როგორ გავიგოთ რაზე გვაქვს ალერგია?

დღესდღეობით ალერგია ერთ-ერთ ყველაზე გავრცელებულ პრობლემად ითვლება მსოფლიოს მასშტაბით, და მისი ტიპებიც გაცილებით მრავალფეროვანი და კომპლექსურია, ვიდრე რამდენიმე ათეული წლის წინ. ალერგიის უამრავი სახეობა და გამოვლინება არსებობს, რაც ხშირად ართულებს მის დროულად ამოცნობასა და მკურნალობას.

საუბარი აღარ არის მხოლოდ კლასიკურ ალერგიულ რეაქციებზე, როგორიცაა სურდო ან კანის გამონაყარი. თანამედროვე საზოგადოებაში ალერგენების სპექტრი გაფართოვდა — ადამიანებს უკვე უჩნდებათ ალერგია არა მხოლოდ მტვერზე, ყვავილის მტვერზე ან ცხოველის ბეწვზე, არამედ ისეთ მოულოდნელ გამაღიზიანებლებზეც, როგორებიცაა მზის სხივი, ქიმიური საშუალებები, ცივი ჰაერი და ა. შ.

ალერგიის გამოვლინებებიც განსხვავებულია — ზოგისთვის ეს უბრალოდ ქავილი ან ცემინებაა, ზოგისთვის კი მძიმე ანაფილაქსიური შოკი, რაც დაუყოვნებელ სამედიცინო ჩარევას საჭიროებს.

იმის დასადგენად კი, ზუსტად რა არის ალერგიის გამომწვევი დღესდღეობით უამრავი საშუალება არსებობს:

პირველ რიგში, ექიმი ალერგოლოგი პაციენტისგან იღებს დეტალურ ანამნეზს, რაც მოიცავს სიმპტომების სიხშირეს, შესაძლო გამომწვევ ფაქტორებს, კვებით ჩვევებს, ოჯახურ ისტორიასა და გარემოსთან კონტაქტს.

ალერგიის დადგენის ყველაზე გავრცელებული მეთოდია კანის ტესტი (ე. წ. პრიკ-ტესტი). ამ პროცესში ალერგენი მცირე რაოდენობა შეჰყავთ კანში ან აწვეთებენ ზედაპირულად და ნემსის მსუბუქი ჩხვლეტით უზრუნველყოფენ მის შეწოვას. თუ 15-20 წუთში კანი სიწითლეს, შეშუპებას ან ქავილს გამოავლენს, ეს ალერგიაზე მიუთითებს.

ინტრადერმული ტესტი უფრო მგრძნობიარე მეთოდია და იმ შემთხვევაში გამოიყენება, როცა პრიკ-ტესტი საკმარისად ზუსტ შედეგს ვერ იძლევა. ამ დროს ალერგენი შეჰყავთ კანქვეშ, რის შემდეგაც რეაქციას აკვირდებიან.

სისხლის ანალიზი (IgE ტესტი) გამოიყენება იმ შემთხვევებში, როდესაც კანის ტესტი არ არის რეკომენდებული, მაგალითად, კანის ძლიერი რეაქციების ან დერმატოლოგიური დაავადებების დროს. ეს ანალიზი ზომავს იმუნოგლობულინ E-ს (IgE), რომელიც იმუნური სისტემის ალერგიულ რეაქციაზე მიანიშნებს.

გამომწვევი ალერგენის საპოვნელად ზოგჯერ ტარდება ელიმინაციური დიეტა. ეს მეთოდი ხშირად გამოიყენება კვებითი ალერგიების დროს და გულისხმობს ალერგენული საკვების ეტაპობრივად ამოღებას რაციონიდან, რათა გაირკვეს, რომელი საკვები იწვევს შესაბამის რეაქციას.

ხოლო პროვოკაციული ტესტი გამოიყენება, როდესაც სხვა მეთოდებით დიაგნოზის დადგენა რთულია. ამ დროს ექიმის მეთვალყურეობით პაციენტს მცირე რაოდენობით აძლევენ ალერგენს (მაგალითად, საკვებს ან მედიკამენტს) და აკვირდებიან რეაქციას. ეს მეთოდი ტარდება მხოლოდ კლინიკურ გარემოში, რადგან არსებობს ძლიერი ალერგიული რეაქციის რისკი.

ალერგიის დიაგნოსტიკა აუცილებელია, რადგან მისი ცოდნა საშუალებას იძლევა თავიდან იქნას აცილებული ალერგენთან კონტაქტი და საჭიროების შემთხვევაში დაინიშნოს შესაბამისი მკურნალობა.

როგორ ვუმკურნალოთ ალერგიას?

მას შემდეგ, რაც ალერგიის გამომწვევ მიზეზსა და მის სახეობას დაადგენთ, აუცილებელია შესაბამისი მკურნალობის დაწყება. ფარმაკოლოგიური მკურნალობა ხშირად მოიცავს ანტიჰისტამინურ პრეპარატებს — მათი დახმარებით, ალერგიული რეაქციების სიმპტომები მცირდება, იქნება ეს ცემინება, სურდო, ქავილი თუ გამონაყარი. მარტივად რომ ავხსნათ, ეს პრეპარატები ბლოკავს ჰისტამინის მოქმედებას, რომელიც ალერგიული რეაქციის მთავარ მაპროვოცირებელს წარმოადგენს.

მაგალითისთვის, რამდენიმე მედიკამენტს გაგიზიარებთ:

1. კსივოზანი — ეს მესამე თაობის მაღალეფექტური ანტიჰისტამინური პრეპარატი ებრძვის ალერგიულ და ქრონიკულ რინიტს; ასევე, კანის ისეთ ალერგიულ დაავადებებს, როგორებიცაა: მწვავე და ქრონიკული ურტიკარია, ატოპიური დერმატიტი, ეგზემა, ნებისმიერი გენეზის გამონაყარი კანზე და კანის ქავილი, მზის ალერგია, მწერის ნაკბენი, ვაქცინაციის დროს კანისმიერი ალერგიული რეაქცია. ამასთან, ეფექტური დამხმარეა კონიუქტივიტის დროს.
 
კსივოზანის მოქმედების მექანიზმი ეფუძნება ჰისტამინის რეცეპტორების ბლოკირებას, რაც ამცირებს ალერგიულ სიმპტომებს და ამსუბუქებს ანთებით პროცესებს. თანაც, ნაკლები გვერდითი ეფექტები ახასიათებს და ორგანიზმში მოხვედრიდან მალევე (დაახლოებით 1 საათში) იწყებს მოქმედებას. ანტიჰისტამინური გავლენა კი დიდხანს ნარჩუნდება. რაც მთავარია, არ იწვევს ძილიანობას და არ ახასიათებს მიჩვევა; შესაბამისად, შესაძლებელია მისი ხანგრძლივი ვადით გამოყენება.
2. დოსოდოსი — ცენტრალური მოქმედების ხველის საწინააღმდეგო პრეპარატია, რომელიც მშრალი და სპაზმური ხველის შესამსუბუქებლად გამოიყენება. ზოგადად, ალერგიული ხველა ხშირად არ არის დაკავშირებული ინფექციასთან და ვითარდება მაშინ, როდესაც ალერგენები (მტვრის ტკიპები, ყვავილის მტვერი, ცხოველების ბეწვი, მედიკამენტები ან საკვები) აღიზიანებს სასუნთქ გზებსა და ბრონქებს.

საგულისხმოა, რომ პრეპარატი ორი ფორმით იწარმოება: დოსოდოსი წვეთები 15 მლ ფლაკონით და დოსოდოსი სიროფის სახით. ორივე მათგანი ეფექტურია შემდეგი ტიპის ალერგიული ხველის დროს:

● მშრალი და ალერგიული ხველის შემთხვევაში, როდესაც ლორწოს გამომუშავება არ ხდება, მაგრამ მუდმივი ხველის რეფლექსი აღიზიანებს ყელსა და ბრონქებს. ეს ეხება ვირუსული ინფექციური დაავადებების ან/და ჩვეულებრივი გაციების დროს წარმოქმნილ ნებისმიერი ტიპის მშრალ ხველას: ლარინგიტი, ტრახეიტი, ფარინგიტი, ყივანახველა, წითურა, ცრუ კრუპი, კოვიდ-19-ით გამოწვეული მშრალი ხველა, რეფლუქსი, პროფესიული მშრალი ხველა;
● სპაზმური ხველის დროს, რომელიც ხასიათდება ხანგრძლივი ხველის შეტევებით, განსაკუთრებით ღამით ან ჰაერის ცვლილებისას;
● ასთმური ხველის მსუბუქი ფორმების დროს, როდესაც ხველის შეტევებს თან არ ახლავს ძლიერი ბრონქოსპაზმი და მათი ჩახშობა აუცილებელია;
● სეზონური ალერგიების ფონზე გაჩენილი ხველის შემთხვევაში, განსაკუთრებით მაშინ, როცა ყვავილის მტვერი ან სხვა ალერგენები სასუნთქ გზებს აღიზიანებს.
მთლიანობაში, დოსოდოსის ორივე ფორმა ეფექტურია მშრალი, სპაზმური და ალერგიული ხველის დროს, თუმცა სიროფი უფრო მოსახერხებელია მოზრდილებისთვის, ხოლო წვეთი — ჩვილებისა და მცირეწლოვანი ბავშვებისთვის. საუკეთესო ვარიანტის შერჩევა დამოკიდებულია პაციენტის ასაკსა და ექიმის რეკომენდაციაზე.

3. ნასოალდო — ეს ნაზალური სპრეი გამოიყენება ცხვირის ლორწოვანის ანთებითი დაავადებების სამკურნალოდ, კერძოდ იმ შემთხვევებში, როდესაც სიმპტომები გამოწვეულია ალერგიული რეაქციებით.

ის ეფექტურია სეზონური და მრავალწლიანი ალერგიული რინიტის დროს, რაც გულისხმობს ცხვირის გაჭედვას, სურდოს, ცემინებას, ქავილსა და სასუნთქი გზების გაღიზიანებას. პრეპარატი ამცირებს ანთებას და შეშუპებას, რის შედეგადაც, სუნთქვა უმჯობესდება და ალერგიის სიმპტომები მსუბუქდება.

ასევე, ნასოალდოს ხშირად ნიშნავენ თივის ცხელების დროს, რომელიც სეზონური ალერგიის ერთ-ერთი გავრცელებული ფორმაა და ვითარდება ყვავილის მტვერთან კონტაქტისას.

ნასოალდო გამოიყენება ცხვირის პოლიპოზის სამკურნალოდაც, რომელიც ხასიათდება ცხვირის ლორწოვანის შეშუპებით და პოლიპების განვითარებით. ამ შემთხვევაში პრეპარატი ხელს უწყობს პოლიპების ზომის შემცირებას და ცხვირის გაჭედვის შემსუბუქებას.

ის შეიძლება დაინიშნოს ქრონიკული სინუსიტის დროსაც, განსაკუთრებით მაშინ, როცა პაციენტი განიცდის ცხვირის მუდმივ გაჭედვასა და ანთებას. მისი ანთების საწინააღმდეგო მოქმედება ამცირებს შეშუპებას.