1754378239

მეცნიერებმა ოკეანის სიღრმეში სიცოცხლის უჩვეულო ფორმები აღმოაჩინეს

მოლუსკების ფენები, ყინულის მსგავსი ბაქტერიებისგან შემდგარი ხალიჩები და ჭიების მინდვრები - ეს მხოლოდ რამდენიმე მაგალითია სიცოცხლის იმ ექსტრემალური ფორმებისა, რომლებიც მსოფლიო ოკეანის სიღრმეში ექსპედიციის დროს აღმოაჩინეს.ჩინელ მკვლევართა ჯგუფმა სიცოცხლის ეს უჩვეულო ფორმები წყნარი ოკეანის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში, 9 კილომეტრის სიღრმეზე პილოტირებული წყალქვეშა აპარატის Fendouzhe მეშვეობით გადაიღო, რომელსაც 10 კილომეტრის სიღრმეზე რამდენიმე საათის განმავლობაში შეუძლია მუშაობა.

1754375779

სანაპიროსთან ცხოვრება, შესაძლოა, სიცოცხლეს ახანგრძლივებდეს - კვლევა

 კვლევებით ბევრჯერ დამტკიცდა, რომ სანაპიროსთან ახლოს ცხოვრება ადამიანის ჯანმრთელობაზე დადებითაც მოქმედებს. ამჯერად კი ოჰაიოს შტატის უნივერსიტეტში მომუშავე მეცნიერებს სურდათ გაეგოთ, აქვს თუ არა ამას კავშირი სიცოცხლის ხანგრძლივობასთან.მკვლევრებმა 66 263 ადამიანის მონაცემები შეისწავლეს. მათზე დაყრდნობით, სანაპიროსთან ახლოს ცხოვრება უფრო ხანგრძლივ სიცოცხლესთანაა ასოცირებული. საინტერესოა, რომ იგივე არ ითქმის ისეთ ურბანულ ზონებზე, რომლებიც შიდა წყლებთან (ტბებთან ან მდინარეებთან) ახლოსაა.„დავადგინეთ, რომ სანაპიროზე მცხოვრები ადამიანები საშუალო, 79-წლიან, ასაკზე მინიმუმ 1 წლით მეტხანს ცოცხლობენ. ქალაქში კი, შიდა წყლებთან ახლოს, ეს მაჩვენებელი 78 წელზე ნაკლებია", — ამბობს ოჰაიოს შტატის უნივერსიტეტის მეცნიერი, ძიენიუნგ ვუ.სიცოცხლის ხანგრძლივობაზე ბევრი ფაქტორი ზემოქმედებს. კვლევა პირდაპირ მიზეზ-შედეგობრიობის არსებობას არ ამტკიცებს. მიუხედავად ამისა, ხანგრძლივ სიცოცხლესა და სანაპიროსთან ცხოვრებას შორის კავშირი მაინც არის.მეცნიერები რამდენიმე ახსნას გვთავაზობენ. ზოგადად, სანაპირო ზონებს ნაკლები ცხელი და ცივი დღეები აქვს. ისინი სუფთა ჰაერითა და გართობის მეტი შესაძლებლობით გამოირჩევა. გარდა ამისა, ზღვისპირა უძრავი ქონება, როგორც წესი, ძვირი ღირს. შესაბამისად, მაღალი სოციალურ-ეკონომიკური სტატუსიც მნიშვნელოვანი ფაქტორია. რაც შეეხება შიდა წყლებთან ახლოს ცხოვრებას, აქ სიტუაცია განსხვავებულია. აღმოჩნდა, რომ სიცოცხლის ხანგრძლივობა სოფლებშიც მზარდია. რაც შეეხება ქალაქებს, იქ ყველაფერი პირიქითაა.„დაბინძურება, სიღარიბე, უსაფრთხო ფიზიკური აქტივობის შესაძლებლობების ნაკლებობა და წყალდიდობის გაზრდილი რისკი, სავარაუდოდ, ამ განსხვავებების მთავარი გამომწვევი მიზეზებია", — ამბობს ეკოლოგიური გეოგრაფიის სპეციალისტი, იენი ცაო, ოჰაიოს შტატის უნივერსიტეტიდან.ბუნებაში ყოფნა ჩვენთვის ძალიან სასარგებლოა. ის ჯანმრთელობას ისე აძლიერებს, რომ, შესაძლოა, სიცოცხლის ხანგრძლივობაც საგრძნობლად გაზარდოს. მიუხედავად ამისა, ეს სხვა მრავალ ფაქტორზეცაა დამოკიდებული.„ჩვენ გვეგონა, რომ ნებისმიერი ტიპის "ლურჯ სივრცეს" დადებითი ეფექტები ექნებოდა. ძალიან გაგვიკვირდა, როცა სანაპიროსთან და შიდა წყლების მახლობლად მცხოვრებთა შორის ასეთი მკაფიო განსხვავება აღმოვაჩინეთ", — ამბობს ვუ.

1754293746

დახურულ სივრცეში ყოველდღე პლასტმასის 70 000 უხილავ ნაწილაკს შევისუნთქავთ - კვლევა

 ახალი კვლევის თანახმად, დახურულ სივრცეში ყოველდღიურად მიკროპლასტმასების 70 ათასზე მეტ ნაწილაკს შევისუნთქავთ - იმაზე ბევრად მეტს, ვიდრე აქამდე მიიჩნეოდა. მეტიც, ამ ნაწილაკების უმრავლესობა საკმარისად პატარაა, რომ ჩვენი ფილტვების ღრმა ქსოვილებში შეაღწიოს, ამის რისკები კი ბუნდოვანია.პლასტმასით დაბინძურება ერთ-ერთი უდიდესი ეკოლოგიური პრობლემაა. მისი მიკროსკოპული ზომის ნაწილაკები, მიკროპლასტმასები, უკვე ყველგანაა: წყალში, ტვინში, პლაცენტასა და სათესლე ქსოვილებშიც კი. მიკროპლასტმასები სხეულში არამხოლოდ საკვებიდან, არამედ ჰაერიდანაც კი ხვდება შესუნთქვის გზით.ტულუზის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა ახლახან კვლევა ჩაატარეს და დაითვალეს, რა რაოდენობის პლასტმასას შეიძლება შევისუნთქავდეთ ყოველდღიურად. მკვლევრებმა საკუთარი ბინებიდან და მანქანებიდან 16 ნიმუში აიღეს. მიკროპლასტმასების კონცენტრაციის შესაფასებლად სინჯები სპეციალური ტექნიკით, რამანის სპექტროსკოპიით, შეისწავლეს. ბინის ჰაერის ნიმუშებში მიკროპლასტმასების საშუალო კონცენტრაცია ცალკეულ კუბურ მეტრზე 528 ნაწილაკი აღმოჩნდა; მანქანებებში თითო კუბურ მეტრზე ეს რაოდენობა 2 238 ნაწილაკი იყო. ამ მიკროპლასტმასების 94% სიგანეში 10 მიკრომეტრზე პატარა აღმოჩნდა — საკმარისად პატარა იმისთვის, რომ ჩასუნთქვისას ფილტვის ქსოვილებში ღრმად შეაღწიოს.ამ და სხვა კვლევის საფუძველზე მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ ამ გარემოებიდან ზრდასრულები დღეში მიკროპლასტმასის დაახლოებით 71 ათას ნაწილაკს შევისუნთქავთ. აქედან 68 ათასი 10 მიკრომეტრზე პატარა ზომისაა."ჩვენ მიერ აღმოჩენილი კონცენტრაცია იმაზე 100-ჯერ მაღალია, ვიდრე აქამდე იყო პროგნოზირებული გარკვეული ფაქტების საფუძველზე იყო", — წერენ ნაშრომის ავტორები — "ადამიანები დროის 90%-ს დახურულ შენონებში ატარებენ, იქნება ეს სახლი, სამსახური, მაღაზია თუ ტრანსპორტი. მთელი ამ დროის განმავლობაში ისინი მიკროპლასტმასებს ისე შეისუნთქავენ, რომ ამას ვერც კი იაზრებენ".ჯერჯერობით ბუნდოვანია, როგორ მოქმედებს მიკროპლასტმასები ჯანმრთელობაზე სხეულში მოხვედრისას — მეცნიერთა საფუძვლიანი ეჭვით, დადებითად ნამდვილად არა. ახალი კვლევები აჩვენებს, რომ ეს ნაწილაკები შეიძლება კონკრეტული ტიპის სიმსივნეების, რეპროდუქციული პრობლემების, ინსულტისა და სხვა დარღვევებისრისკებს ზრდიდეს.ჯანმრთელობაზე მიკროპლასტმასების გავლენის შესასწავლად დამატებითი კვლევებია საჭირო. მნიშვნელოვანია იმის გარკვევაც, თუ როგორ უნდა შევამციროთ გარემოში ამ ნაწილაკების რაოდენობა. ამასთანავე, კვლევა საფრანგეთში ჩატარდა, ამ შედეგებს კი საქართველოზე ვერ განვაზოგადებთ.

1754216640

ახალი რეკორდი - 30.5 წლის წინ გაყინული ემბრიონიდან ბავშვი დაიბადა

 26 ივლისს აშშ-ის ოჰაიოს შტატში ბავშვი დაიბადა, რომელსაც თადეოს დანიელ პირსი დაარქვეს. ის ჩვეულებრივი ახალშობილი არაა, არამედ მსოფლიოში ყველაზე "ასაკოვანი" ჩვილია.საქმე ისაა, რომ იგი 30.5 წლის წინ გაყინული ემბრიონიდან დაიბადა, რითაც ახალი მსოფლიო რეკორდი დაამყარა. მანამდე ასეთი უჩვეულო ხნიერების რეკორდი 2022 წელს დაფიქსირდა და ოდნავ ნაკლები იყო — 30 წელი.თადეოსის ემბრიონი ლინდა არჩერდისა და მისი მაშინდელი ქმრის ბიოლოგიური მასალისგან 1994 წლის მაისში შეიქმნა. მათ 6 წელი შვილი არ უჩნდებოდათ, ამიტომ ხელოვნურ განაყოფიერებას მიმართეს. ამისთვის ექიმებმა ცოლ-ქმრის კვერცხუჯრედითა და სპერმით 4 ემბრიონი მიიღეს.საბოლოოდ, წყვილი დაშორდა, ლინდამ კი გადაწყვიტა, რომ "ემბრიონების გაშვილების" სააგენტოსთვის მიეკითხა. მისი მეშვეობით მან თავად აირჩია, ვისი დონორი გახდებოდა, რადგან არ სურდა, განაყოფიერებული კვერცხუჯრედები გამოუყენებელი დარჩენილიყო. უნდა აღინიშნოს, რომ ეს ემბრიონები იმდროინდელია, როცა მათი გაყინვის პროცესი ძალიან ნელი იყო. ეს გალღობისას პოტენციურ დაზიანებებთან ასოცირდება. განაყოფიერებულ კვერცხუჯრედებს დღესდღეობით ბევრად სწრაფად ყინავენ და რისკიც მინიმუმამდეა დაყვანილი.საფრთხის მიუხედავად, ლინდას ყველა ემბრიონი გალღობას გადაურჩა. 2024 წლის ნოემბერში ორი მათგანი თადეოსის დედის, ლინდსი პირსის, საშვილოსნოში წარმატებით გადანერგეს. 9 თვის შემდეგ მან ჯანმრთელი ბავშვი გააჩინა.ლინდსი აცხადებს, რომ მძიმე მშობიარობა ჰქონდა, მაგრამ ახლა თვითონაც და მისი შვილიც თავს კარგად გრძნობენ. ის ამბობს, რომ თადეოსი ძალიან წყნარია და გაუმართლათ, რომ ასეთი გასაოცარი ბავშვი ჰყავთ.ხელოვნური განაყოფიერების შედეგად პირველი ბავშვი 1978 წელს დაიბადა — ლუის ბრაუნი. მას შემდეგ ამ მეთოდთან დაკავშირებული შობადობის მაჩვენებელმა 13 მილიონს გადააჭარბა, ეს ტექნოლოგიები კი სულ უფრო მეტად უმჯობესდება.

1754213683

გიგანტური, 829 კილომეტრის სიგრძის ელვა, რომელმაც აშშ-ის სულ მცირე სამი შტატი გადაკვეთა, ისტორიაში ყველაზე გრძელ ელვად დასახელდა

გიგანტური, 829 კილომეტრის სიგრძის ელვა, რომელმაც სულ მცირე სამი შტატი გადაკვეთა, ისტორიაში ყველაზე გრძელ ელვად დასახელდა. ინფორმაციას nbcnews-ი ავრცელებს.მსოფლიო მეტეოროლოგიური ორგანიზაციის მონაცემებით, 2017 წლის "მეგა-მოლი" აღმოსავლეთ ტეხასიდან კანზას-სიტიმდე იყო გადაჭიმული. ამ მანძილის გასავლელად, მანქანით, სულ მცირე 8 საათი ან კომერციული თვითმფრინავით 90 წუთია საჭირო. შედარებისთვის, ეროვნული მეტეოროლოგიური სამსახურის მონაცემებით, საშუალო ელვის სიგრძე, როგორც წესი, 16 კმ-ზე ნაკლებია.გაეროს მსოფლიო მეტეოროლოგიურმა ორგანიზაციამ (WMO) ხუთშაბათს გამოაცხადა, რომ "მეგა-მოლი" ისტორიაში ყველაზე ხანგრძლივ ელვად დაასახელა. ეს მოხდა 2017 წლის 22 ოქტომბერს, ძლიერი შტორმის დროს, რომელმაც "დიდი ვაკეების" ნაწილი დააზიანა."მეგა-მოლი" გიგანტური ელვაა, რომელიც თავისი წარმოშობის წერტილიდან უზარმაზარ მანძილზე ვრცელდება", - განაცხადა რენდალ ჩერვენიმ, არიზონას შტატის უნივერსიტეტის გეოგრაფიული მეცნიერებების პროფესორმა და მსოფლიო მეტეოროლოგიური ორგანიზაციის კომიტეტის წევრმა, რომელმაც ახალი რეკორდი დაადასტურა.

1754210245

სხეულის ნაწილები ერთნაირად არ ბერდება - რომელს ემატება ასაკი ყველაზე სწრაფად

 ახალი კვლევის მიხედვით, სხეულის ყველა ნაწილი ერთნაირად არ ბერდება. ზოგ ორგანოს იმაზე სწრაფად ემატება ასაკი, ვიდრე სხვებს. მეცნიერებმა "დაბერების პროტეომული რუკა" შექმნეს. მისი მეშვეობით სხეულს ცალკეული ნაწილების მიხედვით განიხილავდნენ და არა, როგორც ერთ მთლიანობას.მკვლევრებმა ორგანოების ცილოვანი მაჩვენებლები შეისწავლეს. ასევე დააკვირდნენ, როგორ იცვლებოდა მონაცემები წლების განმავლობაში. გამოიკვეთა, რომ დაბერების პროცესი ძირითადად 50 წლიდან აქტიურდება, როცა ცილოვანი დონეები საგრძნობლად იცვლება.„ყველა ორგანოს შორის ყველაზე გამოკვეთილი და უწყვეტი ცვლილებები აორტაში შეინიშნებოდა", — წერენ ავტორები - „30 წლის ასაკში ცილების საერთო რაოდენობა უმეტეს ორგანოში დაბალი იყო, გარდა აორტის, ელენთისა და ადრენალინის ჯირკვლისა. ეს იმაზე მიანიშნებს, რომ ენდოკრინული ჰომეოსტაზის დარღვევები შეიძლება, დაბერების გამომწვევი მოვლენა იყოს".როგორც ჩანს, როცა საქმე დაბერებას ეხება, აორტას ბევრად უფრო სწრაფად ემატება ასაკი, ვიდრე სხეულის სხვა რომელიმე ორგანოს. კიდევ უფრო საინტერესო ისაა, თუ როგორ ატყობინებს ის სხეულის დანარჩენ ნაწილებს, რომ ძველებურად ვეღარ მუშაობს.„სისხლძარღვები მხოლოდ მილები არ არის. ისინი ერთ-ერთი პირველია, რომელიც ბერდება და "რადიოანძებად" იქცევა", — თქვა კვლევის ავტორმა, ჩინეთის მეცნიერებათა აკადემიის უნივერსიტეტის პროფესორმა კუანგ-ხუეი ლიოუმ — "იქიდან ისინი ისეთ ცილებს უშვებს, როგორიცაა GAS6. ისინი სხვა ორგანოების დაბერებას აჩქარებს".როგორც ჩანს, აორტა დაბერების ყველაზე ადრეული მაუწყებელია. ეს აღმოჩენა ჩვენს წარმოდგენას დაბერების შესახებ მთლიანად შეცვლის."ეს კვლევა გვაჩვენებს, რომ დაბერება მხოლოდ ცალკეული ორგანოების პრობლემა არ არის. ისინი ერთმანეთს სისხლში გადატანილი ნივთიერებების მეშვეობით ესაუბრება. იმ ორგანოების გამოვლენა, რომლებიც ყველაზე სწრაფად ბერდება, ძალიან მნიშვნელოვანია. ამ პროცესის დამჩქარებელი ცილების შემცირებით ასაკის მატებას შევანელებთ. ასე ქრონიკული დაავადებების განვითარების რისკიც დაბალი იქნება", — ამბობსმკვლევარი.

1754209610

მეცნიერებმა ოკეანეს სიღრმეში სიცოცხლის უჩვეულო ფორმები აღმოაჩინეს

 მოლუსკების ფენები, ყინულის მსგავსი ბაქტერიებისგან შემდგარი ხალიჩები და ჭიების მინდვრები - ეს მხოლოდ რამდენიმე მაგალითია სიცოცხლის იმ ექსტრემალური ფორმებისა, რომლებიც მსოფლიო ოკეანეს სიღრმეში ექსპედიციის დროს აღმოაჩინეს.ჩინელ მკვლევართა ჯგუფმა სიცოცხლის ეს უჩვეულო ფორმები წყნარი ოკეანეს ჩრდილოეთ-დასავლეთ ნაწილში, 9 კილომეტრის სიღრმეზე პილოტირებული წყალქვეშა აპარატის Fendouzhe მეშვეობით გადაიღო, რომელსაც 10 კილომეტრის სიღრმეზე რამდენიმე საათის განმავლობაში შეუძლია მუშაობა. მეცნიერები აქამდეც ვარაუდობდნენ, რომ ასეთ სიღრმეზე სიცოცხლე შესაძლებელია, თუმცა ცოცხალი ორგანიზმების მრავალფეროვნებას საოცარს უწოდებენ.ეს ცხოველები სრულ სიბნელეში და უზარმაზარი წნევის ქვეშ ცხოვრობენ. მზის შუქის გარეშე ცოცხალი ორგანიზმები ქიმიური ნივთიერებებით იკვებებიან, მაგალითად, გოგირდწყალბადითა და მეთანით, რომლებიც დედამიწის ქერქის ნაპრალებიდან ჟონავს.მეცნიერები აცხადებენ, რომ აქამდე უცნობი სახეობებიც დააფიქსირეს. ახლა სპეციალისტებს სურთ გაარკვიონ, როგორ გარდაქმნიან ეს არსებები ქიმიური ნივთიერებებს სიცოცხლისთვის აუცილებელ ენერგიად.მეცნიერების აღმოჩენას ეჭვის ქვეშ აყენებს ძველ წარმოდგენებს ასეთ სიღრმეზე და ასეთი წნევის ქვეშ სიცოცხლის შესახებ. ისინი ასევე ვარაუდობენ, რომ ამ ცოცხალი ორგანიზმების კოლონიები ფართოდ არის გავრცელებული და იშვიათობას არ წარმოადგენენ. აქამდე ოკეანის ყველაზე ღრმაწყლოვან ბინადრად თევზი-ლოკოკინა ითვლებოდა, რომელიც 2023 წელს, იაპონიაში 8 336 კილომეტრის სიღრმეზე დააფიქსირეს.

1754161685

5 კითხვა ChatGPT-ის, რომლის დასმის შემთხვევაშიც, ხელოვნური ინტელექტი თქვენს მონაცემებს სპეცსამსახურებს გადასცემს

ტერორისტული თავდასხმების მომზადების შესახებ მოთხოვნები ChatGPT-სთვის კრიტიკულად მნიშვნელოვანიაChatGPT არ აანალიზებს მომხმარებელთან მიმოწერას მისი სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის წინაშე წარდგენის მიზნით, თუმცა, ნეირონულ ქსელს შეუძლია ცეცხლსასროლი იარაღის, ასაფეთქებელი ნივთიერებების დამზადების ან ტერორისტული თავდასხმების მომზადების შესახებ მოთხოვნები კრიტიკულად მიიჩნიოს. ეს ყველაფერი დამოკიდებულია იმაზე, თუ ხელოვნური ინტელექტის რომელ სერვისებს გამოიყენებს სერვერი. სპეციალისტები ამობებენ, რომ აშშ-ში დაფუძნებული სამსახურები, სავარაუდოდ, სხვა ქვეყნის სამართალდამცავ ორგანოებს მომხმარებლის შესახებ ინფორმაციას არ მიაწვდიან, თუ ბრალდება პოლიტიკურად მოტივირებულია. თუმცა, ზოგადი სისხლის სამართლის დანაშაულების შემთხვევაში სიტუაცია განსხვავებულია: თუ არსებობს ეჭვი პირის წინააღმდეგ ჩადენილი დანაშაულის ან, მაგალითად, ზრდასრული ადამიანის მიმართ ძალადობის შესახებ, მიმოწერიდან მიღებული ინფორმაცია, სავარაუდოდ, პოლიციას გადაეცემა - ქვეყნებს შორის ურთიერთობების მიუხედავად.„კიდევ ერთი საკითხია, რომ ხელოვნური ინტელექტი არ აანალიზებს თქვენს კომუნიკაციას სამართალდამცავ ორგანოებთან დამოუკიდებლად შესატყობინებლად. „ვფიქრობ, რომ კრიტიკული მოთხოვნები იქნება კითხვებზე მცირე ზომის იარაღის, ასაფეთქებელი ნივთიერებების დამოუკიდებლად შექმნის შესახებ, მკვლელობებისა და ტერორისტული თავდასხმების ჩადენის გეგმების შემუშავების მოთხოვნები“, - ამბობენ სპეციალისტები.

1754121900

TikTok მშობლებსა და კრეატორებს ახალ ფუნქციებს სთავაზობს

TikTok-ში სიახლეებია, რაც მშობლებისთვის გაუმჯობესებულ საკონტროლო ფუნქციებს, კრეატორებისთვის დამატებით ხელსაწყოებსა და ახალ ინტერაქციულ კეთილდღეობისთვის გამიზნულ ფუნქციას მოიაზრებს. ამასთან, პლატორმამ უკვე საჯაროდ შემოგვთავაზა Footnotes, თავისივე ფაქტების შემოწმების სისტემა. სოციალური ქსელი დამატებით ხელსაწყოებზე წვდომას მშობლებს Family Pairing-ზე აძლევს, ფუნქციაზე, რომელიც მათ თავიანთი ექაუნთების შვილების ანგარიშებთან დაკავშირების შესაძლებლობას სთავაზობს, რათა უსაფრთხოების პარამეტრები თავადვე განუსაზღვრონ. მშობლებს ახლა უკვე შეეძლებათ, დაბლოკონ კონკრეტული ანგარიშები თინეიჯერების ექაუნთიდან. შედეგად კი, დაბლოკილი ექაუნთები ვეღარ დაუკავშირდებიან მათ და ვერც თინეიჯერი შვილი იხილავს კონტენტს დაბლოკილი ექაუნთისგან. მშობლები უკვე ავტომატურად მიიღებენ შეტყობინებას, როცა თავიანთი შვილი საჯაროდ ვიდეოს, სთორს ან ფოტოს ატვირთავს - ტიკტოკი ფიქრობს, რომ ეს მათ ინფორმირებას შეუწყობს ხელს, რათა გაიგონ, რას პოსტავს თავიანთი შვილი, ისე რომ მათი შემოქმედებითობაც არ შეაფერხონ. ამასთან, იმ უსაფრთხოების პარამეტრებსაც ნახავენ, რომელთაც თავიანთი შვილი აირჩევს, მაგალითად თუ გადმოწერებისთვის ასაკში 16-17 წელს მიუთითებს…ახალ ფუნქციებს შორისაა Creator Care Mode-იც, რომელიც ავტომატურად ფილტრავს ყველა კომენტარს იმის მიხედვით, შეურაცხმყოფელია იგი თუ შეუსაბამო. ეს იმ მომხმარებლების კომენტარებსაც ეხება, რომლებიც დარეპორტებულია, Dislike აქვს ან წაშლილია.ტიკტოკის თქმით, ფუნქცია AI-ს იყენებს, რათა გაიაზროს, როგორ ბლოკავს ან შლის კონტენტს მომხმარებელი. ამგვარად, თუ კრეატორი განმეორებითაც წაშლის ან დაარეპორტებს კონკრეტული ტიპის კომენტარებს, შემდგომში მათ ნაკლებად ნახავს.TikTok Live-ს კი ახალი ხელსაწყო ემატება, რომელიც კრეატორებს საშუალებას მისცემს, კონკრეტული სიტყვა თავიანთი კომენტარებიდან სრულად დაბლოკონ. ამასთან, მომხმარებლები, რომლებიც კონკრეტულ ფრაზას აკომენტარებენ, მომავალში, შესაძლოა, Mute-ის საშუალებით, კრეატორის მიერ არჩეული ხანგრძლივობის შესაბამისად, აღარ გახდეს შემაწუხებელი.სიახლეები არც ამით მთავრდება, კრეატორებს შეტყობინებების მართვაში რომ დაეხმარონ, ტიკტოკი ახალ პროფესიონალურ გამოცდილებას სთავაზობს მათ, რომელსაც Creator Inbox-ის სახელით გვაცნობს. ეს უკვე Unread-ისა და Starred-ის ფაილებს მოიცავს. კრეატორებს კონკრეტული პასუხების დაყენებაც შეუძლიათ, რათა ხშირად დასმულ კითხვებს უპასუხონ.ხოლო Creator Chat Room მათ ტიკტოკის გამომწერებთან დაკავშირების შესაძლებლობას სთავაზობს, რა დროსაც აქვთ საშუალება, პასუხები გამომწერებისგანაც მიიღონ. ოღონდ ამ ფუნქციაზე წვდომის მისაღებად კრეატორი სულ მცირე 18 წლის უნდა იყოს, 10 000 გამომწერი ჰყავდეს და Subscription ან Live Fan Club-იც ჰქონდეს. ჩატში სულ 300 ადამიანი შეუძლიათ, დაამატონ და მინიმუმ 20 განსხვავებული ჩატი ჰქონდეთ. კრეატორები წვდომას ახალ Content Check Lite-ის ფუნქციაზეც მიიღებენ — ამ ხელსაწყოს დახმარებით მომხმარებლები შეამოწმებენ, რამდენადაა შესაფერისი კონკრეტული კონტენტი For You-ს გვერდისთვის. საჭირო ცვლილებების განხორციელებას კი დაპოსტვამდე მოახერხებენ.ტიკტოკი არც აქ ჩერდება და Content Check-ს ტესტავს, რომელიც კრეატორებს შესაძლებლობას სთავაზობს, შეამოწმონ, რამდენად შეეფერება მათი კონტენტი Community Guidelines-ს მანამ, სანამ ლაივში პლატფორმაზე გაუშვებენ.Well-being Missions-ის ფუნქციაც სიახლეა - მოკლე ქვიზებისა და ინტერაქციური ბანქოს თამაშების ნაკრებია, რათა ადამიანებს ბალანსირებული ციფრული ჩვევების განვითარებაში დაეხმარონ. მომხმარებლებს აქ შეუძლიათ, მისიების დასრულებისას კონკრეტული სამკერდე ნიშნებიც მოიპოვონ.დაბოლოს, რაც შეეხება ციფრული კეთილდღეობის გამოცდილებას, ახლა ტიკტოკი სუნთქვით ვარჯიშებს, დამამშვიდებელ აუდიო სიმღერებს და ეკრანთან გატარებული დროის ინსაითებს გვთავაზობს, რათა განტვირთვაში დაგვეხმაროს.

1754065931

მეცნიერებმა კუჭში "მეექვსე გრძნობა" აღმოაჩინეს - კიდევ რა გრძნობები არსებობს

ადამიანის ხუთი გრძნობის შესახებ, ალბათ ყველას გაუგია: შეხება, სუნი, გემო, მხედველობა და სმენა. ისინი ძველბერძენმა ფილოსოფოსმა, არისტოტელემ, აღწერა და მას შემდეგ გარემოს აღქმის მთავარ მექანიზმებად მოიაზრება. დამატებით გრძნობებს "მეექვსედ" მოიხსენიებენ ხოლმე, მაგრამ, სხვადასხვა კრიტერიუმით, 33-მდე გრძნობა არსებობს და ეს რაოდენობა სულ უფრო იზრდება.მაგალითად, ახლახან მეცნიერებმა განაცხადეს, რომ სრულიად ახალი, "ნეირობიოტური გრძნობა" აღმოაჩინეს. მათი თქმით, ის კუჭსა და ტვინს ერთმანეთთან აკავშირებს. მას განმარტავენ, როგორც "გრძნობას, რომლითაც მასპინძელი ორგანიზმი საკუთარ ქცევას კუჭ-ნაწლავის მიკრობების ნიმუშების (პატერნების) მიხედვით განსაზღვრავს".ამისთვის სხეული ფლაგელინის სახელით ცნობილ ცილას იყენებს, რომელიც კუჭში არსებული ზოგიერთი მიკრობის კუდის მსგავს სტრუქტურებში გვხვდება. ისინი მაშინ ცალკევდება, როცა ვჭამთ. მათ შემდეგ ნეიროპოდული უჯრედები აფიქსირებს, რომლებიც ამ დროს აქტიურდება და ტვინს სიგნალს უგზავნის. ამგვარად მას ატყობინებს, რომ ორგანიზმმა უკვე საკმარისი საკვები მიიღო და მეტი აღარ არის საჭირო.ეს პროცესი მეცნიერებმა თაგვებზე ჩატარებული ექსპერიმენტების შედეგად გამოავლინეს. მათ აინტერესებდათ, რამდენად რეაგირებს სხეული მიკრობულ მახასიათებლებზე რეალურ დროში არა მხოლოდ იმუნურად, არამედ ნევროლოგიურ დონეზე. ამისთვის მღრღნელები ცდის წინა ღამეს აშიმშილეს, შემდეგ კი მსხვილ ნაწლავში ფლაგელინის დოზა შეუყვანეს. შედეგად ამ თაგვებმა უფრო ნაკლები საკვები მიიღეს, ვიდრე იმ ცხოველებმა, რომელთაც ინიექცია არ გაუკეთდათ.იგივე ექსპერიმენტი ჩატარდა TLR5 რეცეპტორის არმქონე მღრღნელებშიც. სწორედ ისინი ეხმარება ნეიროპოდებს ფლაგელინის დაფიქსირებაში. აღმოჩნდა, რომ მათში იგივე ეფექტი არ გამოვლინდა.მეცნიერები ამბობენ, რომ ეს მიგნება დაგვეხმარება გავიგოთ, როგორ ზემოქმედებენ ჩვენს ქცევებზე მიკრობები. Nature-ში გამოქვეყნებული ნაშრომის ავტორებს ახლა იმის გარკვევა სურთ, აქვს თუ არა ამ ბიოლოგიურ მექანიზმზე გავლენა კვების რაციონს.კიდევ რამდენიმე "მეექვსე გრძნობა""ნეირობიოტური გრძნობა" მთავარი ხუთი გრძნობისგან განსხვავდება, რადგან მის არსებობას მკაფიოდ ვერ ვაცნობიერებთ. ამის მიუხედავად, არსებობს ისეთი გრძნობები, რომელთაც აშკარად აღვიქვამთ. ხშირად ასეთად ასახელებენ ინტუიციას, რომელსაც ზებუნებრივ ფენომენებთან აკავშირებენ ხოლმე, თუმცა მისი ახსნა მარტივია. საქმე ისაა, რომ ინტუიცია, მეცნიერთა განმარტებით, "არაცნობიერი ინფორმაციის დასწავლადი და პოზიტიური გამოყენებაა, რათა უკეთესი გადაწყვეტილებები და ქმედებები მივიღოთ". შესაბამისად, მას ცალკეულ გრძნობად ვერ მივიჩნევთ.სამაგიეროდ, სხვა საინტერესო ფენომენების შესახებაა ცნობილია, როგორიც კინესთეზია და პროპრიოცეფციაა. ისინი ერთმანეთთანაა დაკავშირებული. მაგალითად, როცა თვალდახუჭული თავზე ხელს ვიდებთ, სივრცეში თავის და მასთან მიმართებით ხელის მდებარეობას განვსაზღვრავთ. ასევე, ვიცით, რომელ მხარეს და როგორ უნდა გადავაადგილოთ ხელი, თუმცა ვერაფერს ვხედავთ. პირველ ნაწილში პროპრიოცეფცია გვეხმარება, მეორეში კი — კინესთეზია.კიდევ ერთი მოულოდნელი გრძნობა, რომლის სწავლაც ადამიანს შეუძლია, ექოლოკაციაა. ის ღამურებშია გავრცელებული, მაგრამ 2024 წლის კვლევამ აჩვენა, რომ უსინათლო და მხედველობის მქონე ადამიანებმა მისი გამოყენება ისწავლეს, რამაც მათი ტვინის ფუნქციონირება და რუხი ნივთიერებიც მოცულობაც შეცვალა.კიდევ ერთი შესაძლო გრძნობა, რომელსაც განიხილავენ, მაგნიტორეცეფციაა. კვლევებმა აჩვენა, რომ ჩვენი ტვინი მაგნიტურ ველებზე რეაგირებს, მაგრამ ამას ყველა არ ეთანხმება. ამის მიუხედავად, ეს საკითხი სამსჯელოდ საინტერესოა. წყარო

1754060490

დედამიწის ღერძი იცვლება და ამაში ადამიანები არიან დამნაშავეები - მეცნიერები აღმოჩენით გაოცებულები არიან

მეცნიერების მიერ ჩატარებულმა ბოლოდროინდელმა კვლევამ შთამბეჭდავი ფაქტი გამოავლინა: ორ ათწლეულზე ნაკლებ დროში დედამიწის ბრუნვის ღერძი 80 სანტიმეტრით გადაიხარა - და ეს დიდწილად ადამიანის აქტივობით, კერძოდ, მიწისქვეშა წყლების მასშტაბური ამოტუმბვით არის განპირობებული, წერს Daily Galaxy.ექსპერტების თქმით, დახრილობის ცვლილებას შესაძლოა გაცილებით სერიოზული შედეგები მოჰყვეს, ვიდრე აქამდე ეგონათ, მათ შორისაა ზღვის დონის აწევისა და კლიმატის არასტაბილურობის გაზრდის ხელშეწყობა.კვლევა, რომელსაც სეულის ეროვნული უნივერსიტეტის პროფესორი კი-ვეონ სეო ხელმძღვანელობს, 1993 წლიდან 2010 წლამდე პერიოდს მოიცავს და აჩვენებს, რომ ადამიანის საქმიანობა, განსაკუთრებით ირიგაცია და წყლის მოხმარება, გავლენას ახდენს პლანეტაზე მასის განაწილებაზე.კი-ვეონ სოჰის თქმით, დედამიწის ბრუნვის პოლუსების პოზიცია მუდმივად იცვლება. ახალმა კვლევამ აჩვენა, რომ ყველა კლიმატურ ფაქტორს შორის, სწორედ მიწისქვეშა წყლების გადანაწილებას აქვს ყველაზე დიდი გავლენა.მან ახსნა, რომ მოქმედების მექანიზმი მსგავსია ზედაპირისთვის მცირე წონის დამატების ეფექტისა - შედეგად, მისი ღერძი იცვლება. ანალოგიურად, წყლის მოძრაობა ცვლის დედამიწის ღერძის დახრილობასაც.კვლევის ერთ-ერთი ყველაზე საგანგაშო დასკვნა მიწისქვეშა წყლების ამოტუმბვასა და ზღვის დონის აწევას შორის კავშირია. აღნიშნულია, რომ მიწიდან ამოტუმბული წყალი საბოლოოდ ოკეანეებში ხვდება, რაც მათ მოცულობას ზრდის. გამოთვლების თანახმად, მითითებულ წლებში 2,150 გიგატონა წყალი გადაადგილდა, რამაც ღერძის 80 სანტიმეტრით გადაწევა გამოიწვია.მკვლევრები თვლიან, რომ გრძელვადიან პერსპექტივაში, თუ ამოტუმბვა გაგრძელდება, სანაპირო ზოლის წყალდიდობა შეიძლება გაცილებით გაუარესდეს.ერთი შეხედვით, წყლის ამოტუმბვა ლოკალურ პრობლემად ჩანს, თუმცა ამ კვლევის შედეგები საპირისპიროს ადასტურებს. კვლევაში ნათქვამია, რომ ღერძის გადაადგილებაში ყველაზე დიდი წვლილი ჩრდილოეთ ამერიკის დასავლეთ ნაწილსა და ინდოეთ-ჩრდილო-დასავლეთს მიუძღვის.

1754041914

თანამედროვე კარტოფილის წინაპარი ველური პომიდორი იყო - ახალი კვლევა

როგორც ირკვევა, დაახლოებით ცხრა მილიონი წლის წინ, სამხრეთ ამერიკაში, ველურ პომიდორსა და კარტოფილის მსგავს მცენარეს შორის ბუნებრივი შეჯვარება მოხდა, რამაც თანამედროვე კარტოფილი წარმოშვა. ამის შესახებ ახალი კვლევა იუწყება.კვლევის თანაავტორის, ბრიტანეთის კოლუმბიის უნივერსიტეტის მეცნიერის, ლორენ რაისბერგის განცხადებით, აღმოჩენა მიუთითებს, „ღრმა ცვლილებაზე“ ევოლუციურ ბიოლოგიაში, რადგან მეცნიერები სულ უფრო მეტად აღიარებენ ჰიბრიდიზაციის უძველეს მოვლენათა როლს სიცოცხლის ხის ჩამოყალიბებაში.ერთ დროს მიიჩნეოდა, რომ შემთხვევითი მუტაციები ახალ სახეობათა წარმოქმნის უდიდესი მამოძრავებელი ძალა იყო, მაგრამ როგორც რაისბერგი ამბობს, ახლა მეცნიერები თანხმდებიან, რომ სათანადოდ არ იყო შეფასებული ჰიბრიდიზაციის შემოქმედებითი როლი.მარტივი, ხელმისაწვდომი და მრავალმხრივი — კარტოფილი ახლა მსოფლიოს ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი სასოფლო-სამეურნეო კულტურაა. თუმცა, მისი წარმომავლობა დიდხანს რჩებოდა თავსატეხად.თანამედროვე კარტოფილი ახლოს ენათესავება ჩილეში გავრცელებულ სამ სახეობას, სახელად Etuberosum. თუმცა, ამ მცენარეებს ტუბერები (ბოლქვები) არ ეზრდებათ — დიდი მიწისქვეშა სტრუქტურები, როგორიც დღეს კარტოფილს აქვს და რომელშიც მცენარე საკვებ ნივთიერებებს ინახავს, ჩვენ კი ჩვენს საკვებად ვიყენებთ.მეორე მხრივ, გენეტიკური ანალიზები მიუთითებდა გასაკვირი სიახლოვეზე პომიდორთან.„ამას „განხეთქილებას“ უწოდებენ და მიუთითებს, რომ რაღაც საინტერესო ხდება“, — ამბობს კვლევის თანაავტორი, ბრიტანეთის ბუნების ისტორიის მკვლევარი სანდრა კნაპი.ამ საიდუმლოს ამოსახსნელად, მკვლევართა საერთაშორისო ჯგუფმა კულტურული კარტოფილის 450 და ველური კარტოფილის 56 გენომი შეისწავლა.„ველური კარტოფილი ძლიერ რთული შესაგროვებელია. ამიტომ, ჩვენი მონაცემთა ბაზა წარმოადგენს ველური კარტოფილის გენომურ მონაცემთა ყველაზე სრულყოფილ კოლექციას, რაც კი ოდესმე შეუსწავლიათ“, — ამბობს კვლევის ავტორი, ჩინეთის ქალაქ შენჟენის სოფლის მეურნეობის გენომიკის ინსტიტუტის მკვლევარი ჟიანგ ჟანგი.ანალიზებმა ცხადყო, რომ თანამედროვე კარტოფილს დაბალანსებული გენეტიკური მემკვიდრეობა აქვს ორი წინაპარი სახეობისგან — დაახლოებით 60 პროცენტი Etuberosum-ისგან და 40 პროცენტი პომიდვრისგან.„ჩემთვის ყველაზე საოცარი მომენტი იყო, როდესაც ჩინელების ჯგუფმა აჩვენა, რომ ყველა კარტოფილს, როგორც ველურს, ისე კულტურულს, არსებითად ერთნაირი პროპორციით აქვს პომიდვრისა და Etuberosum-ის გენები. ეს ნამდვილად მიუთითებს ჰიბრიდიზაციის უძველეს მოვლენაზე და არა მოგვიანებით გენების მიმოცვლის სხვადასხვა მოვლენებზე. ეს იმდენად აშკარაა, რომ უბრალოდ მშვენიერია“, — ამბობს კნაპი.ერთი გენი, სახელად SP6A, წარმოადგენს ტუბერიზაციის (ბოლქვების გაკეთება) სიგნალს, რომელიც პომიდვრის ხაზიდან მოვიდა. თუმცა, ბოლქვების წარმოქმნას ის მხოლოდ მაშინ განაპირობებს, როცა ასევე წარმოდგენილია Etuberosum-ის გენი, სახელად IT1, რომელიც მიწისქვეშა ღეროს ზრდას აკონტროლებს.მიჩნეულია, რომ Etuberosum-ისა და პომიდვრის ერთმანეთისგან დაშორება 14 მილიონი წლის წინ დაიწყო — სავარაუდოდ მწერების მიერ დამტვერვის სხვა სამიზნეს არჩევის გამო და ცხრა მილიონი წლის წინ დასრულდა.ეს ევოლუციური მოვლენა ემთხვევა ანდების მთის ქედის სწრაფ აწევას, რამაც იდეალური პირობები შექმნა ბოლქვების მქონე მცენარეების გამოჩენისთვის.ბოლქვების კიდევ ერთი საკვანძო თვისებაა უსქესო გამრავლების უნარი, ახალი კვირტების გამოტანა თესლის ან დამტვერვის გარეშე — თვისება, რომელიც მათ სამხრეთ ამერიკის მასშტაბით გავრცელებაში დაეხმარა, შემდეგ კი ადამიანთა წყალობით მოედო მთელ მსოფლიოს.კვლევის თანაავტორი, შენჟენის სოფლის მეურნეობის გენომიკის ინსტიტუტის პროფესორი სანვენ ჰუანგი ამბობს, რომ მისი ლაბორატორია ამჟამად მუშაობს კარტოფილის ახალ ჰიბრიდზე, რომლის გამრავლება თესლითაც იქნება შესაძლებელი, რაც სელექცირებას დააჩქარებს.კვლევა ჟურნალ ჟურნალ Cell-ში გამოქვეყნდა. მომზადებულია ScienceAlert-ის მიხედვით.