შვილის სარკოფაგი დედის სარკოფაგისკენაა გადახრილი - ამბავი, რომელსაც ისტორიკოსები დღემდე იკვლევენ

დარია ნიკოლაევნა სალტიკოვას სახელი ყველასთვის ცნობილია - არსებობს ლეგენდები ამ რუსი ქალბატონის  სიმკაცრისა და სისხლისმსმელობის შესახებ. მისი ამბავი დღემდე აღელვებს ისტორიკოსებს.

XVIII საუკუნეს ისტორიკოსები აღწერენ, როგორც ბატონყმობის გამკაცრების ხანას. მრავალი კანონი, რომელიც მიზნად ისახავდა გლეხური მოსახლეობის დამონებას, თვითნებობის წახალისებას, ფიზიკური დასჯის აქტიურ გამოყენებას - XVIII საუკუნე აღმოჩნდა ბატონყმობის განვითარების მწვერვალზე, თუმცა, ყველაზე მკაცრი იურიდიული სასჯელებიც კი შეუდარებელი იყო იმასთან, რაც ხდებოდა დარიას მამულში. სალტიკოვა ოდესღაც ღვთისმოსავი და მოკრძალებული გოგონა, რომლის დანაშაულების ისტორია იმ დროის ყველაზე გახმაურებულ შემთხვევად იქცა.

დარია ნიკოლაევნა ივანოვა დაიბადა 1730 წლის 11 მარტს ნიკოლაი ივანოვისა და ანა დავიდოვას კეთილშობილ ოჯახში. მის ბაბუას, ავტონომ ივანოვს, ეკავა ადგილობრივი ორდენის დუმის კლერკის საპატიო თანამდებობა, რამაც მას საშუალება მისცა, უზარმაზარი ქონება დაეგროვებინა და შეეძინა 16 000 გლეხი, რომლებმაც მოგვიანებით მემკვიდრეობით მიიღეს მისმა შვილებმა, შემდეგ კი თავად დარიამ.

სალტიჩიხას ბავშვობის შესახებ ცოტა რამ არის ცნობილი - ერთი ვერსიით, გოგონა გაიზარდა სიყვარულისა და სიკეთის ატმოსფეროში, მეორეს მიხედვით, იგი მონასტერში გაგზავნეს მისივე მამის დაჟინებული თხოვნით, რომელსაც არ უყვარდა დარია და ოცნებობდა მის მოშორებაზე. ასეა თუ ისე, გოგონამ მიიღო კარგი განათლება, ასწავლეს ეტიკეტის ყველა საჭირო წესი და ქალაქში ლეგენდები დადიოდა მის სილამაზეზე.

1750 წელს დარია დაქორწინდა მემკვიდრეობით აზნაურზე და დიდგვაროვან გლებ სალტიკოვზე, რომლის ოჯახიც ივანოვების ოჯახზე უფრო მდიდრად ითვლებოდა. ქორწინებაში წყვილს ორი ვაჟი შეეძინა - ფედორი და ნიკოლაი. ისტორიკოსების აზრით, სალტიჩიხას ქორწინება იმდროინდელი სტანდარტებით საკმაოდ წარმატებული იყო - მეუღლეები არ ღალატობდნენ ერთმანეთს, მათი ვაჟიშვილები ჯანმრთელად იზრდებოდნენ და უყვარდათ მშობლები, ხოლო თავად დარია არასოდეს ავლენდა აგრესიას როგორც ოჯახის წევრების, ისე იმ ყმების მიმართ, რომლებსაც ის ფლობდა.

ყველაფერი შეიცვალა 1756 წელს, როდესაც დარია ნიკოლაევნას ქმარი გაურკვეველ ვითარებაში გარდაიცვალა. 26 წლის ქალი დარჩა მარტო, ორი პატარა შვილით და გარდაცვლილი ქმრისა და მშობლებისგან მემკვიდრეობით მიღებული უზარმაზარი ქონებით. ერთ ღამეში იგი გადაიქცა მოსკოვის ერთ-ერთ უმდიდრეს ქვრივად.

დარია ნიკოლაევნას ხელში იყო რამდენიმე მამული მოსკოვის, ვოლოგდასა და კოსტრომას პროვინციებში, მათ შორის უზარმაზარი მამული ტროიცკიში, ასევე ქალაქის მამული ბოლშაია ლუბიანკაზე. თუმცა, ყმები გახდნენ მდიდარი მიწის მესაკუთრის მთავარი „რესურსი“ - მას დაახლოებით 1 200 ყმა ჰყავდა.
დარია ნიკოლაევნას უყვარდა ოფიციალურ ღონისძიებებზე დასწრება, სადაც ხვდებოდა ყველაზე გავლენიანი ოჯახების წარმომადგენლებს და ასევე ეძებდა რომანტიკულ თავგადასავლებს. ზოგიერთი ცნობით, სალტიჩიხას სასიყვარულო ურთიერთობა ჰქონდა გარდაცვლილი მეუღლის, სერგეი სალტიკოვის ნათესავთან, რომელიც მოგვიანებით იმპერატრიცა ეკატერინე II-ის რჩეული გახდა.

გარდა ამისა, დარია ნიკოლაევნამ გულუხვად შესწირა ფული ქველმოქმედებას - საერო საზოგადოებაში ჩვეულებრივად იყო საუბარი მასზე, როგორც კეთილშობილ ქალზე, რომელსაც ჰქონდა უნაკლო რეპუტაცია. მაგრამ მისი საზოგადოებრივი ცხოვრება ძალიან განსხვავდებოდა იმისგან, რაც ხდებოდა მისი მამულის დახურულ კარს მიღმა, ტროიცკოეში.

მეცნიერთა აზრით, სალტიკოვას აგრესიის პირველი შეტევები დაიწყო ქმრის გარდაცვალებიდან ექვსი თვის შემდეგ - სავარაუდოდ, ამის მიზეზი იყო ფსიქიკური დაავადება, რომელიც განვითარდა საყვარელი ადამიანის დაკარგვის შემდეგ, რომელსაც თანამედროვე მეცნიერებაში ე.წ. ეპილეპტოიდური ფსიქოპათია ჰქვია და ხასიათდება სიბრაზის უკონტროლობით, რასაც ძალადობამდე მივყავართ.

პირველად, სალტიჩიხას სისასტიკე ცნობილი გახდა 1757 წელს - შემდეგ რამდენიმე ყმამ ოფიციალური საჩივარი გაუგზავნა ხელისუფლებას, იმ იმედით, რომ შეაჩერებდა მიწის მესაკუთრის მიერ მის სამკვიდროში ჩადენილი სისასტიკეს. განმცხადებლების თქმით, დარია ნიკოლაევნამ დასაჯა თავისი ყმები ოდნავი შეურაცხყოფისთვის, რაც შეიძლება იყოს, მისი აზრით, შეუსაბამო გარეგნობა, ასევე შეუსაბამო ტონი ან ღიმილი. მაგრამ სასჯელი ყოველთვის უაღრესად სასტიკი იყო - სალტიჩიხა დამნაშავეებს მათრახს ურტყამდა, გლეხ ქალებს თავზე თმას საკუთარი ხელით პარსავდა, ყურებს უწვავდა, ჯოხებით სცემდა, აშიმშილებდა და წყალს არ აძლევდა. აიძულებდა, სიცივეში შიშველი მდგარიყვნენ. 

მაგრამ ამ საჩივარმა არ მოიტანა სასურველი შედეგი - კავშირები და ქრთამი დაეხმარა დარია ნიკოლაევნას, გამოძიების თავიდან აცილებაში, დამნაშავეები კი უკვალოდ გაუჩინარდნენ. სხვათა შორის, სალტიჩიხის მამულში ყმების გაუჩინარება ჩვეულებრივი რამ იყო - ვითომ ვიღაც გაათავისუფლეს, ვიღაც ბუნებრივი სიკვდილით გარდაიცვალა, ვიღაც გაიქცა და ვერ იპოვეს. ფაქტობრივად, ყველა ეს დაკარგული და დაღუპული ყმები მსხვერპლნი იყვნენ სისხლისმსმელი სალტიჩიხასი, რომელიც ოსტატურად მალავდა დანაშაულის კვალს.

მიწის მესაკუთრე განსაკუთრებით სძულდათ ახალგაზრდა გოგონებს - მათი წამება ყოველთვის ბევრად უფრო დახვეწილი და მტკივნეული იყო. დარია ნიკოლაევნას თანაშემწეები იყვნენ ცხენების მომვლელები, რომლებსაც ჰაიდუკებს ეძახდნენ - ისინი არანაკლებ სასტიკები იყვნენ, ვიდრე თავად სისხლიანი დარია და სიამოვნებით ასრულებდნენ თავიანთი ქალბატონის ბრძანებებს.
სხვათა შორის, დარია სალტიკოვას მსხვერპლნი გახდნენ არა მხოლოდ ყმები, არამედ თავადაზნაურობის წარმომადგენლებიც - ისტორიკოსების თქმით, მიწის მესაკუთრე გარკვეული პერიოდის განმავლობაში სასიყვარულო ურთიერთობაში იყო კეთილშობილური წარმოშობის ტოპოგრაფ ნიკოლაი ანდრეევიჩ ტიუტჩევთან (პოეტ ფიოდორ ტიუტჩევის ბაბუა). თავისი საყვარელი რომ შეიცნო, ნიკოლაი ანდრეევიჩი შეაშინა მისმა სასტიკმა ხასიათმა და მალევე დაინიშნა ახალგაზრდა გოგონაზე, პანიუტინის ოჯახიდან. 1762 წელს სალტიჩიხამ გადაწყვიტა შური ეძია თავის ყოფილ საყვარელზე და თავისი ყმები გაგზავნა მის სახლში, რათა ოჯახის წევრებთან ერთად  დაეწვათ. მართალია, გლეხებს არ სურდათ მისი სასტიკი გეგმის აღსრულება და, ტიუტჩევის სახლში მისულებმა, გააფრთხილეს იგი სალტიკოვას განზრახვის შესახებ.

გაბრაზებულ ქალბატონს არ სურდა მარცხთან შეგუება - მას შემდეგ რაც შეიტყო, რომ ტიუტჩევი და მისი მეუღლე აპირებდნენ მოგზაურობას და გზად გაივლიდნენ ტროიცკოეში, მისი მამულის მახლობლად, უბრძანა თავის ყმებს, ჩასაფრებოდნენ ტყეში და მოეკლათ ახალგაზრდა ცოლ-ქმარი. საბედნიეროდ, ამჯერადაც გააფრთხილეს ყოფილი საყვარლის გეგმების შესახებ და საშინელ სიკვდილს გადაურჩა.

სასიყვარულო წარუმატებლობამ და წარუმატებელმა შურისძიების გეგმამ აღაშფოთა დარია, რამაც გამოიწვია აგრესიის და ძალადობის ახალი აფეთქებები. აღწერილი მოვლენებიდან რამდენიმე დღეში სალტიჩიხა ერთ-ერთი ყმის შვილზე გაბრაზდა - მიზეზი ბიჭის ძალიან ხმამაღალი სიცილი გახდა. განრისხებულმა მიწის მესაკუთრემ ბავშვი საკუთარი ხელით მოკლა, მშობლებს კი უფრო სასტიკი ანგარიშსწორებით დაემუქრა, თუ საჩივრის დაწერას გაბედავდნ.

სისხლიანი ქალბატონის  მუქარამ შედეგი არ გამოიღო და დასჯის შიშის მიუხედავად, ორმა ყმამ, საველი მარტინოვმა და ერმოლაი ილინმა, რომელთა ცოლები სასტიკად მოკლა დარიამ, გადაწყვიტეს, საჩივარის წერილი მიეწერათ ეკატერინე II-სთვის. ამ გაბედულმა ნაბიჯმა შესაძლებელი გახადა დარია სალტიკოვას სისხლიანი ამბის დასრულება.
იმპერატრიცა, რომელმაც შეიტყო მდიდარი მიწის მესაკუთრის სისასტიკეების შესახებ, დანიშნა ოფიციალური გამოძიება, რომელიც სტეპან ვოლკოვისა და დიმიტრი ციციანოვის ხელმძღვანელობით, ექვს წელს გრძელდებოდა. გამოძიების დროს დადგინდა, რომ სალტიკოვა დამნაშავე იყო 38 ადამიანის სიკვდილში, ასევე ეჭვმიტანილი იყო კიდევ 26 მკვლელობაში, რაც არ დადასტურდა. სხვათა შორის, თავად სალტიჩიხამ სიმშვიდე გამოავლინა - უკვე პატიმრობაში მყოფი, ამპარტავნულად იქცეოდა და წამების მუქარითაც კი უარს ამბობდა, ეღიარებინა საქციელი.

1768 წელს, სენატმა ეკატერინე II-ს დააკისრა პასუხისმგებლობა მიწის მესაკუთრე სალტიკოვას დასჯაზე, ხოლო 2 ოქტომბერს იმპერატრიცამ სენატორებს გაუგზავნა ბრძანებულება, რომელიც შეიცავდა განაჩენის არსს. ამ განკარგულების თანახმად, დარია სალტიკოვას ჩამოერთვა კეთილშობილის წოდება, ასევე კეთილშობილური წარმოშობის ხსენების უფლება. გარდა ამისა, სალტიჩიხას მიესაჯა დამამცირებელი სასჯელი, რომლის დროსაც მას ერთი საათი უნდა გაეტარებინა ხარაჩოზე, წარწერით - „მტანჯველი და მკვლელი“. თუმცა, მთავარი სასჯელი იყო უვადო თავისუფლების აღკვეთა, რომელიც მიწის მესაკუთრეს უნდა მოეხადა იოანე ნათლისმცემლის მონასტრის „მოსანანიებელ“ საკანში - ეს ნიშნავდა ადამიანებთან კონტაქტის სრულ აკრძალვას, ასევე მუდმივად სიბნელეში  ყოფნას. გამონაკლისი იყო ლანჩის დროის, როდესაც პატიმარს სანთლის დანთების უფლებას აძლევდნენ.

სალტიჩიხამ თერთმეტი წელი გაატარა ამ საკანში, რის შემდეგაც იგი გადაიყვანეს მონასტრის სარკმლიან მინაშენში, სადაც მნახველებს შეეძლოთ მასთან მიახლოება და საუბარი. ისტორიკოსების თქმით, დარია არ იყო კმაყოფილი სტუმრებით - ლანძღავდა და აფურთხებდა, როცა ხედავდა მის ფანჯარასთან მისულ მნახველებს, ზოგჯერ კი ცდილობდა, ჯოხი დაერტყა მათთვის.

სალტიკოვამ 33 წელი გაატარა ციხეში - იგი გარდაიცვალა სამარტოო საკანში, 1801 წლის 27 ნოემბერს, 71 წლისა. მისი ცხედარი დონსკოის მონასტრის სასაფლაოზე დაკრძალეს.

დღეს, სისხლიანი მიწის მესაკუთრის ისტორია ჯერ კიდევ არ არის დავიწყებული - მეცნიერები აგრძელებენ მისი დანაშაულების ფსიქოლოგიის შესწავლას, ტურისტები კი ინტერესით სტუმრობენ მის ყოფილ სამყოფელს, სადაც, ჭორების თანახმად, შიშისა და ტკივილის დამთრგუნველი ატმოსფეროა. 

სისხლიანი სალტიჩიხა შვილთან ერთად დაკრძალეს.
რატომღაც, მნახველები აქ ტოვებენ მონეტებს. ამბობენ, ეს ერთგვარი თხოვნაა, ყმებისა და მათი ახლობლებისა, რომლებიც სალტიჩიხას სულისგან დახმარებასა და დაცვას ითხოვენ.

შვილის სარკოფაგი დედის სარკოფაკისკენაა გადახრილი - ამბობენ, მასთან ჩახუტებისა და ნუგეშისცემის სურვილის გამოო.