მოზარდის ტვინი - რა ხდება ამ დროს ტვინში და რატომ აქვთ მათ სარისკო ქცევები

თინეიჯერობა ადვილი არ არის. მოზარდებს უფრო მეტი მოთხოვნები უჩნდებათ, სურთ მშობლებისგან მეტი დამოუკიდებლობის მოპოვება და გადაწყვეტილებებზე პასუხისმგებლობა.

ამ დროს ისინი ატარებენ ექსპერიმენტებს, უშვებენ შეცდომებს და საბოლოოდ ზრდასრულები ხდებიან. როცა მოზარდობაზე ვფიქრობთ, ზოგიერთი საკითხი, რომელიც გვახსენდება, არის სასმელი, განწყობის ცვალებადობა, ციფრული ტექნოლოგიებისა და სოციალური ქსელების ბოროტად გამოყენება, პირველი სექსუალური ურთიერთობები, ნარკოტიკები, არასასურველი ორსულობა, ჩხუბი. ეს არის რთული ეტაპი ცხოვრებაში.

მოზრდილებისთვის, რომლებიც ცხოვრობენ ან მუშაობენ თინეიჯერებთან, ეს საკითხები ასევე გამოწვევაა. მაგრამ მნიშვნელოვანია იმის გაგება, თუ როგორ ხედავენ მოზარდები სამყაროს ან რა აიძულებთ მათ ასე მოიქცნენ. ამის ნაწილი არის განვითარების ნიშნების გაგება, რომელიც ეხმარება მათ განსაზღვრონ თავიანთი პიროვნული და სექსუალური იდენტობა და ისწავლონ, როგორ იყვნენ თანატოლთა ჯგუფის ნაწილი. მოზარდების ქცევის შესახებ ინფორმაცია კვლევაშია მოცემული. 

სიამოვნების ძიება

ნეირომეცნიერების სამეცნიერო მიღწევები გვეხმარება გავიგოთ, თუ როგორ ახორციელებენ მოზარდები გადაწყვეტილების მიღების პროცესს. ალბათ ყველაზე მნიშვნელოვანი აღმოჩენა არის ის, რომ ისინი ამას აკეთებენ ჯერ კიდევ განვითარებადი ტვინით, ამიტომ მისი ყველა კომპეტენცია სრულად არ არის შეძენილი. და ამან შეიძლება გამოიწვიოს შეცდომები.

მოზარდობის პერიოდში არის მრავალი სიტუაცია, რომელიც მოითხოვს გადაწყვეტილების მიღებას: რაღაც ახლის მცდელობა, სხვა ადამიანთან მიახლოება, ჩვენთვის მიმზიდველი ან ოჯახის მიერ დადგენილი წესის დარღვევა. ყველა ეს გადაწყვეტილება მოიცავს ტვინის ორ უბანს, რომლებიც მწიფდებიან ძალიან განსხვავებულ დროს.

მეზოლიმბური სისტემა, რომელიც აძლიერებს ქცევის გამეორებას, რომელიც ქმნის სიამოვნებას – როგორიცაა მეგობრებთან ერთად წვეულება...  მეზოლიმბური სისტემის გააქტიურება ნაწილობრივ განპირობებულია ჰორმონის გამომუშავებით. ამიტომაა, რომ მოზარდობის პერიოდში მისი გააქტიურება ძალიან მაღალია.

პრეფრონტალური ქერქი ასევე არის ამ დროს თავის ტვინის მთავარი უბანი, რომელიც პასუხისმგებელია აღმასრულებელ ფუნქციებზე, როგორიცაა იმპულსების რეგულირება და თვითკონტროლი. მისი ერთ-ერთი ფუნქციაა ქცევის შედეგების შეფასება. თუმცა, პრეფრონტალური ქერქი ვითარდება ჩვენი მოზარდობის წლებში. ეს ნიშნავს, რომ არსებობს სიმწიფის დეფიციტი თავის ტვინის რეგიონებში, რომლებიც პასუხისმგებელნი არიან ქცევის კონტროლზე.

ეს დისბალანსი, რომელსაც სამეცნიერო ლიტერატურაში უწოდებენ ორმაგი სისტემების მოდელს, არის გასაღები იმის გასაგებად, თუ რატომ იღებენ ხანდახან მოზარდები გადაწყვეტილებებს, რომლებსაც იღებენ. მათ თავში, სიამოვნების ძიების უაღრესად გააქტიურებული სისტემა გაერთიანებულია განვითარებად ცნობიერი ქცევის რეგულირების სისტემასთან.

მოკლედ, ეს არის შესანიშნავი კომბინაცია თინეიჯერებისთვის, რომ ჩაერთონ ქცევებში, რომლებსაც უფროსები სარისკოდ მიიჩნევენ.

მოზარდების როლი

მოზარდის განვითარება რთული პროცესია განსაკუთრებული მახასიათებლებით. ისინი ჯერ კიდევ არ შეიძლება ჩაითვალონ ზრდასრულებად, მაგრამ ბავშვური ქცევებიც მათგან შორს რჩება. რისკზე წასვლა ასევე არის მოზარდობისთვის დამახასიათებელი.

თუმცა ეს ეტაპი არ უნდა იყოს ქარიშხალი არც მათთვის და არც უფროსებისთვის ცხოვრებაში, თუ გავიგებთ რა ხდება და რატომ მოქმედებენ ისინი ამგვარად. რთული სიტუაციების მართვა ასევე ადვილია, თუ ჩვენ შეგვიძლია მივცეთ მათ კონკრეტული ინსტრუმენტები და მხარდაჭერა. აქ მოცემულია სამი რჩევა სამეცნიერო კვლევებიდან:

1. შეცდომების დაშვება და გარკვეული რისკების მიღება მოზარდობის პროცესია: მთავარია მათგან ისწავლო.
2. ამ ასაკობრივი ჯგუფის ტვინის განვითარება ნიშნავს, რომ გარკვეული სარისკო ქცევების ექსპერიმენტების სიამოვნება ხელს უშლის მათი შედეგების სათანადო შეფასებას. აუცილებელია ავხსნათ, ყურადღებით და გაგებით, რა არის ეს შედეგები.
3. მოზარდებმა თავისუფლად უნდა იგრძნონ თავი და შეცდომები დაუშვან, მაგრამ ასევე უნდა იცოდნენ საზღვრები და შედეგები. მიუხედავად იმისა, რომ მათ სურთ იყვნენ დამოუკიდებლები, მათ მაინც უნდა იგრძნონ უფროსების მზრუნველობა.

მოზარდის პერსპექტივა ძალიან განსხვავდება ზრდასრული პერსპექტივისაგან. მათი თვალსაზრისის გაგება და მისი, როგორც ასეთის შეფასება, ფუნდამენტურია. მათ უნდა იგრძნონ მოსმენა და, უპირველეს ყოვლისა, გაგება, როდესაც ისინი ნავიგაციას უწევენ, რა შეიძლება იყოს რთული პერიოდი.