შესაძლებელია თუ არა ღრუბლიან ამინდში გარუჯვა

 ზაფხულის დადგომასთან ერთად სულ უფრო მეტი ადამიანი მიისწრაფვის ბუნებაში დროის გატარებისკენ — ზღვისპირა პლაჟებზე, მთაში ან უბრალოდ ქალაქგარეთ, მზის გულზე. ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული მცდარი წარმოდგენა კი ისაა, რომ თუ ცაზე ღრუბელია და მზე არ "ჩანს", მაშინ არც დამწვრობის ან რუჯის მიღების შესაძლებლობა არსებობს, თითქოს მხოლოდ თვალისმომჭრელი მზის ქვეშ შეიძლება გარუჯვა ან კანის დაზიანება. მაგრამ რას გვეუბნება მეცნიერება? შესაძლებელია თუ არა რუჯის მიღება ღრუბლიან ამინდში და რას უნდა ველოდეთ სინამდვილეში?

ულტრაიისფერი სხივები — უხილავი საფრთხე

მზე ჩვენს კანზე მოქმედებს ულტრაიისფერი (UV) სხივების საშუალებით, რომლებიც სამ ძირითად კატეგორიად იყოფა: UVA, UVB და UVC. აქედან UVA და UVB პირდაპირ უკავშირდება როგორც რუჯის მიღებას, ასევე კანის დაზიანებას და დაბერებას. ღრუბლები კი — ჩვენი ზოგადი წარმოდგენისგან განსხვავებით — ამ სხივების სრულად შეჩერებას ვერ ახერხებენ.

მოღრუბლულ ამინდში, განსაკუთრებით კი მაშინ, როცა ცა თხელი ღრუბლებითაა დაფარული, ულტრაიისფერი სხივების დაახლოებით 80% მაინც აღწევს დედამიწამდე. ეს ნიშნავს, რომ სხივები კანზე კვლავ ზემოქმედებს მაშინაც კი, როცა მზე თავად არ ჩანს.

უფრო მეტიც — გარკვეულ გარემო პირობებში, ღრუბლები სხივებს ირეკლავენ და აძლიერებენ, რაც იწვევს ე.წ. "ღრუბლოვან გაძლიერებას" (cloud enhancement effect). ამ დროს კანზე სხივებმა შესაძლოა უფრო ძლიერად იმოქმედონ, ვიდრე სრულიად ცისფერი ცის ქვეშ.

რატომ გვეწვის კანი ღრუბლებშიც?
 

ღრუბლები ხშირად ქმნიან შეგრძნებას, თითქოს მზე აღარ არის "საშიში". სწორედ ამ დროს ვივიწყებთ მზისგან დამცავ საშუალებებს და დიდხანს ვრჩებით ღია სივრცეში, ზედმეტი სიფრთხილის გარეშე.

მაგრამ იმ დროის განმავლობაშიც კი, როცა არ ვგრძნობთ სითბოს და მზის “წვას”, UV სხივები მაინც მოქმედებენ კანზე. სწორედ ამიტომ ხდება, რომ დღის ბოლოს მოულოდნელად ვგრძნობთ სიწითლეს, ქავილს, კანის გამოშრობას ან აშკარა დამწვრობას.

დაცვა მოღრუბლულ დღესაც საჭიროა
 
მზისგან დაცვა დღის რეჟიმის განუყოფელი ნაწილი უნდა იყოს — არა მხოლოდ ზაფხულში, არამედ მთელი წლის განმავლობაში, განსაკუთრებით კი მაშინ, როცა დიდი დროით ვიმყოფებით გარეთ.

ძირითადი რეკომენდაციებია:

გამოიყენეთ SPF 30 ან უფრო მაღალი დაცვის მქონე მზის კრემი;
დაიდეთ დამცავის ახალი ფენა ყოველ ორ საათში ერთხელ ან ცურვის შემდეგ;
ატარეთ ქუდი და მზის სათვალე;
მაქსიმალურად მოერიდეთ მზის ზემოქმედებას 11:00-დან 16:00 საათამდე, როცა UV ინდექსი პიკს აღწევს.
რუჯი ღრუბლებშიც რეალურია — და არც ისე უსაფრთხო
თუ თქვენს მთავარი მიზანი გარუჯვაა, უნდა იცოდეთ, რომ ღრუბლები ამ პროცესს ვერ შეაჩერებენ, მაგრამ ეს არც იმას ნიშნავს, რომ გარუჯვა ამ დროს უსაფრთხოა. ხშირად სწორედ მოღრუბლულ ამინდში მიღებული რუჯი ფარავს მზის დამწვრობას, რადგან კანი სიღრმიდან ზიანდება.

გარდა ამისა, რეგულარული UV ზემოქმედება, მაშინაც კი როცა კანი არ წითლდება, კანის დაბერების, პიგმენტური ლაქებისა და კანის კიბოს განვითარების რისკებს ზრდის,