წვიმა, სეტყვა, გამოდარება და ა.შ„11 აპრილიდან ცოტას გამოიდარებს და ტემპერატურაც მოიმატებს.ზოგადად აპრილის თვეში, ტემპერატურა 1-2 გრადუსით მაღალია, საშუალო მრავალწლიურ მნიშვნელობასთან.ცალკეულ დღეებში, აპრილის შუა რიცხვებში, შესაძლებელია ტემპერატურის მომატება, +30 +32 გრადუსამდე. როგორც დასავლეთ, ისე აღმოსავლეთ საქართველოში.ნალექებს რაც შეეხება, ცოტა უფრო ნაკლებია. თუმცა, გაზაფხული ყველაზე წვიმიანი პერიოდია და ამდენად ეს არ ნიშნავს, რომ უნალექო დღეები იქნება, უბრალოდ, ძლიერი ნალექები ნაკლებად იქნება.“,- ამბობს „პრაიმტაიმთან“ ხათუნა ქოქოსაძე. 

ირაკლი არაბული

საზოგადოება 1744276128

„მაღალი რისკის შემცველია, ჩემი რეკომენდაციაა, რომ...“ - სურსათის უვნებლობის სპეციალისტი ენდროს საღებავის გამოყენებაზე

სურსათის უვნებლობის სპეციალისტი, ირაკლი არაბული, მოსახლეობას ურჩევს, რომ კვერცხის შესაღებად ნატურალური ენდროს ფესვები გამოიყენონ.„იმდენად ბევრი საღებავია ბაზარზე შემოსული, რითაც ენდროს შეღებვა შეგვიძლია, თუმცა მათ წარმომავლობასა და უსაფრთხოებაზე არაფერი არაა ცნობილი. ვენდობით მხოლოდ მის მწარმოებელს.ჩემი რეკომენდაციაა — გამოიყენეთ ენდროს უშუალოდ ფესვები; ბუნებრივი მცენარეა და ეს გამოვიყენოთ შესაღებად.სხვადასხვა ფერის გამოყენების შემთხვევაში რთულია ვთქვათ, რას შეიცავს და რამდენად არის განკუთვნილი საკვები პროდუქტის შესაღებად.უფრო მეტად საშიშია ის, რაც ბაზარში წონით იყიდება — გაურკვეველი წარმომავლობისაა და მაღალი რისკის შემცველია.ბაზარში ვერავინ მოგცემთ საბუთს, რა წარმომავლობის საღებავს ყიდის“, - ამბობს ირაკლი არაბული „პრაიმტაიმთან“.

აღდგომა წითელი კვერცხი

საზოგადოება 1744231817

რამდენი ხანი ინახება სააღდგომო კვერცხი - სპეციალისტის განმარტება

 სურსათის უვნებლობის სპეციალისტი ირაკლი არაბული „პრაიმტაიმთან“ აღდგომისთვის შეღებილი კვერცხის შენახვის ვადებზე საუბრობს.„მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენთან აღდგომის კვერცხის შენახვას რიტუალური დანიშნულება აქვს და დიდი ხანი ინახავენ, მოხარშული კვერცხის შენახვა მაცივარში შესაძლებელია მხოლოდ 72 საათის განმავლობაში. ოთახის ტემპერატურაზე კი შეღებილი კვერცხის შენახვა მაქსიმუმ 24 საათის განმავლობაშია შესაძლებელი. ზოგადად კი კვერცხის შენახვის ვადა მაცივარში არის 30 დღე, ხოლო ოთახის ტემპერატურაზე — 20 დღე. ამ შემთხვევაში ისიც საყურადღებოა, რამდენი დღის წარმოებულია კვერცხი, რომელიც შევღებეთ, რადგან ეს განსაზღვრავს შემდგომ ვადებს.თუკი მაინც მიირთვა ადამიანმა ისეთი კვერცხი, რომლის მოხმარების ვადაც გასულია, მოწამვლის სიმპტომები დამოკიდებულია ადამიანის ორგანიზმზე. შეიძლება ზოგისთვის საერთოდ არ აღმოჩნდეს მომწამვლელი და არ გამოიწვიოს კვებითი მოშხამვა — ან პირიქით. თუმცა მათთვის, ვისაც სუსტი ორგანიზმი ან რაიმე სახის დაავადება აქვს, შესაძლოა ორმაგად საზიანო აღმოჩნდეს. პირველადი სიმპტომები, რომლებიც როგორც ყველა მოშხამვას ახასიათებს, არის დიარეა, ფაღარათი, თავის ტკივილი და ა.შ.“, - ამბობს ირაკლი არაბული.

მკვლელობა ქინძათში

ისტორიები 1744223238

მკვლელები ჯერ ხელკეტებით სცემეს, შემდეგ კი სასტიკად მოკლეს - რას იხსენებს პროკურორი 90-იანი წლების ამბავზე, რომელზედაც სოფელში ყველა დუმდა

გასული საუკუნის 90-იანი წლები ქაოსითა და განუკითხაობით შევიდა ქვეყნის ისტორიაში. კრიმინალი ფაქტობრივად დაუსჯელი რჩებოდა, ჩამოყალიბდა ბანდფორმირებები, რომლებიც ისე დათარეშობდნენ, კლავდნენ, აწამებდნენ, აუპატიურებდნენ და აყაჩაღებდნენ ადამიანებს, რომ სახელმწიფო სტრუქტურებიდან პასუხის მომთხოვნიც არავინ იყო.სწორედ ამიტომ, იმ პერიოდში ძალზე ხშირი იყო ლინჩის წესით გასამართლების შემთხვევები. გვინდა, ერთ-ერთი ასეთი ფაქტი გავიხსენოთ და მკითხველის შეკითხვას – რაში დაგჭირდათ ამ ამბის გაცოცხლებაო, აქვე გავცეთ პასუხი: ის, რაც ქვეყნის ისტორიაა, აუცილებლად უნდა დარჩეს, რომ მომავალმა თაობამ იცოდეს, რა გამოიარა ქვეყანამ და რას გაუძლო ხალხმა. მით უფრო, როცა ამ შემზარავი ამბის დეტალებს ბევრი ახლა, წლების შემდეგ, პირველად სწორედ „პრაიმტაიმიდან“ შეიტყობს.ხაშურის მუნიციპალიტეტში, სოფელ მცხეთიჯვარში ძმები დევაძეები მოხუც მშობლებთან ერთად ცხოვრობდნენ.უფროსი – გია დევაძე „ცალხელა გიას“ სახელით იყო ცნობილი, ვინაიდან მარჯვენა ხელის მტევანი ჰქონდა მოწყვეტილი. უმცროს ძმას ამირანი ერქვა.მათ რამდენიმე ადამიანისგან შექმნეს ჯგუფი და თავს ესხმოდნენ ადამიანებს, ძარცვავდნენ, აყაჩაღებდნენ…თუმცა, სოფელში ძმებს სრულიად სხვადასხვაგვარად ახასიათებენ. გიას არსენა მარაბდელს ადარებენ – მდიდარს ართმევდა და ღარიბს აძლევდაო. რომ დაიჭირეს, ხალხი ფულს და ხელმოწერებს აგროვებდა – იქნებ ციხიდან დაეხსნათ, ან დახვრეტის მუხლი მაინც არ მიეყენებინათ, რადგან ბევრი სიკეთე ახსოვდათ მისგან, თავისი ძმასავით გარეწარი არ იყო ეგ ბიჭიო. გია ციმბირში გადაუსახლებიათ და დღემდე არავინ იცის, რა ბედი ეწია.„პრაიმტაიმი“ ჩავიდა იმ სოფელში, სადაც ძმები ცხოვრობდნენ და ასევე სოფელ ქინძათში, სადაც უმცორსმა ძმამ საშინელი მკვლელობა ჩაიდინა. ადგილობრივებს არ სურთ ამ ამბის გახსენება, მიუხედავად იმისა, რომ მკვლელობიდან 30 წელია გასული.დედა-შვილის მკვლელების ლინჩის წესით გასამართლების მონაწილენი დღესაც ცოცხლები არიან და ამ სოფელში ცხოვრობენ. მიზეზიც ეს გახლავთ, რის გამოც ყველა დუმს.ახლა თავად ამბავი, რომელსაც სოფლის გამგებელი, იაგო  ქიტიაშვილი გვიყვება:„1992 წლის თებერვალში, სოფელ ქინძათში მეზობელმა 28 წლის გულო თედიაშვილისა და მისი 14 წლის ვაჟის დანით დაჩეხილი გვამები აღმოაჩინა.ქალი ქვრივი იყო, სოფელ მცხეთიჯვარში, ავეჯის მაღაზიაში მუშაობდა, 14 წლის ბიჭი ჰყავდა. ძალიან კარგი ბიჭი იყო, რუსეთში ჰყავდა ნახევარძმა და დამოუკიდებლად დადიოდა მასთან. ბიჭი იმ საღამოს მდგარა ბირჟაზე და საკმაოდ გვიან დაბრუნებულა შინ. როგორც ჩანს, იქ დახვდნენ მკვლელები და ესეც მოკლეს, რადგან მოწმე არ დატოვეს ცოცხალი.სოფელში თუ ვინმე ციხეში იყო ნაჯდომი, ყველას ჰბრალდებოდა ეს მკვლელობა. იმ ოჯახის ბიძაშვილი იყო ერთ-ერთი, ვისაც ხელს ადებდნენ. მილიციამ წაიყვანა კიდეც და მაგარი ნაცემი მოვიდა უკან.საქმეზე ძიება დაიწყო და დაახლოებით თვე-ნახევარში გახსნეს. იყო ხაშურში ასეთი პროკურორი, ლენა კაპანაძე, რომელსაც ლომის წვლილი მიუძღვის მაგ საქმის გახსნაში. მკვლელები აღმოჩნდნენ მცხეთიჯვრელი ამირან დევაძე (ცალხელა გიას ძმა) და წაღვლელი გოჩა ლომიძე.მკვლელები ხაშურის მილიციაში გადაიყვანეს და როგორც ვიცი, დაკითხეს კიდეც. დანაშაული ორივემ აღიარა.გამთენიისას ქინძათელები მიადგნენ მილიციას ე.წ „ლაფეტით“. არ ვიცი, მილიციელები დაიმალნენ, ამათმა გაკოჭეს თუ ძალოვნებმა თვალები დახუჭეს და არ გაუწიეს წინააღმდეგობა, მაგრამ ფაქტია, რომ მიაღწიეს მკვლელების საკნამდე, გამოათრიეს, „ლაფეტზე“ დააბეს და ისე ჩამოიყვანეს ქინძათამდე.მერე სოფლის ცენტრში ჯერ ხელკეტებით გაუსწორდნენ, ცოცხალ-მკვდრები ტრაქტორზე გამოაბეს, სოფლის შემოსასვლელთან ჩაათრიეს, ტრაფარეტზე ჩამოკიდეს და ცეცხლი წაუკიდეს. ცეცხლწაკიდებულ ლომიძეს უთქვამს, დევაძესთვის – რა გინდოდა, რა შარში გამხვიეო.მაშინ ბენზინი ძალიან ჭირდა, გახსოვთ ალბათ. გზა, რომელიც ჩვენს სოფელში შემოდის, საჩხერისკენ მიდის. გაუჩერებიათ ამ გზაზე მიმავალი სატვირთო მანქანა და მძღოლისთვის უთხოვიათ, 1-2 ლიტრი ბენზინი მოგვეციო. რად გინდათო? აუხსნეს – დედა-შვილი რომ მოკლეს, ის მკვლელები გვყავს დაჭერილი და ცეცხლი უნდა წავუკიდოთო. მძღოლს უთქვამს, მაგ საქმისთვის თუ გინდათ, 2-ს კი არა, 10 ლიტრ ბენზინს მოგცემთო და ჩამოუსხა.მკვლელი მსხვერპლების დაკრძალვაზეც იყო, დაკავებამდე სოფელში ამოდიოდა ხოლმე, ბირჟაზე იდგა და მკვლელებს აგინებდა. ისიც კი თქვა, – ამ საქმის გამკეთებელი უნდა დაიჭირო და დაწვაო. ჰოდა, ამ სიტყვებით თავად გამოუტანა განაჩენი თავს.მეორე მკვლელი სოფელ წაღვლიდან იყო. დედა ამირან დევაძეს მოუკლავს და შვილის მოკვლა დაუვალებია თავისი მეგობრისთვის, რომ თანაბრად ყოფილიყვნენ გარეულები საქმეში. ყველა ამბობდა, რომ ის მეორე ბიჭი არ იქნებოდა მაგის გამკეთებელი, ამან ჩაითრია საზარელ საქმეშიო. ფაქტი კი ისაა, რომ დამნაშავე იყო და შეეწირა კიდეც მაგ საქმეს.იაგო ქიტიაშვილი, თემის რწმუნებული: სოფელში ყველამ იცის, რომ მკვლელობის მოტივი რაღაც პირადული იყო და არა – ძარცვა. როგორც ითქვა, ბავშვი იღებდა მამის პენსიას და აგროვებდა თურმე. ისიც კი გამოუტანია მკვლელებისთვის, არ დაგვხოცოთ და ეს ფული წაიღეთო. ფულისთვის ხელი არ უხლიათო, თქვეს. სოფელში ასეთი ვერსიაა, გამოძიების ვერსია არ ვიცი“.მცხეთიჯვარი და ქინძათი ერთმანეთზე გადაბმული სოფლებია. როგორც ქინძათში გვითხრეს, მკვლელებს რომ გაუსწორდნენ, ქინძათელები მცხეთიჯვარში გადასულან და ამირან დევაძის სახლი ცეცხლისთვის მიუციათ. მანამდე კი მკვლელის მოხუცი მშობლები გარეთ გამოუყვანიათ.ჩვენ მცხეთიჯვარშიც ვიყავით. დევაძეების სახლიდან ხანძრის მერე მხოლოდ ერთი პატარა კედელია გადარჩენილი და როგორც მათ ნასახალართან მეზობლად მცხოვრებმა გელაშვილების ოჯახმა გვითხრა, მას შემდეგ ამ ადგილზე არავინ დასახლებულა და არც დასახლდება ვინმეო.„პრაიმტაიმი“ ესაუბრა ასევე ხაშურის მილიციის ერთ-ერთ ყოფილ გამომძიებელს, რომელმაც გაიხსენა მაშინდელი მოვლენები, მაგრამ ვინაობის საჯაროდ გამჟღავნება არ სურს:„ვიდრე ნამდვილ მკვლელებს დააკავებდნენ, მანამდე რამდენიმე ადამიანი ჰყავდათ დაჭერილი მაგ საქმეზე. მაშინდელი აღირებითი ჩვენების მიღების მეთოდები კი გახსოვთ ალბათ და სცემეს კიდეც დაკავებულები, მაგრამ ვერავის აღიარებინეს. როდესაც ნამდვილი მკვლელები დააკავეს, შეეძლოთ, რომ ხაშურის მილიციაში არ გადმოეყვანათ და მაგალითად, გორში წაეყვანათ, ან ისე დაეცვათ, რომ ხალხის ხელში არ ჩავარდნილიყვნენ, მაგრამ ვფიქრობ, რომ პოლიციამ წინააღმდეგობა არ გაუწია.მაშინდელი პოლიციის უფროსი მაგ მხარეში ცხოვრობდა. ახლა გარდაცვლილია ის კაცი, მაგრამ ვფიქრობ, რომ მან არ შეუშალა ხელი გავეშებულ სოფელს და გაატანა მკვლელები. ლაფეტი მოაყენეს მილიციის შენობას, მკვლელები ზედ დააბეს და ისე წაიყვანეს. ის ტრაფარეტი, რომელზედაც ჩამოკიდეს და დაწვეს მკვლელები, დღესაც დგას სოფლის შესასვლელში.ის ადამიანები, ვინც ლინჩის წესით გასამართლებაში მონაწილეობდნენ, დღესაც ცოცხლები არიან. მათ წინააღმდეგ საქმეც აღიძრა, მაგრამ შემდეგ გაუხსნელ საქმედ აღიარეს და შემოდეს თაროზე. იმ ხალხმა მერე კი გააცნობიერა, რაც ჩაიდინა, მაგრამ უკვე გვიანი იყო. მაგას ჯობდა, სასამართლოს გაესამართლებინა და რასაც მიუსჯიდა, იმას მოიხდიდნენ“.ლენა კაპანაძე, პროკურორი: „ძალიან მწარედ მახსოვს ეს საქმე. იმ დღეს, შემთხვევის ადგილზე რომ მივედი, მთელი სოფელი დამხვდა შეყრილი. მასწავლებლები ტიროდნენ, სკოლაში საუკეთესო ბავშვი ყოფილა თურმე მოკლული. დედა მუშაობდა ავეჯის მაღაზიაში და წინა დღეს მიუღია ავეჯის ახალი პარტია და გაუყიდია კიდეც. მოგეხსენებათ, მაშინ არაფერი იშოვებოდა და ალბათ დაიტაცეს მაღაზიიდან ავეჯი.მკვლელი გახლდათ მისი მეგობარი მამაკაცი, რომელმაც სავარაუდოდ, იცოდა, რომ ქალს ფული შინ ჰქონდა. აიყოლია მეგობარი, გოჩა ლომიძე, რომელიც დღემდე მგონია, რომ შემთხვევით მოხვდა ამ გარეწარი დევაძის გვერდით. მკვლელებმა დედა-შვილს ერთმანეთის მკვლელობა აყურებინეს. დანით დაჩეხეს სასტიკად და წამებით მოკლეს. ბალიშებით გაგუდეს და მერე ყელი გამოჭრეს. იქვე ძალიან გულგრილად ხელებიც გადაიბანეს.დილით მეზობელმა დაუძახა ქალს და რომ არავინ გამოიხედა, შესულა და მოკლულებს წასდგომია თავზე. მკვლელები გაუჩინარდნენ. 40 დღე და ღამე არ მეძინა, მაგ საქმის გამო და ნამდვილ მკვლელებს მივაგენი. ეგ საქმე მე გავხსენი. ალბათ მათი პატრონები კი ფიქრობდნენ, რომ ჯობდა საქმე არ გამეხსნა, მაგრამ თავს ვერ ვაპატიებდი, მთელი ცხოვრება ვერ მოვისვენებდი, მკვლელები რომ ვერ მეპოვა.მაშინ დანაშაულის გამოძიება იოლი არ იყო. არ არსებობდა მობილური ტელეფონები, დნმ-ის ანალიზი, რაც დღეს ხელმისაწვდომია. ვადგენდით დანაშაულში მონაწილე შესაძლო პირებს და ვიკვლევდით, რომელი იყო დამნაშავე. ამ შემთხვევაში აღმოჩნდა, რომ სოფელმა ლინჩის წესით გაასამართლა მკვლელები და პატრონებს იმის საშუალებაც არ მისცეს, რომ სოფლის სასაფლაოზე დაემარხათ.ეს უმძიმესი დღე იყო. ვერ მივუსწარი, თორემ ვფიქრობ, ჩემი ავტორიტეტი ეყოფოდა იმ საქმეს, რომ დაეჯერებინათ და მკვლელები კვლავ მილიციისთვის გადმოეცათ და არ გასწორებოდნენ.მკვლელებმა ჩვენების მიცემა მოასწრეს. დაწვრილებით აღწერდნენ, დანა საიდან აიღეს, როგორ მოკლეს, ხელები როგორ გადაიბანეს. მოკლულის სახლიდან ოქრო ჰქონდათ წაღებული, რომელსაც ნახშირის უთოში ინახავდა დიასახლისი. დევაძემ მითხრა, რომ ეს უთოში ჩადებული ოქრო ჰქონდა დამალული თავის ეზოში.თივის ზვინი დაუდგამს ზედ. ჩემი ხელით დავშალე ის თივის ზვინი და ოქრო ამოვიღე. ეს იყო აბსოლუტურად გამართული საქმე და ეჭვი არავის შეჰპარვია, რომ ნამდვილი მკვლელები დავაკავეთ. დევაძე ყველას ეკითხებოდა – დახვრეტის მუხლი ხომ გაუქმებულიაო? დახვრეტის შიში ჰქონდა, მაგრამ უფრო საშინელი სიკვდილი ერგო“.

თბილისის მეტრო

საზოგადოება 1744208665

თბილისის მერია მეტროს მე-3 ხაზის პროექტზე მუშაობს - რა მიმართულება განიხილება

„თბილისის სატრანსპორტო კომპანია“ მეტროპოლიტენის ახალი - მესამე ხაზის დიდუბე-რუსთაველის მონაკვეთის საპროექტო-სახარჯთაღრიცხვო დოკუმენტაციის შედგენის და მშენებლობის შესყიდვის თაობაზე ბაზრის კვლევას ატარებს.პროექტის შესახებ ინფორმაციას „პრაიმტაიმს“ თბილისის მერიაშიც უდასტურებენ. ტექნიკურ დავალებაში წერია, რომ მესამე ხაზის ცენტრალური ნაწილი მეტროსადგურ დიდუბის მიმდებარე ტერიტორიიდან დაიწყება და საბურთალოს და ვაკის გავლით მეტროსადგურ რუსთაველს დაუკავშირდება.„მესამე ხაზის დანიშნულება იქნება „სადგურის მოედნის“, როგორც ერთადერთი მეტროპოლიტენის არსებულ ხაზებს შორის გადასაჯდომი სადგურის განტვირთვა და მეტროპოლიტენით დედაქალაქის უფრო მეტი უბნების მომსახურება, რისთვისაც მეტროსადგურებზე: „დიდუბე“, „რუსთაველი“ და „სამედიცინო უნივერსიტეტი“ უნდა მოეწყოს მესამე ხაზზე გადასასვლელი ინფრასტრუქტურა.მესამე ხაზს მატარებლების შემადგენლობით მოემსახურება ელ. დეპო „ნაძალადევი“, რისთვისაც პროექტში გათვალისწინებული უნდა იყოს მესამე ხაზიდან მეორე (,,სადგურის მოედანი 2’’ - ,,სახელმწიფო უნივერსიტეტი’’) ხაზზე გადასვლის შესაძლებლობა, საიდანაც მოძრავი შემადგენლობა შეძლებს გადასვლას ,,ელ. დეპო ნაძალადევში’’ (,,წერეთელი’’ - ,,ელ. დეპოს’’ დამაკავშირებელი გვირაბის საშუალებით).ასევე საპროექტო მეტროსადგურებზე „დიდუბე 2“ და „რუსთაველი 2“ უნდა მოეწყოს სამანევრო ჩიხები“, - აღნიშნულია დოკუმენტებში.

პომიდორი

საზოგადოება 1744208332

პომიდორის ზოგიერთ ჯიშს პოლარული დათვის გენი აქვს გადანერგილი - სურსათის უვნებლობის სპეციალისტი

სურსათის უვნებლობის სპეციალისტი ირაკლი არაბული „პრაიმტაიმთან“ ამბობს, რომ პომიდორის ზოგიერთ ჯიშს პოლარული დათვის გენი აქვს გადანერგილი.„პომიდორის ზოგიერთ ჯიშს პოლარული დათვის გენი აქვს გადანერგილი. ჩვენს ბაზარზე შესაძლოა შემოვიდეს ისეთი ჯიშის თესლი, რომელიც უკვე გენმოდიფიცირებულია. პომიდორის შემთხვევაში პოლარული დათვის გენის გადანერგვა იმის გამო მოხდა, რომ პროდუქტი ყინვისადმი უფრო მდგრადი ყოფილიყო.გენმოდიფიცირებული პროდუქტი აკრძალული არ არის და ჩვეულებრივ გამოიყენება — უბრალოდ, მას აუცილებლად უნდა ჰქონდეს შესაბამისი აღნიშვნა. მაგალითად, თუ რომელიმე პროდუქტში 0.9%-ზე მეტია GMO-ს შემცველობა, ეტიკეტზე აუცილებლად უნდა იყოს დატანილი ინფორმაცია.მომხმარებელი ფიზიკურად ვერ გაარჩევს, გენმოდიფიცირებულია თუ არა პროდუქტი — მწარმოებელმა უნდა მიუთითოს ეს ეტიკეტზე. ზოგს ჰგონია, რომ თუ პროდუქტი ვიზუალურად კარგად გამოიყურება, ის აუცილებლად გენმოდიფიცირებულია. შესაძლოა ასეც იყოს, თუმცა მხოლოდ ვიზუალით ამის გარჩევა გამორიცხულია.შესაძლოა, ჩვენთანაც ხდებოდეს ასეთი პროდუქციის რეალიზაცია, თუმცა დაზუსტებით ვერ გეტყვით“, — ამბობს ირაკლი არაბული.

კვერცხი

საზოგადოება 1744197565

აღდგომისთვის შეღებილი კვერცხი, ოთახის ტემპერატურაზე, მაქსიმუმ, 24 საათის განმავლობაშია ვარგისი - სპეციალისტის გაფრთხილება

სურსათის უვნებლობის სპეციალისტი ირაკლი არაბული „პრაიმტაიმთან“ აღდგომისთვის შეღებილი კვერცხის შენახვის ვადებზე საუბრობს.„მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენთან აღდგომის კვერცხის შენახვას რიტუალური დანიშნულება აქვს და დიდი ხანი ინახავენ, მოხარშული კვერცხის შენახვა მაცივარში შესაძლებელია მხოლოდ 72 საათის განმავლობაში. ოთახის ტემპერატურაზე კი შეღებილი კვერცხის შენახვა მაქსიმუმ 24 საათის განმავლობაშია შესაძლებელი. ზოგადად კი კვერცხის შენახვის ვადა მაცივარში არის 30 დღე, ხოლო ოთახის ტემპერატურაზე — 20 დღე. ამ შემთხვევაში ისიც საყურადღებოა, რამდენი დღის წარმოებულია კვერცხი, რომელიც შევღებეთ, რადგან ეს განსაზღვრავს შემდგომ ვადებს.თუკი მაინც მიირთვა ადამიანმა ისეთი კვერცხი, რომლის მოხმარების ვადაც გასულია, მოწამვლის სიმპტომები დამოკიდებულია ადამიანის ორგანიზმზე. შეიძლება ზოგისთვის საერთოდ არ აღმოჩნდეს მომწამვლელი და არ გამოიწვიოს კვებითი მოშხამვა — ან პირიქით. თუმცა მათთვის, ვისაც სუსტი ორგანიზმი ან რაიმე სახის დაავადება აქვს, შესაძლოა ორმაგად საზიანო აღმოჩნდეს. პირველადი სიმპტომები, რომლებიც როგორც ყველა მოშხამვას ახასიათებს, არის დიარეა, ფაღარათი, თავის ტკივილი და ა.შ.“, - ამბობს ირაკლი არაბული.

ლენტა

საზოგადოება 1744186019

ტრაგედია ბათუმში - მატარებელი 15 წლამდე ბიჭს დაეჯახა, მოზარდი ადგილზე დაიღუპა

უბედური შემთხვევა მოხდა ბათუმში.სამგზავრო მატარებელი 15 წლამდე ბიჭს დაეჯახა.მოზარდი ადგილზე გარდაიცვალა. „პრაიმტაიმს“ შინაგან საქმეთა სამინისტროში განუცხადეს, რომ გამოძიება მომხდარზე სსკ-ის 275-ე მუხლით დაიწყო. 

deda matrona

ისტორიები 1744176699

„სანამ ცოცხალი ვარ, ეს ამბავი არავის მოუყვეო...“ - დედა მატრონას სასწაულები, რომელიც ჩაგაფიქრებთ

წმინდა მატრონა მოსკოველთან დაკავშირებულ ამ ისტორიას, "პრაიმტაიმთან", მუსიკოსი და მედავითნე - გოჩა ჭაბუკაიძე პირველად ჰყვება... მას მორწმუნენი მიმართავენ სხვადასხვა პრობლემის დროს, მათ შორის, როცა სამსახურში ხელმოცარულნი არიან, ავადმყოფობენ, სწავლასთან დაკავშირებული ან ყოფითი პრობლემები აქვთ...ბატონ გოჩას ქართველი საზოგადოება მეგა შოუ "ნიჭიერიდან" იცნობს. არის მუსიკოსი, აქვს საკუთარი კომპოზიციები, მღერის, დაწერილი აქვს ლოცვები, გადაღებულია ფილმებში. გახლავთ მედავითნე.გოჩა ჭაბუკაიძე: ამ უძლიერეს წმინდანს ნათქვამი აქვს, შეგიძლიათ თხოვნით მოხვიდეთ ჩემთან, მე ცოცხალი ვარ და გისმენთო. მოგიყვებით მასთან დაკავშირებულ ისტორიას, რომელმაც ჩემში მისადმი რწმენა გააღვიძა და სასწაულს, რომელიც დედა მატრონამ მომივლინა.90-იან წლებში, როდესაც რუსეთში ქართველებს მასობრივად აპატიმრებდნენ, მეც მათ შორის აღმოვჩნდი. მოსკოვში ერთ რესტორანში მუსიკოსად ვმუშაობდი. მაგრამ მეპატრონეს გაფრთხილებული ვყავდი, რომ არსად მეთქვა, ვისთან და სად ვმუშაობდი. რახან ქართველი ვიყავი, პრობლემა რომ არ შეჰქმნოდა, ასე გამაფრთხილა.მოკლედ, ქუჩაში საბუთები რომ ნახეს და ქართველი ვიყავი, დამიჭირეს და ციხეში მიკრეს თავის. მე და ჩემთან ერთად დაკავებული მეორე ქართველი, გაგვჩხრიკეს, ერთი ჯიბიდან ლოცვანი ამომიღეს, მეორიდან სანთლები... შენ აქ რა გინდაო, ამ ყველაფრის შემხვედვარე დარაჯმა მკითხა...საკანში დავანთე სანთელი. მოვიდა მორიგე ოფიცერი იყო თუ რა ჩინი ჰქონდა, რა მნიშვნელობა აქვს და მკაცრად მიბრძანა, ჩააქრე სანთელიო! ჩავაქრე და ჯიბეში ჩავიდე. მეორე ქართველი ეუბნება, შენ არ იცი, ახლა ვის ესაუბრები ამ ტონითო, ჩემზე უთხრა. მე დავემორჩილე და ის თანამესაკნეც გავაჩუმე.მკითხეს აქ რას აკეთებო, მე რესტორანს ვერ ვასახელებდი ამიტომ მოვიტყუე, დისკი მაქვს და ამის რეალიზება მინდა-მეთქი. მოისმინეს ჩემი კომპოზიციები, ჩემს მიმართ დადებითად განეწყვნენ, გადაიწერეს კიდეც და პოზიტიურად მესაუბრებოდნენ.ისე ეწყობოდა, რომ თითქოს უფლის უხილავი ხელი მმართავდა ყველგან. მტერიც შინაური ხდებოდა ჩემთვის. რახან მე აღარაფერი მქონდა, საკონტაქტოდ მეგობრის ტელეფონის ნომერი გამომართვეს.საღამოს მოვიდა ის კაცი, ვინც სანთელი ჩამაქრობინა, გვერდით გამიხმო, სინანულით მესაუბრა, ლამის დამიჩოქა, მაპატიე, მე მაიძულეს, რომ ასე მოგქცეოდით, თუმცა მე თქვენი მორჩილება მომეწონაო. მოკლედ, დავანთე ჩემი სანთლები და ბოლო სანთელი რომ ჩაიწვა, მე ციხედან გამათავისუფლეს.გამოვედი და საქართველოში უნდა დავბრუნდე, მაგრამ როგორ? არ ვიცი. არ მაქვს საბუთები. გამახსენდა წმინდა დედა მატრონა, მივალ და ჩემს სათხოვარს ვეტყვი-მეთქი. განაგრძეთ კითხვაასევე ნახეთ:კომაში მყოფ პაციენტს ნათლიამ ხატის ასლი თავთან დაუდო... უცებ ბავშვი თავისი ფეხით გავიდა ოთახიდან - ხატი, რომელიც უამრავ სასწაულს ახდენსExclusive: „პირველი ხილული სასწაული, ცეცხლის გარდამოსვლა იყო, რაც ჩვენ ვნახეთ აქ, საქართველოში!“- სასწაულმოქმედი ხატის მცველების აქამდე უცნობი ისტორიები„ლევანის სურათები ედოთ ბიჭებს პროფილზე, გოგოებს კი წარწერით „აუ რა სიმპათიური ბიჭია” - მსახიობის გარდაცვალებამ თბილისი შეძრა