1762360408

ხელოვნურ ინტელექტთან საკომუნიკაციოდ საუკეთესო ენა დასახელდა

ახალი კვლევის შედეგად, დადგინდა, რომ პოლონური ენა ყველაზე ეფექტურად მუშაობს ხელოვნურ ინტელექტთან (AI) კომუნიკაციისას.კვლევა მიზნად ისახავდა იმის გარკვევას, რომელი ენა იძლევა უფრო ზუსტ შედეგებს ტექსტური ინსტრუქციების  მიწოდებისას.კვლევის ფარგლებში მეცნიერებმა 26 სხვადასხვა ენა შეადარეს ერთმანეთს, მათ შორის ინგლისური, ჩინური, ფრანგული და რუსული. შედეგებმა აჩვენა, რომ პოლონურმა 88%-იანი სიზუსტით მოიპოვა პირველი ადგილი, ხოლო ინგლისური მხოლოდ მეექვსე ადგილზე აღმოჩნდა, დაახლოებით 84%-ით.კვლევაში მონაწილეობდა ხელოვნური ინტელექტის წამყვანი მოდელები — ChatGPT, Google Gemini, Qwen და Llama 2.აღმოჩნდა, რომ მიუხედავად იმისა, რომ პოლონურ ენაზე ტრენინგისთვის შედარებით მცირე მოცულობის მონაცემი გამოიყენებოდა, მოდელებმა მაინც აჩვენეს უკეთესი შედეგები, ვიდრე ბევრად გავრცელებულ ენებზე.ექსპერტების აზრით, პოლონური ენის სტრუქტურა — რთული გრამატიკა, ზუსტი ფორმები და წინადადების სტაბილური წესრიგი — ხელს უწყობს AI-ს უფრო მკაფიოდ გაიგოს მომხმარებლის მითითებები.მეორე და მესამე ადგილები ფრანგულმა და იტალიურმა ენებმა დაიკავეს, ხოლო ყველაზე სუსტად ჩინურმა ენა იმუშავა.

1762339661

ასტრონომებმა ზემასიური შავი ხვრელის ყველაზე კაშკაშა აფეთქება დააფიქსირეს

ამერიკელმა მეცნიერებმა ზემასიური შავი ხვრელის ყველაზე კაშკაშა აფეთქება დააფიქსირეს. Associated Press-ის ცნობით, ის ამ დროისთვის დედამიწიდან ყველაზე შორს მანძილზე მდებარე შავ ხვრელზე მოხდა.ანთების ნათება 10 ტრილიონი მზის სინათლეს უტოლდება. სავარაუდოდ, ეს მოვლენა მაგნიტური ველების გადაკვეთამ ან აირის აკრეციულ დისკებში შეფერხებებმა გამოიწვია, რომლებიც შავი ხვრელების გარშემო მდებარეობენ. კიდევ ერთი მიზეზი, შეიძლება ის ფაქტი იყოს, რომ ხვრელს დიდი ზომის ვარსკვლავი მიუახლოვდა, რომელიც მან შთანთქა.აფეთქება დედამიწიდან 10 მილიარდი სინათლის წლის მანძილზე მოხდა.ბოლოს მსგავსი ანთება 2018 წელს, კალიფორნიაში, პალომარის ობსერვატორიის კამერამ დააფიქსირა.

1762328842

ვარსკვლავთშორისმა ობიექტმა 3I/ATLAS-მა მზესთან გავლისას ფერი შეიცვალა და აჩქარდა

NASA-ს კოსმოსურმა აპარატმა მზის სისტემაში მოძრავი ვარსკვლავთშორის კომეტის 3I/ATLAS უჩვეულო მახასიათებლები აღმოაჩინა. მანჰეტენის კუნძულის ზომის ობიექტი უჩვეულოდ აჩქარდა, რაც ზეციური სხეულების გრავიტაციული ზემოქმედებით არ აიხსნება.ამასთან, როდესაც კომეტა მზისგან 277 მილიონი კილომეტრის მანძილზე იმყოფებოდა, კოსმოსურმა ზონდებმა ობიექტის სიკაშკაშის მკვეთრი ცვლილება დააფიქსირეს. სპექტრულმა ანალიზმა აჩვენა, რომ სხეულმა გამოკვეთილი ლურჯი ელფერი შეიძინა, რომელიც არსებითად განსხვავდება მზის სპექტრისგან. ეს ანომალია აშშ-ის საზღვაო კვლევების ლაბორატორიის მონაცემებმაც დაადასტურა.კომეტამ აღმოჩენის შემდეგ ფერი უკვე მესამედ შეიცვალა. ობიექტის ტრაექტორია მზის სისტემის შიდა რეგიონზე გადის. დედამიწას ის მაქსიმალურად 19 დეკემბერს მოუახლოვდება, დაახლოებით 267 მილიონი კილომეტრის მანძილზე. სწორედ ამ დროს სახმელეთო ტელესკოპებს მასზე დეტალურად დაკვირვების საშუალება ექნებათ.სპეციალისტების თქმით, 3I/ATLAS-ი მესამე ვარსკვლავთშორისი ობიექტია დაკვირვებების ისტორიაში და დედამიწისთვის საფრთხეს არ წარმოადგენს.

1762288876

მეტყველებასთან დაკავშირებული 5 პრობლემა, რომელიც ალცჰაიმერზე მიანიშნებს - კვლევა

ალცჰაიმერი დემენციის გამომწვევი უპირველესი მიზეზია, რომელიც კოგნიტიური და მახსოვრობის უნარების დაქვეითებას განაპირობებს.ეს ნეიროდეგენერაციული პროცესი პროგრესირებადია, ანუ დროის გასვლასთან ერთად მდგომარეობა სულ უფრო უარესდება. შესაბამისად, დაავადების დროულად გამოვლენა და ადრეული მკურნალობა მნიშვნელოვანია.პაუზა, ყოყმანი და გაურკვევლობაალცჰაიმერის დაავადების ერთ-ერთი ყველაზე თვალსაჩინო სიმპტომი კონკრეტული სიტყვების გახსენების სირთულეა, რაც ხშირად ხანგრძლივ პაუზებსა და ყოყმანში გამოიხატება.მწირი ლექსიკაალცჰაიმერის ერთ-ერთი, მაგრამ ძნელად შესამჩნევი ნიშანი უფრო მარტივი და შეზღუდული ლექსიკაა.დაავადებულები ყოველდღიურ მეტყველებაში ხშირად ერთსა და იმავე სიტყვებს იყენებენ და ტერმინების მდიდარი მარაგით არ გამოირჩევიან.სიტყვების არასწორად გამოყენებაალცჰაიმერის კიდევ ერთ-ერთი ადრეული ნიშანი სწორი სიტყვის გახსენების გაძნელებაა. ამის შედეგად ადამიანები მას ხშირად შინაარსობრივად მსგავსი სიტყვით ცვლიან.საქმეზე ლაპარაკი, მისი შესრულების ნაცვლადალცჰაიმერით დაავადებულ ადამიანებს საქმეების შესრულება ხშირად უჭირთ.იმის ნაცვლად, რომ საქმეს გაართვან თავი, ისინი მის მიმართ თავიანთ დამოკიდებულებაზე საუბრობენ, ეჭვებს გამოთქვამენ ან იხსენებენ, რომ ოდესღაც ამის კეთება კარგად გამოსდიოდათ. მაგალითად, შესაძლოა თქვან: "არ ვიცი, ამას რამდენად შევძლებ" ან "აქამდე კარგად გამომდიოდა". სწორი სიტყვების პოვნის გაძნელებაშესაძლოა, ალცჰაიმერით დაავადებულ ადამიანს ისეთი სიტყვების, საგნების ან ობიექტების დასახელება გაუჭირდეს, რომლებიც ერთ კატეგორიაში შედის. სწორედ ამას ამოწმებს ერთ-ერთი კოგნიტიური ტესტი, რომელიც დაავადების გამოსავლენად გამოიყენება. 

1762267890

ალერგია ადამიანების მიმართაც არსებობს - ახალი კვლევა

გგონიათ, ალერგია მხოლოდ მტვერზე, ცხოველის ბეწვზე ან საკვებზე ვითარდება? - ახალი სამეცნიერო მასალა აჩვენებს, რომ ადამიანის ორგანიზმს შეიძლება ჰქონდეს ალერგია სხვა ადამიანზე - პირდაპირი მნიშვნელობით.მკვლევრები განმარტავენ, რომ არსებობს იშვიათი შემთხვევები, როცა სხეული აგრესიულად რეაგირებს სხვა ადამიანის სხეულის კონტაქტზე — იქნება ეს ოფლი თუ სპერმა.ასეთი მდგომარეობა იწვევს მძიმე ალერგიულ რეაქციებს, რაც ზოგჯერ სიცოცხლისთვის საშიშიც კი შეიძლება აღმოჩნდეს.ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ფორმაა - ალერგია მამაკაცის სპერმის მიმართ. ამ მდგომარეობით დაავადებულ ქალებს სპერმასთან კონტაქტის შემდეგ უვითარდებათ გამონაყარი, ქავილი, სუნთქვის გაძნელება და ზოგჯერ ანაფილაქსიური შოკიც კი.კვლევები აჩვენებს, რომ სიმპტომები შეიძლება გაჩნდეს მაშინაც კი, როცა წყვილი დაცულ ურთიერთობას ამყარებს — უბრალოდ ორგანიზმი რეაგირებს პარტნიორის სპეციფიკურ ცილებზე. ასეთ შემთხვევაში ექიმები რეკომენდაციას უწევენ იმუნოთერაპიას ან სპეციალურ პრეპარატებს, რომლებიც ორგანიზმს ალერგენთან თანდათან აჩვევენ.არსებობს სხვა, კიდევ უფრო იშვიათი ფორმებიც.მაგალითად, ადამიანი რეაგირებს ოფლსა და ცრემლზეც. ასეთ შემთხვევებში პაციენტს კანზე ჩნდება მტკივნეული წერტილოვანი გამონაყარი, რომელსაც თან ახლავს წვა და ქავილი.ზოგიერთმა პაციენტმა აღნიშნა, რომ ალერგიული რეაქცია ემართება მაშინაც, როცა სხვის სუნთქვას ახლოს გრძნობს.ექიმების თქმით, ასეთი ალერგიები უკიდურესად იშვიათია, მაგრამ რეალური. მათი გამომწვევი მიზეზი შეიძლება იყოს იმუნური სისტემის მწყობრიდან გამოსვლა, როდესაც სხეული უცხო ცილას „მტრად“ აღიქვამს.ასეთი შემთხვევების დიაგნოზი რთულია — ალერგიული რეაქციები ხშირად ჰგავს სხვა დაავადებებს, როგორიცაა ეგზემა ან ასთმა. პაციენტს სჭირდება ალერგოლოგის კონსულტაცია და სპეციალური ტესტები, რომ ზუსტად დადგინდეს გამომწვევი ფაქტორი.მკურნალობისას გამოიყენება ანტიჰისტამინური პრეპარატები, იმუნოთერაპია ან ზოგჯერ ქცევითი ცვლილებები — მაგალითად, ფიზიკური კონტაქტის შეზღუდვა კონკრეტულ პირობებში.მეცნიერები ამ თემას განსაკუთრებული ინტერესით სწავლობენ, რადგან ის აჩვენებს, რამდენად რთულად და ინდივიდუალურად მუშაობს ადამიანის იმუნური სისტემა.

1762202807

აღმოაჩინეს ახალი ანტიბიოტიკი, რომელიც ათწლეულების განმავლობაში შეუმჩნეველი რჩებოდა - რა წერია ახალი კვლევის შედეგებში

მეცნიერებმა აღმოაჩინეს ახალი ანტიბიოტიკი, რომელიც წლების განმავლობაში სამეცნიერო ყურადღების ცენტრში იყო, თუმცა მისი პოტენციალი დაფარული დარჩა.ნაერთი, სახელად პრე-მეთილენომიცინ C ლაქტონი, ბრიტანეთის უორვიკის უნივერსიტეტისა და ავსტრალიის მონაშის უნივერსიტეტის მკვლევართა ჯგუფმა აღმოაჩინა.პოტენციურად, მას შეუძლია ბრძოლა ბაქტერიებთან, რომლებიც სულ უფრო რეზისტენტული გახდნენ თანამედროვე პრეპარატებისადმი; სინამდვილეში, ის შუალედური ქიმიური ნივთიერებაა, რომელიც სხვა ანტიბიოტიკის, მეთილენომიცინ A-ს წარმოების პროცესში წარმოიქმნება.„მნიშვნელოვანია, რომ ბაქტერია, სახელად Streptomyces coelicolor-ი, რომელიც გამოიმუშავებს მეთილენომიცინ A-ს და პრე-მეთილენომიცინ C ლაქტონს, არის ანტიბიოტიკების წარმომქმნელი მოდელის სახეობა, რომელიც ფართოდ არის შესწავლილი 1950-იანი წლებიდან. ასეთ ნაცნობ ორგანიზმში ახალი ანტიბიოტიკის პოვნა ნამდვილი სიურპრიზია“, — ამბობს უორვიკის უნივერსიტეტის ქიმიკოსი ლონა ალხალაფი.ახლა საჭიროა პრე-მეთილენომიცინ C ლაქტონის უფრო მეტი პრეკლინიკური და ლაბორატორიული ტესტირება, რათა სრულად გაირკვეს მისი, როგორც ანტიბიოტიკის პოტენციალი, როგორც იმ მექანიზმებში, რომლებითაც ის მუშაობს, ისე მის სამიზნე პათოგენებში.მკვლევრები ასევე ხედავენ პოტენციალს სხვა ანტიბიოტიკების შუალედური პროექტების კვლევაში, რათა ნახონ, შესაძლებელია თუ არა კიდევ უფრო მეტი ასეთი ნაერთის პოვნა.„ეს აღმოჩენა მიუთითებს ახალ პარადიგმაზე ანტიბიოტიკების აღმოჩენაში. შუამავალი პროდუქტების გამოვლენითა და დატესტვით, შეიძლება მივაგნოთ ძლიერ ახალი ანტიბიოტიკებს, რომლებიც დაგვეხმარება ანტიმიკრობულ რეზისტენტულობასთან ბრძოლაში“, — ამბობს ჩალისი.

1762192396

საშარდე გზების ინფექციების შემთხვევათა დიდი ნაწილი დაკავშირებულია სამზარეულოს არასათანადო ჰიგიენასთან — ახალი კვლევა

უმი ხორცის ნარჩენები მიკრობებისთვის შესანიშნავ გარემოს ქმნის; ახალი კვლევის თანახმად, ეს მდიდარი, ნოტიო გარემო საკვებით გამოწვეული ფარული დაავადებების, მათ შორის საშარდე გზების ინფექციების (UTI) მნიშვნელოვანი წყაროა.ამას გარდა, კავშირი ხორცსა და საშარდე გზების ინფექციებს შორის უფრო ძლიერ იყო კონკრეტულ გეოგრაფიულ ზონებში. დაბალშემოსავლიან უბნებში მცხოვრებლებს 60 პროცენტით უფრო მაღალი ჰქონდათ საკვებით გამოწვეული საშარდე გზების ინფექციების რისკი, ვიდრე უფრო მდიდრულ უბნებში მცხოვრებლებს.საშარდე გზების ინფექციები ყოველწლიურად მილიონობით ადამიანს ემართება. განსაკუთრებით მოწყვლადი ქალები არიან და მათ შემთხვევაში, ეს ხშირად სრულდება ჯიუტი, მორეციდივე ინფექციებითა და არასწორი მკურნალობით.ამ ინფექციათა მთავარი მიზეზი არის ბაქტერია ნაწლავის ჩხირი (Escherichia coli).ამიტომ, ჯორჯ ვაშინგტონის უნივერსიტეტის ბიოინფორმატიკოსმა მალიჰა აზიზმა და მისმა კოლეგებმა E. coli-ს 5 700-ზე მეტი ნიმუში შეისწავლეს; ნიმუშები 2017 – 2021 წლებში იყო შეგროვებული საშარდე გზების ინფექციების მქონე პაციენტებისგან და საცალო გაყიდვებში ნაყიდი ხორცისგან. მეცნიერებმა მათი გენომები შეისწავლეს იმის დასადგენად, რამდენად იყო ეს ორი ერთმანეთთან დაკავშირებული.ასე გამოვლინდა, რომ საშარდე გზების ინფექციების E. coli-ს შტამების 20 პროცენტი დაემთხვა საკვებით გამოწვეულ, უკვე ცნობილ ცხოველურ შტამებს.ხორცის დამაბინძურებლები სავარაუდოდ ვრცელდება ხელებით, ზედაპირებით და არასათანადოდ დეზინფიცირებული ჭურჭლით. გთავაზობთ აშშ-ის სოფლის მეურნეობისა და ახალი კვლევის რჩევებს:ყიდვისას დარწმუნდით, რომ ხორცი და ფრინველის ხორცი უსაფრთხოდ არის შეფუთულიხორცი მოამზადეთ ბოლოს, ყველა სხვა საკვების შემდეგუმი ხორცისთვის გამოიყენეთ ცალკე საჭრელი დაფაარ გარეცხოთ უმი ხორციუმ ხორცთან შეხების შემდეგ, სხვა რამეზე შეხებამდე, ხელები საპნით დაიბანეთ სულ მცირე 20 წამის განმავლობაშიგამოიყენეთ საკვების თერმომეტრი, რათა დარწმუნდეთ, რომ ქათამი სულ მცირე 74 °C-ზეა გაცხელებული, სხვა ნებისმიერი ხორცი კი სულ მცირე 63 °C-ზე.მკვლევართა განცხადებით, კიდევ უფრო მეტი კვლევაა საჭირო, რათა შეფასდეს საშარდე გზების ინფექციების გამომწვევი E. coli-ს პოტენციური წყაროები.უფრო ვრცლად ნახეთ წყარო

1762179041

მეცნიერები გვაფრთხილებენ: ყავა ნიჟარაში აღარ ჩაასხათ

მკვლევრები გვაფრთხილებენ, რომ ყოველდღიური ჩვევა – დარჩენილი ყავის ნალექისა და სითხის ნიჟარაში ან ნაგავს ჩასხმა – გარემოსთვის და წყლის სისტემის მილებისთვის საფრთხეს ქმნის.ყავის ნალექი და სითხე შეიცავს ქიმიკატებს, მათ შორის კოფეინს, რომლებიც ბუნებაში რთულად იხსნება.დარჩენილი ყავის სითხე მცენარეებს მოასხით, როგორც ბუნებრივი სასუქი.ნალექი გადააგდეთ საკვების ნაგვის სპეციალურ კონტეინერში.მოამზადეთ პატარა რაოდენობით ყავა, რომ ნარჩენი ნაკლები დარჩეს.სპეციალისტები განმარტავენ, რომ ერთი ფინჯანი ყავის ნარჩენი შეიცავს საკმარის რაოდენობაში ქიმიკატს, რათა გამოიწვიოს ეკოსისტემაზე ზიანი.მსოფლიოს მასშტაბით ყოველდღიურად დაახლოებით 2 მილიარდი ფინჯანი ყავის ნარჩენი ნაგავსა და კანალიზაციაში ხვდება.რატომ მნიშვნელოვანია ახლა:გლობალური წყლის რესურსების დაცვა ერთ-ერთი მთავარი გამოწვევაა თანამედროვე მსოფლიოში.ყავის ნალექისა და სითხის ნიჟარაში ჩასხმა მცირე დეტალი მგონია, მაგრამ ყოველდღიური პრაქტიკის კოლექტიური შედეგი დიდია. ეს ეხება არა მხოლოდ კერძო სახლების მილსადენებს, არამედ მუნიციპალურ კანალიზაციასაც

1762159440

გავრცელდა ანტარქტიდის სავარაუდო იერსახე ყინულის საფარის გარეშე - ფოტოები

ანტარქტიდის დაახლოებით 98%-ს ყინული ფარავს, რაც მის თითქმის მთელ ხმელეთს მყინვარული გარსის ქვეშ მალავს. თუმცა, თანამედროვე ვიზუალიზაციის ტექნოლოგიების წყალობით, მეცნიერებს ახლა უკვე შეუძლიათ დაინახონ, როგორ გამოიყურება სინამდვილეში კონტინენტი ყინულის გარეშე.Iflscience-ის ცნობით, Bedmap2 2013 წელს შეიქმნა ვრცელი მონაცემების გამოყენებით. რუკაზე ნაჩვენებია ანტარქტიდის ყინულოვანი საფარის ქვეშ მდებარე მიწა - უხეში ლანდშაფტი, რომელიც დაფარულია მთის ქედებით, ხეობებითა და უსწორმასწორო რელიეფით .„რუკა ანტარქტიდის ყინულის ფენის ქვეშ არსებულ ქანებს წარმოუდგენლად დეტალურად აჩვენებს. ადრე რეგიონის ტოპოგრაფიის ზოგადი მიმოხილვა გვქონდა, მაგრამ ეს ახალი რუკა, გაცილებით მაღალი გარჩევადობით, თავად ლანდშაფტს ავლენს: მთების, ბორცვებისა და მოძრავი ვაკეების რთულ ლანდშაფტს, რომელიც ხეობებით, აუზებითა და ღრმა ხეობებით არის გამოყოფილი“, - კომენტარი გააკეთა ბრიტანეთის ანტარქტიდის კვლევის წარმომადგენელმა, პიტერ ფრეტველმა.პუბლიკაციაში აღნიშნულია, რომ ამ მონაცემების შესაგროვებლად გამოყენებული ერთ-ერთი მთავარი ინსტრუმენტი იყო ყინულის შემღწევი რადარი, რომელიც ცნობილია როგორც მრავალარხიანი კოჰერენტული რადარის სიღრმისეული ზონდერი და რომელსაც შეუძლია ყინულის სისქისა და ყინულქვეშა ტოპოგრაფიის დადგენა.ამ მყინვარქვეშა სამყაროს ფორმის გაგება მნიშვნელოვანია, რადგან ის გავლენას ახდენს ყინულის განაწილებაზე და იმაზე, თუ როგორ დნება ის გლობალური დათბობის დროს.Bedmap2-ის მონაცემები აჩვენებს, რომ ანტარქტიდა 27 მილიონ კუბურ კილომეტრ ყინულს შეიცავს, რომლის დნობა ზღვის დონის დაახლოებით 58 მეტრით აწევას გამოიწვევდა.მიუხედავად იმისა, რომ კლიმატის ამჟამინდელი მონაცემები არ პროგნოზირებს ანტარქტიდის მთლიანი ყინულის ფენის დნობას, ცხადია, რომ ის ნელ-ნელა და საგანგაშო ტემპით დნება. უახლესი შეფასებით, გლობალური ზღვის დონე ამჟამად წელიწადში 4 მმ-ით იმატებს ანტარქტიდისა და გრენლანდიის ყინულის ფენების დნობის გამო.ყინულის სისქისა და ანტარქტიდის ქვეშ არსებული მსოფლიოს მდგომარეობის უკეთ გასაგებად, მეცნიერები ახლა ქმნიან ახალი თაობის რუკას, Bedmap3-ს.

1762075096

2083 წლისთვის დედამიწას ახალი „მთვარე“ ეყოლება

ახალი კვლევის თანახმად, კოსმოსში იდენტიფიცირებულია მცირე ასტეროიდი, რომელიც, როგორც ჩანს, დედამიწის ორბიტას მიჰყვება — ამის შესახებ წერს BGR.ამერიკული ასტრონომიული საზოგადოების მიერ ჟურნალ AAS Research Notes-ში გამოქვეყნებული მონაცემების თანახმად, ასტეროიდი სახელად 2025 PN7 მშვიდად დაფრინავს ჩვენი პლანეტის სიახლოვეს 1960-იანი წლებიდან. თუმცა, განსხვავებით ჩვენი ცნობილი მთვარისგან, ის სრულფასოვანი თანამგზავრი არ არის და, სავარაუდოდ, დედამიწის ორბიტაზე მხოლოდ დაახლოებით 60 წელი დარჩება.განსხვავებით ჩვენი პლანეტის თანამგზავრისგან, PN7 სინამდვილეში ბრუნავს არა დედამიწის, არამედ მზის გარშემო, როგორც სხვა ციური ობიექტები. თუმცა, უბრალო დამთხვევის შედეგად, მისი ორბიტა თითქმის ზუსტად ემთხვევა დედამიწისას, რის გამოც იქმნება შთაბეჭდილება, თითქოს ასტეროიდი ჩვენს კვალს მიჰყვებოდეს. მეცნიერების თქმით, დედამიწის სიახლოვეს ასეთ მცირე ასტეროიდთა რაოდენობა საკმაოდ დიდია — მიმდინარე შეფასებით, ჩვენს გარშემო დაახლოებით რვა კვაზიმთვარე „მოძრაობს“ კოსმოსის სიცარიელეში.აღსანიშნავია, რომ ასტეროიდი PN7 თავდაპირველად ჰავაის უნივერსიტეტის ასტრონომებმა აღმოაჩინეს წლის დასაწყისში. ღამის ცის დაგეგმილი დაკვირვებისას ერთ-ერთმა მკვლევარმა შემთხვევით შენიშნა უცნაურად მუდმივი წერტილი, რომელიც ვარსკვლავების ფონზე ზუსტად დედამიწის ორბიტის თანხვედრით მოძრაობდა. ხანგრძლივი დაკვირვების შემდეგ მათ მიმართეს NASA-ს ოფიციალური დასკვნისთვის, და შედეგი დადებითი აღმოჩნდა — ახლა ასტეროიდი შეტანილია NASA-ს ოფიციალურ მონაცემთა ბაზაში.

1761930003

ადამიანის მეტყველებით შეიძლება გავიგოთ, განუვითარდება თუ არა მას ალცჰაიმერი – კვლევა

ალცჰაიმერის გამომწვევი ზუსტი მიზეზები დადგენილი არაა, თუმცა ყველასათვის ცნობილია, რა შედეგები მოსდევს მას. ალცჰაიმერის ადრეული ნიშნების ამოცნობის კუთხით არაერთი პროგრესი ვიხილეთ [1, 2, 3]. მეცნიერები ფიქრობენ, რომ ეს ნიშნები ჩვენს მეტყველებაშიც შეიძლება იმალებოდეს.ბოსტონის უნივერსიტეტის მკვლევრებმა ხელოვნური ინტელექტის (AI) ბაზაზე ახალი ალგორითმი შექმნეს. იგი მსუბუქი კოგნიტიური დაქვეითების (MCI) მქონე ადამიანთა მეტყველებას აანალიზებს, შედეგად კი შეუძლია გაიგოს, გადაიქცევა თუ არა MCI ალცჰაიმერად მომდევნო ექვსი წლის განმავლობაში. ალგორითმი ამ პროგნოზს 78.5%-იანი სიზუსტით აკეთებს.კვლევა წინა ნაშრომის ერთგვარი გაგრძელებაა, რომლის ფარგლებშიც მეცნიერებმა მოდელი გაწვრთნეს და კოგნიტიური დაქვეითების ზუსტად ამოცნობა შეძლეს.მკვლევრებმა ამჯერად 166 ადამიანის აუდიოჩანაწერი აიღეს და მათი ტრანსკრიპტების გამოყენებით ახალი ალგორითმი შექმნეს. ადამიანებს MCI ჰქონდათ და მათი ასაკი 63-იდან 97 წლამდე მერყეობდა. გუნდმა უკვე იცოდა, რომელ პაციენტებს განუვითარდათ ალცჰაიმერი.მკვლევრებმა მანქანური სწავლის მოდელი გამოიყენეს, რათა ტექსტებად ქცეულ მეტყველებაში ის კანონზომიერებები მოეძებნათ, რომლებიც ალცჰაიმერის ჩამოყალიბებასთან იყო კავშირში.მომზადების შემდეგ ალგორითმის უკუღმა გამოყენება გახდა შესაძლებელი, ანუ მოდელს რისკის განსაზღვრა იმ ნიმუშებისთვისაც შეეძლო, რომლებიც აქამდე არასდროს დაუმუშავებია. საბოლოო პროგნოზების მისაღებად სხვა მნიშვნელოვანი ფაქტორებიც გაითვალისწინეს, მათ შორის ასაკი და ის, თუ რომელ სქესს მიაკუთვნებდნენ ცდისპირები თავს. შედეგად ალგორითმმა პროგნოზების 78.5%-იან სიზუსტეს მიაღწია.ალცჰაიმერის განკურნება ამჟამად არ ხერხდება, თუმცა გარკვეული ხარისხით დაავადების მართვა შესაძლებელია. შესაბამისად, თუ რისკები გვეცოდინება და მკურნალობა მაქსიმალურად მალე დაიწყება, მით უკეთ შევძლებთ პაციენტებისთვის სტაბილურობის შენარჩუნებასა და დემენციის სერიოზული ფორმების პრევენციას.გარდა ამისა, ალცჰაიმერის ადრეული ამოცნობისას საშუალება გვეძლევა, დაავადება თუ მისი პროგრესირება შევისწავლოთ და სრულად ეფექტური სამკურნალო მიდგომა აქედანვე შევიმუშაოთ. მათ, ვისაც ალცჰაიმერის განვითარების რისკი აქვთ, შეუძლიათ, კლინიკურ ცდებში წინასწარაც ჩაერთონ.ახალი მიდგომა, შესაძლოა, პროგნოზირების კუთხით საკმაოდ ხელსაყრელი აღმოჩნდეს. თუკი სისტემა დაიხვეწა, შეგვეძლება მას (როგორც, მაგალითად, მობილურ აპლიკაციას) უბრალოდ ხმის ჩანაწერი მივაწოდოთ და ყოველგვარი ინიექციებისა და ანალიზების გარეშე გავიგოთ პროგნოზი. თავისთავად, ეს ჯერ მხოლოდ პერსპექტივაა.საგულისხმოა, რომ კვლევაში გამოყენებული ჩანაწერები საკმაოდ დაბალი ხარისხის იყო. შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ სუფთა ჩანაწერებითა და მონაცემებით ალგორითმის სიზუსტე კიდევ უფრო გაუმჯობესდება.

1761846104

TikTok‑ზე პოპულარული ტრენდის შესახებ ექიმები მოსახლეობას აფრთხილებენ და რისკებზე საუბრობენ

ბოლო თვეებში TikTok‑ზე უცნაური ტრენდი გავრცელდა, სადაც ადამიანებს ურჩევენ, ღამით პირი სპეციალური, წებოვანი ლენტით დაიწებონ, რათა ცხვირით უკეთესად ისუნთქონ.სოციალური ქსელის მომხმარებლების ნაწილმა ეს ტრენდი ვირუსულად აიტაცა. სუნთქვის პრობლემის მქონე მოქალაქეებმა მიიჩნიეს, რომ  ეს იყო იაფი და ხელმისაწვდომი გზა ძილის გასაუმჯობესებლად. ბევრმა ადამიანმა ექსპერიმენტი ექიმთან კონსულტაციის გარეშეც ჩაატარა.ცხადია, იდეა მარტივია: მხოლოდ ცხვირით სუნთქვა აუმჯობესებს ძილის ხარისხს, ამცირებს ხვრინვას და ხელს უშლის ყელის გამოშრობას. თუმცა, ექიმები განმარტავენ, რომ პირზე ლენტის დადება ბევრ შემთხვევაში, შეიძლება, საფრთხის შემცველი იყოს.კვლევამ, რომელშიც 213 პაციენტი მონაწილეობდა, აჩვენა, რომ ამ მეთოდის ეფექტურობა უმნიშვნელოა და ფართო მასებისთვის არ არის დადასტურებული.„იმ ადამიანებისთვის, ვისაც აწუხებს ასთმა, ალერგია, ცხვირის გამრუდება, პოლიპები, შესაძლოა, ამ მეთოდის ცდა სიცოცხლისთვის სახიფათოც იყოს, რადგან პირის წებოვანი ლენტით აკვრა იწვევს ჟანგბადის ნაკლებობას, სუნთქვის შეზღუდვას და კიდევ უფრო ღრმა პრობლემებს. გარდა ამისა, წებოვანმა ლენტმა შესაძლებელია კანის გაღიზიანება გამოიწვიოს“, - განმარტავენ სპეციალისტები.ექიმები მოუწოდებენ საზოგადოებას - არ აჰყვნენ ტრენდს, რომელიც სიცოცხლის რისკის შემცველია. ხოლო მათ, ვისაც ღამით უძილობა აწუხებს, ხვრინავს ან პოლიპები აწუხებთ, უსაფრთხო ალტერნატიულ მეთოდს უზიარებენ.მათივე რჩევით, მსგავსი პრობლემების დროს სასურველია ძილის პოზის შეცვლა. მეტი ფიზიკური აქტივობა და წონის კონტროლი.ამასთან, სპეციალისტების განცხადებით, სოციალური მედია არ უნდა გახდეს პირადი ჯანმრთელობის ექსპერიმენტის ძირითადი საშუალება. ჯანსაღი ძილი და უსაფრთხო მიდგომები მნიშვნელოვანია როგორც ფიზიკური, ასევე ფსიქიკური ჯანმრთელობისთვის.