1733169705
ბირთვული იარაღის შექმნის შემდეგ, მათთან დაკავშირებული მრავალი ინციდენტი მოხდა მსოფლიოში. მაგალითად, 1958 წელს ამერიკელმა ბომბდამშენმა შემთხვევით ჩამოაგდო ბირთვული ბომბი სამხრეთ კაროლინას ფერმაში, რამაც გამოიწვია კოლოსალური აფეთქება. იმავე 1958 წელს მოხდა ისეთივე რეზონანსული ინციდენტი, რომელსაც მოგვიანებით უწოდეს "შეჯახება ტიბის კუნძულზე". ავიაკატასტროფის გამო ბომბდამშენის ეკიპაჟს ჯორჯიის შტატის თავზე წყალბადის ბომბის ჩამოგდება მოუწია. ჭაობში ჩავარდა და არ აფეთქდა, მაგრამ დღემდე არ არის ნაპოვნი.
როგორ დაკარგა ამერიკელმა ბომბდამშენმა ატომური ბომბი
ინციდენტი მოხდა 1958 წლის 5 თებერვალს, ადგილობრივი დროით დილის 2 საათზე, როდესაც B-47 ბომბდამშენი ბრუნდებოდა სასწავლო მისიიდან ფლორიდის ავიაბაზაში, მაგრამ თვითმფრინავის ბომბის საცავში იყო არა სასწავლო ბომბი, არამედ ნამდვილი წყალბადის Mark 15, რომელიც იწონის 3,5 ტონას.
რაღაც მომენტში, ზღვის დონიდან 11 კმ სიმაღლეზე, ბომბდამშენი F-86 გამანადგურებელს შეეჯახება. მოიერიშე პილოტის თქმით, მან სხვა თვითმფრინავი რადარზე ვერ დაინახა. შედეგად, F-86-მა დაკარგა ფრთა და ჩამოვარდა, მაგრამ პილოტი გადარჩა.
ბომბდამშენს, რომელსაც ბორტზე ბირთვული ბომბი ჰქონდა, დაუზიანდა საწვავის ავზი და ერთ-ერთი ძრავა, რის შედეგადაც მან დაიწყო სიმაღლის სწრაფი კარგვა. უახლოეს აეროდრომზე ფრენისა და დაჯდომის მიზნით, ეკიპაჟის მეთაურმა ზედმეტი წონისგან თავის დაღწევა გადაწყვიტა. ბომბი 2 200 მეტრის სიმაღლეზე ჭაობში ჩააგდო. შედეგად, ინციდენტი წარმატებით დასრულდა - ბომბი არ აფეთქდა და ბომბდამშენმა დაშვება შეძლო. ერთადერთი სერიოზული პრობლემა თავად ბომბი იყო, რომლის პოვნაც ვერ მოხერხდა.
რა დაემართა დაკარგული ბირთვულ ბომბს
ინციდენტის შემდეგ დაუყოვნებლივ დაიწყო ბომბის ძებნა და გაგრძელდა 1958 წლის აპრილის შუა რიცხვებამდე. თუმცა, ისინი წარუმატებელი აღმოჩნდა და დღემდე მისი ბედი უცნობია. სავარაუდოდ, ბომბი მიწაში 1,5-დან 4,5 მეტრამდე სიღრმეზე ჩაიძირა.
1966 წელს აშშ-ს თავდაცვის მდივნის თანაშემწის მიერ კონგრესში დაწერილ წერილში ნათქვამია, რომ ბომბს ჰქონდა სრულად აწყობილი პლუტონიუმის ქობინი. ამის შესახებ მხოლოდ 1994 წელს გახდა ცნობილი, როდესაც წერილის გასაიდუმლოების ვადა გავიდა.
მოგვიანებით, 2001 წელს, აშშ-ს საჰაერო ძალებმა გამოაქვეყნეს ოფიციალური ანგარიში ინციდენტის შესახებ. ნათქვამია, რომ ბომბი შეიცავდა 180 კგ ასაფეთქებელ ნივთიერებას და გარკვეული რაოდენობის ურანს. თუმცა მას აკლდა ჯაჭვური რეაქციისთვის აუცილებელი ბირთვული კაფსული. ამიტომ ბომბი მოსახლეობას საფრთხეს არ უქმნიდა, განსხვავებით სამხრეთ კაროლინის ფერმაში ჩამოგდებული ბომბისგან.
რამდენი ბირთვული იარაღი დაიკარგა?
ეს არ არის ერთადერთი შემთხვევა, როდესაც სამხედროებმა ბირთვული ბომბი დაკარგეს. ცივი ომის დროს სულ მცირე 92 ბირთვული იარაღი დაიკარგა ბირთვული ბომბების ტრანსპორტირებისას, აგრეთვე რაკეტების მატარებლებისა და ბომბდამშენების გამოცდის დროს.
მაგალითად, 1961 წელს შეერთებულ შტატებში მოხდა კიდევ ერთი ინციდენტი, როგორიც იყო ტიბის კუნძულზე შეჯახება. შემდეგ, საწვავის სისტემასთან დაკავშირებული პრობლემების გამო, B-52 ბომბდამშენი იძულებული გახდა ორი ბირთვული ბომბი ჩამოეგდო ჩრდილოეთ კაროლინას უდაბნოში. სამხედროებმა ერთ-ერთი ბომბის პოვნა პარაშუტის გახსნის წყალობით შეძლეს. სრულიად შემთხვევით არ აფეთქდა. მეორე ბომბი, სავარაუდოდ, ჭაობში ჩავარდა და ჩაიძირა. მისი პოვნა დღემდე ვერ მოხერხდა.
როგორც ზემოთ აღინიშნა, ხანდახან ბომბები ფეთქდებოდა ან იშლებოდა, რაც აბინძურებდა ტერიტორიას რადიოაქტიური პლუტონიუმით. მაგალითად, 1966 წელს ესპანეთის თავზე ორი ბირთვული ბომბი ჩამოაგდეს, რამაც ტერიტორია დააბინძურა. თუმცა, ბირთვული ქობინების უმეტესობა ოკეანეში დაიკარგა სხვადასხვა საგანგებო სიტუაციების გამო.
ბირთვული მუხტები ასევე დაიკარგა სსრკ-ში. უმეტეს შემთხვევაში ეს წყალქვეშა ავარიის გამო იყო. მაგალითად, 1968 წელს წყნარ ოკეანეში K-129 წყალქვეშა ნავი შეეჯახა ამერიკულ წყალქვეშა ნავს, რის შედეგადაც ჩაიძირა. K-129-ის ბორტზე იყო სამი ბირთვული რაკეტა 1 მეგატონის ტევადობით, ასევე რამდენიმე ბირთვული ტორპედო.ზოგჯერ იყო ინციდენტები თვითმფრინავებთან. მაგალითად, 1976 წელს სახალინის სანაპიროსთან ჩამოვარდა Tu-95 სტრატეგიული ბომბდამშენი, რომელსაც ორი ბირთვული ბომბი ჰქონდა. თვითმფრინავი მთელ შიგთავსთან ერთად ჩაიძირა.
