წარსულში, სამყაროში დრო ხუთჯერ ნელა გადიოდა — ახალი კვლევა

დაკვირვებები მიუთითებს, რომ იმ თავისებური ეფექტის გამო, რომელიც სიჩქარეს დროის მსვლელობის აღქმაზე აქვს, ახლად გაჩენილ სამყაროში დრო უფრო ნელა გადიოდა.

ყოველ შემთხვევაში, ასე ჩანს ჩვენთვის, იმ სინათლის შემთხვევაში, რომელმაც ჩვენამდე მოსაღწევად თითქმის 13 მილიარდი წელიწადი იარა. ამას დროის გაფართოებას უწოდებენ. პირველად ისტორიაში, კოსმოსური განთიადის, ანუ სამყაროს ძალიან ადრეული ეტაპის კაშკაშა გალაქტიკების, სახელად კვაზარების რყევების შესწავლისას, სიდნეის უნივერსიტეტის ასტროფიზიკოსმა გერენ ლევისმა და ოკლენდის უნივერსიტეტის სტატისტიკოსმა ბრენდონ ბევერმა სწორედ ეს ფენომენი დააფიქსირეს.

როგორც მათ დაადგინეს, სამყაროს აჩქარებული გაფართოების გამო, ვხედავთ, რომ ეს რყევები ხუთჯერ უფრო ნელა ხდება, ვიდრე ჩვენთან სადმე ახლომახლოს.

ეს არის ჩვენგან ყველაზე შორეული დროის გაფართოება, რაც კი მოქმედებაში გვინახავს და ამავე დროს, ის რამდენიმე პრობლემას აგვარებს. აჩვენებს, რომ კვაზარები ამ ეფექტს შეესაბამება სივრცე-დროის უზარმაზარ ნაწილებზე, რაც იმას ნიშნავს, რომ ისინი თანხმობაშია კოსმოლოგიის სტანდარტულ მოდელთან და მათი ქცევის შესწავლისას, შეგვიძლია, მხედველობაში მივიღოთ დროის გაფართოება.

„დროში უკან გახედვისას, იმ პერიოდში, როდესაც სამყარო ჯერ მილიარდი წლის იყო, ჩვენთვის ისე ჩანს, რომ დრო ხუთჯერ ნელა გადის. იქ რომ იყოთ, ამ ადრეულ სამყაროში, ერთი წამი იქაც ერთი წამი იქნებოდა, მაგრამ ჩვენი გადმოსახედიდან, 12 მილიარდი წლით მომავალში, ეს დრო გაჭიანურებული ჩანს“, — განმარტავს ლევისი.

მიუხედავად იმისა, რომ ყოველდღიურობაში ვერ ვამჩნევთ, სამყაროში სივრცე და დრო განუყოფლად არის ერთმანეთთან დაკავშირებული. ასე შეგვიძლია დავინახოთ სამყაროს აჩქარებული გაფართოება. ვინაიდან სივრცე ფართოვდება, სამყაროს ასეთი შორეული მისადგომებიდან მოსული სინათლე წაინაცვლებს უფრო გრძელი, წითელი ტალღის სიგრძეებისკენ, მით მეტად, რაც მეტია მანძილი.

ამ ეფექტს დოპლერის ეფექტს უწოდებენ და ის აქ, დედამიწაზეც შეიძლება განიცადო. წარმოიდგინეთ, როგორ გაწელილად ისმის სასწრაფოს სირენის ხმა, როდესაც მანქანა გშორდებათ.

ამ შედარებაში, სასწრაფო შორეული გალაქტიკაა, მისი სინათლე კი სირენა. წყაროსთან გამოსხივება ნორმალურია, მაგრამ ჩვენი გადმოსახედიდან, ის გაჭიმულია.

ჩვენთვის დრო ნორმალურად გადის. სუპერნოვას აფეთქებასთან ახლოს მყოფი ვინმესთვისაც ნორმალურად გავა. თუმცა, ორ წერტილს შორის შედარებითი სიჩქარის გამო, სუპერნოვა ჩვენთვის შენელებულ მოძრაობაში გამოჩნდება.

პროგნოზირებული იყო, რომ მსგავსი ეფექტი უნდა ჩანდეს ადრეული სამყაროს კვაზარებშიც, მაგრამ ისინი სუპერნოვასგან განსხვავებული ობიექტებია. კვაზარები ეწოდება გალაქტიკებს, რომელთა ცენტრშიც აქტიური, მატერიის შთანთქმის პროცესში მყოფი სუპერმასიური შავი ხვრელია. მატერიის შთანთქმისას, შავი ხვრელის გარშემო მატერია ცხელდება და დიდი ოდენობით სინათლე გამოიყოფა, მბჟუტავი ტურბულენტობით.

კვლევა Nature Astronomy-ში გამოქვეყნდა.