„თბილისის მიტინგის დარბევის გადაწყვეტილება ჩემს ზურგს უკან მიიღეს“ - რას ამბობდა გორბაჩოვი 9 აპრილსა და პუტინზე

საბჭოთა კავშირის კომპარტიის უკანასკნელი მდივანი მიხაილ გორბაჩოვი ხანგრძლივი და მძიმე ავადმყოფობის შემდეგ 91 წლის ასაკში გარდაიცვალა. 

გასულ წელს რუსულ სამეცნიერო-ანალიტიკურ ჟურნალში „რუსეთი გლობალურ პოლიტიკაში“ გორბაჩოვის ვრცელი სტატია გამოქვეყნდა სათაურით „გარდაქმნის გაგება და ახალი აზროვნების შენარჩუნება“.

სტატიაში ავტორი საბჭოთა კავშირში სამ ათეულ წელზე მეტი ხნის წინათ მომხდარი მოვლენების, მათ შორის - საქართველოში განვითარებული სიტუაციისა და 9 აპრილის შესახებ საუბრობს. 

„უკვე 30 წელზე მეტი გავიდა იმ მომენტიდან, როცა საბჭოთა კავშირში ცვლილებები დაიწყო - „გარდაქმნის“ („პე­რესტრო­ი­კის“) სახელწოდებით, მაგ­რამ არ წყდება დავა-კამათი იმაზე, თუ რას ნიშნავდა გარდაქმნა, რა მოუტანა მან ქვეყანას  და მსოფლიოს. მე თვითონ ამის შესახებ მუდმივად ვფიქრობ, ვეძებ პასუხებს იმ კითხვაზე, რომლებსაც მისვამენ მეცნიერები, ჟურნალისტები, წერილების ავტორები - როგორც ჩვენი თანამემამულეები, ისე - უცხოელები.

ადამიანებს სურთ გაიგონ, თუ რა იყო გარდაქმნაში ჩადებული, რაც იმას ნიშნავს, რომ მაშინდელი მოვლენები ჯერ კიდე არ გამხდარა შორეული წარსული. გარდამქნის გამოცდილება და გაკვეთილები დღესა აქტუალურია და არამარტო რუსეთისთვის. 

„პე­რესტრო­ი­კამ“ სხვადასხვა ეტაპები გაიარა - ძიების, შეცდომების, მიღწევების ეტაპები. რასაკვირველია, ყველასთვის თავიდან დაწყების შესაძლებლობა რომ არსებობდეს, ბევრ რამეს სხვანაირად გავაკეთებდი, მაგრამ დარწმუნებული ვარ, რომ პირველი - „გარდაქმნის“ დაწყება ისტორიულად აუცილებელ ნაბიჯს წარმოადგენდა, მერეო - ჩვენ სწორი მიმართულებით მივდიოდით. 

სტა­ტი­ა­ში ავ­ტო­რი, გარ­კვე­ულ­წი­ლად, ნე­გა­ტი­უ­რად აფა­სებ­და ვლა­დი­მერ პუ­ტი­ნის გა­მო­ნათ­ქვა­მებს საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის დაშ­ლის მი­ზე­ზე­ბის თა­ო­ბა­ზე (რაც გა­მო­ი­ხა­ტე­ბა პრე­ზი­დენ­ტის მიერ ფე­დე­რა­ცი­ის ლე­ნი­ნუ­რი კონ­ცეფ­ცი­ის კრი­ტი­კა­ში, რომ­ლის მი­ხედ­ვით, მო­კავ­ში­რე რეს­პუბ­ლი­კებს კონ­სტი­ტუ­ცი­ის სა­ფუძ­ველ­ზე გარ­კვე­უ­ლი სუ­ვე­რე­ნი­ტე­ტი და სსრკ-დან გას­ვლის უფ­ლე­ბა ჰქონ­დათ):

„ის­მის კი­თხვა: მარ­თლაც, ეს არის საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის დაშ­ლის მი­ზე­ზი? ჩვენ ვი­ცით, რომ ბევ­რი იმ­პე­რია და სა­ხელ­მწი­ფო დაშ­ლი­ლა, რო­მელ­თა კონ­სტი­ტუ­ცი­ებ­ში მსგავ­სი რამ ჩა­წე­რი­ლი არ იყო. ესე იგი, მი­ზე­ზი სხვა­გან უნდა ვე­ძე­ბოთ“, - წერს მი­ხე­ილ გორ­ბა­ჩო­ვი და იხ­სე­ნებს სტა­ლი­ნურ მკაცრ ეროვ­ნულ პო­ლი­ტი­კას, როცა ცენ­ტრი ყვე­ლა­ფერს აკონ­ტრო­ლებ­და, ყვე­ლას მა­გივ­რად ყვე­ლა­ფერს წყვეტ­და, სა­ზღვრებს სურ­ვი­ლი­სა­მებრ ად­გენ­და, თა­ნაც ისე, რომ არა­ვის ეფიქ­რა საბ­ჭო­თა ოჯა­ხი­დან გას­ვლა.

„საბ­ჭო­თა ხალ­ხის აყ­ვა­ვე­ბის“ ფა­სა­დის მიღ­მა ბევ­რი ისე­თი პრობ­ლე­მა არ­სე­ბობ­და, რომ­ლის მოგ­ვა­რე­ბას არა­ვინ ცდი­ლობ­და. იო­სებ სტა­ლი­ნი ყვე­ლა ეროვ­ნულ პრე­ტე­ზი­ას ან­ტი­საბ­ჭო­უ­რად მი­იჩ­ნევ­და და მათ და­უნ­დობ­ლად ახ­შობ­და, დროს არ კარ­გავ­და მი­ზე­ზე­ბის შეს­წავ­ლა­ზე.

„1987-88 წლებ­ში ვცდი­ლობ­დი, რომ ეროვ­ნულ-ტე­რი­ტო­რი­უ­ლი და­ვე­ბი­სა და უთან­ხმო­ე­ბე­ბის მო­საგ­ვა­რებ­ლად ერ­თი­ა­ნი დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლი მე­თო­დი შეგ­ვე­მუ­შა­ვე­ბი­ნა, პო­ლი­ტი­კურ-ეკო­ნო­მი­კუ­რი რე­ფორ­მე­ბის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის კონ­ტექ­სტში. სხვა­თა შო­რის, თავ­და­პირ­ვე­ლად, 1987 წელს, ბალ­ტი­ის­პი­რე­თის რეს­პუბ­ლი­კე­ბის, უკ­რა­ი­ნის, მოლ­და­ვე­თის, სა­ქარ­თვე­ლოს ეროვ­ნუ­ლი მოძ­რა­ო­ბე­ბი­დან არა­ვინ აცხა­დებ­და საბ­ჭო­თა კავ­ში­რი­დან გას­ვლის სურ­ვილს, ყვე­ლა „პე­რესტრო­ი­კის“ ლო­ზუნ­გე­ბის მხარ­დამ­ჭე­რად გა­მო­დი­ო­და.

მაგ­რამ ძა­ლი­ან მალე ეროვ­ნულ მოძ­რა­ო­ბებ­ში სე­პა­რა­ტის­ტუ­ლი ტენ­დენ­ცი­ე­ბი გა­მო­იკ­ვე­თა და გაძ­ლი­ერ­და. სამ­წუ­ხა­როდ, ად­გი­ლობ­რივ­მა პარ­ტი­ულ­მა ლი­დე­რებ­მა დე­მოკ­რა­ტი­ის პი­რო­ბებ­ში მუ­შა­ო­ბა ვერ მო­ა­ხერ­ხეს. ისი­ნი და­იბ­ნენ. ეს ტენ­დენ­ცია გა­მოვ­ლინ­და სა­ქარ­თვე­ლო­ში, როცა 1989 წლის აპ­რილ­ში ხალ­ხი თბი­ლი­სის მო­ედ­ნებ­სა და ქუ­ჩებ­ში გა­მო­ვი­და. სა­ჭი­რო იყო, რომ სა­ქარ­თვე­ლოს კომ­პარ­ტი­ის ცე­კას წევ­რე­ბიც ქუ­ჩა­ში გა­მო­სუ­ლიყ­ვნენ და ხალ­ხს შეხ­ვედ­როდ­ნენ, მაგ­რამ მათ ბუნ­კერ­ში ჯდო­მა არ­ჩი­ეს. და სი­ტუ­ა­ცი­აც უბე­დუ­რე­ბამ­დე მი­ვი­და: დე­მონ­სტრან­ტე­ბი­სა­გან ქუ­ჩის „გა­საწ­მენ­დად“ ძალა იქნა გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი, და­ი­ღუ­პა 21 ადა­მი­ა­ნი, ათო­ბით მო­ქა­ლა­ქე და­შავ­და.

ჩემთვის ძალიან მძიმეა 9 აპრილის გახსენება, მაგრამ შე­მიძ­ლია, სუფ­თა სინ­დი­სით ვთქვა: თბი­ლი­სის მი­ტინ­გის დარ­ბე­ვის გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა ჩემს ზურგს უკან მი­ი­ღეს, ჩემი ნე­ბის გა­რე­შე. მა­ში­ნაც და მოგ­ვი­ა­ნე­ბი­თაც მტკი­ცედ ვი­ცავ­დი ჩემს კრე­დოს: ყვე­ლა­ზე რთუ­ლი პრობ­ლე­მე­ბიც კი მხო­ლოდ პო­ლი­ტი­კუ­რი მე­თო­დე­ბით უნდა მოგ­ვარ­დეს, ძა­ლის გა­მო­ყე­ნე­ბი­სა და სის­ხლისღვრის გა­რე­შე“, - ამ­ბობ­და გორ­ბა­ჩო­ვი.