ალკოჰოლი

1752587340

რა ხდება თქვენს სხეულში, როდესაც ალკოჰოლის სმას თავს ანებებთ

ალკოჰოლს მრავალი უარყოფითი გავლენა აქვს თქვენს ჯანმრთელობაზე, რომელთაგან ზოგიერთმა შეიძლება გაგაკვირვოთ კიდეც. მათ შორის არის ისეთი მოკლევადიანი ზემოქმედებები, როგორიცაა თავის ტკივილით ან შფოთვით გაღვიძება, გრძელვადიან ეფექტებს შორის კი აღსანიშნავია კიბო.თუ ალკოჰოლისგან გარკვეული დროით თავის შეკავებაზე ფიქრობთ, აღმოაჩენთ ბევრ სწრაფ და გრძელვადიან სარგებელს, რასაც ამით თქვენს ჯანმრთელობას მოუტანთ.რამდენ ხანს მოგიწევთ ამ სარგებლების ლოდინი?გთავაზობთ სამეცნიერო კვლევებზე დაფუძნებულ ქრონოლოგიას, რომელიც აჩვენებს, რა შეიძლება იგრძნოთ ალკოჰოლზე უარის თქმიდან პირველ დღეს, კვირების, თვეების ან წლების შემდეგ.ზოგიერთი სარგებელი მყისიერად იწყება და შესაბამისად, ყოველი შემდეგი დღე ალკოჰოლის გარეშე, თქვენი ჯანმრთელობის გამარჯვებაა.ერთი დღის შემდეგორგანიზმიდან ალკოჰოლის სრულად გამოდევნას დაახლოებით 24 საათი სჭირდება; ამიტომ, გაუმჯობესების ნიშნები შეიძლება სულ რაღაც ერთი დღის შემდეგაც იგრძნოთ.ალკოჰოლი უფრო ხშირად შარდვას იწვევს, რაც დეჰიდრატაციას განაპირობებს. თუმცა, თქვენს ორგანიზმს ჭიქა წყლის შეწოვა თითქმის მყისიერად შეუძლია და ამიტომ, მას შემდეგ, რაც ალკოჰოლი თქვენი სისტემიდან გამოიდევნება, დეჰიდრატაცია მცირდება, უმჯობესდება საჭმლის მონელება, თავის ტვინის ფუნქცია და ენერგიის დონე.ალკოჰოლი ასევე ამცირებს ღვიძლის უნარს, არეგულიროს სისხლში შაქარი. მას შემდეგ, რაც ალკოჰოლი სისტემიდან გამოიდევნება, სისხლში შაქარი ნორმალიზებას იწყებს.თუ ყოველდღიურად სვამთ, დასაწყისში თავი შეიძლება უარესად იგრძნოთ, რადგან თქვენი ორგანიზმი ერგება მის სისტემაში ალკოჰოლის არარსებობას. თავიდან შეიძლება შენიშნოთ ძილის დარღვევა, განწყობის ცვლილებები, ოფლიანობა ან კანკალი. ამ სიმპტომების უმეტესობა ალკოჰოლის გარეშე გატარებული ერთი კვირის შემდეგ გაქრება.ერთი კვირის შემდეგმიუხედავად იმისა, რომ თავდაპირველად ალკოჰოლმა შეიძლება ძილი მოგგვაროთ, სინამდვილეში ის თქვენს ძილის ციკლს არღვევს. უალკოჰოლოდ გატარებული კვირის დასასრულს, შეიძლება შენიშნოთ, რომ დილაობით უფრო ენერგიული ხართ, რადგან უკეთესი ხარისხით გძინავთ.ღვიძლი, როგორც სხეულის ფილტრი, ალკოჰოლის გადამუშავების ყველაზე მძიმე ნაწილს ასრულებს და შეიძლება ადვილად დაზიანდეს ზომიერი სმის შემთხვევაშიც კი.ღვიძლი მნიშვნელოვანი ორგანოა სისხლის გასუფთავებაში, საკვები ნივთიერებების დამუშავებაში და ნაღვლის გამომუშავებაში, რომელიც საჭმლის მონელებას უწყობს ხელს.თუმცა, ღვიძლს სწრაფად აღდგენა შეუძლია. თუ ღვიძლი მსუბუქად გაქვთ დაზიანებული, შვიდი დღე შეიძლება საკმარისი იყოს ღვიძლის ცხიმის შესამცირებლად, მსუბუქი ნაწიბურებისა და ქსოვილის დაზიანების შესახორცებლად.მცირე ოდენობით ალკოჰოლმაც კი შეიძლება დააზიანოს ტვინის ფუნქციონირება. ამიტომ, მასზე უარის თქმა ხელს უწყობს ტვინის ჯანმრთელობის გაუმჯობესებას სულ რამდენიმე დღეში მსუბუქ და ზომიერ მსმელებში, ძალიან დამოკიდებულ მსმელებში კი ერთ თვეში.ერთი თვის შემდეგალკოჰოლმა შეიძლება გაართულოს განწყობის მართვა და გააუარესოს შფოთვისა და დეპრესიის სიმპტომები. რამდენიმე კვირის შემდეგ, ადამიანთა უმეტესობა თავს უკეთ გრძნობს. ერთი ან ორი თვის შემდეგ, ძალიან მსმელებიც კი იუწყებიან უკეთესი განწყობის შესახებ.ძილისა და განწყობის გაუმჯობესებასთან ერთად, შეიძლება ასევე იგრძნოთ მეტი ენერგია და უკეთესი კეთილდღეობა.ერთთვიანი თავშეკავების შემდეგ, რეგულარულად მსმელები ასევე აღნიშნავენ, რომ უფრო თავდაჯერებულად გრძნობენ თავს სმის წესში ცვლილებების შეტანის საკითხში.ასევე შეიძლება დაიკლოთ წონაში და შეგიმცირდეთ სხეულის ცხიმი. ალკოჰოლი მრავალ კილოჯოულს შეიცავს და შეუძლია შიმშილის სისტემის გააქტიურება, რაც გვაიძულებს, ზედმეტად ვჭამოთ ან ალკოჰოლის მიღების დროს ავარჩიოთ ნაკლებად ჯანსაღი საკვები.მადლობას თქვენი კანიც კი გადაგიხდით. დეჰიდრატაციისა და ანთების გამო, ალკოჰოლი ადამიანის შესახედაობას ასაკს მატებს, მაგრამ ამის უკუქცევა შესაძლებელია, როცა სმას თავს დაანებებთ.ალკოჰოლი აღიზიანებს ნაწლავებს და არღვევს კუჭის ნორმალურ ფუნქციონირებას, რაც იწვევს შებერილობას, საჭმლის მონელების მოშლას, გულძმარვას და დიარეას. როგორც წესი, ეს სიმპტომები ალკოჰოლზე უარის თქმიდან ოთხ კვირაში ქრება.ერთი თვის შემდეგ, 25 პროცენტით მცირდება ინსულინის რეზისტენტულობა, რომელიც სისხლში შაქრის მაღალ დონეს იწვევს. ასევე მცირდება სისხლის წნევა (6%) და მცირდება კიბოსთან დაკავშირებული ზრდის ფაქტორები, მცირდება კიბოს რისკი.ექვსი თვის შემდეგღვიძლი აღდგენას კვირებში იწყებს. ზომიერად მსმელებში ღვიძლის დაზიანება შეიძლება სრულად აღდგეს ექვს თვეში.ამ მომენტში, ძლიერ მსმელებიც კი შენიშნავენ, რომ მათი ორგანიზმი უკეთესად ებრძვის ინფექციებს და თავს ზოგადად უფრო ჯანმრთელად გრძნობენ.ერთი წლის და მეტის შემდეგალკოჰოლს წვლილი შეაქვს მრავალი ქრონიკული დაავადების განვითარებაში, მათ შორისაა გულის დაავადებები, ინსულტი, მეორე ტიპის დიაბეტი, შვიდი სხვადასხვა ტიპის კიბო, მენტალური ჯანმრთელობის პრობლემები. ყველა ამ რისკის შემცირება შესაძლებელია ალკოჰოლის მოხმარების შეწყვეტით ან მისი შემცირებით.ალკოჰოლი მაღლა სწევს სისხლის წნევას (ჰირერტენზია), რაც მსოფლიოში სიკვდილის მთავარი რისკფაქტორია. სისხლის წნევის ნორმალური მაჩვენებლიდან (120mmHG) სულ რაღაც 2mmHg-ით აწევა ინსულტით სიკვდილის რისკს 10 პროცენტით ზრდის, კორონარული არტერიის დაავადებებით კი 7 პროცენტით.ალკოჰოლის დღეში ორ ჭიქამდე შემცირებით სისხლის წნევა მნიშვნელოვნად მცირდება, რაც ამცირებს ინსულტისა და გულის დაავადებების რისკს. სისხლის წნევის დაწევა ასევე ამცირებს თირკმლის დაავადების რისკს, თვალის პრობლემებს და ერექციულ დისფუნქციასაც კი.თავშეკავების გაგრძელებით, მცირდება ნებისმიერი კიბოს განვითარების რისკი. ერთ-ერთ კვლევაში 3-დან 7 წლის პერიოდში შეისწავლეს 4 მილიონზე მეტი ზრდასრული ადამიანის კიბოს რისკი და დაადგინეს, რომ ალკოჰოლზე უარის თქმის შემდეგ, 4 პროცენტით შემცირდა ალკოჰოლთან დაკავშირებული კიბოების რისკი მსუბუქ მსმელებშიც კი. მძიმე და საშუალოდ მსმელებში კიბოს რისკის შემცირების მაჩვენებელი 9 პროცენტი იყო.ცვლილების შეტანაალკოჰოლის სმის ნებისმიერი ოდენობით შემცირებას შესამჩნევი და მყისიერი ეფექტები ექნება თქვენს თავის ტვინზე და ზოგად ჯანმრთელობაზე. რაც უფრო ნაკლებს დალევთ და რაც უფრო მეტ შუალედს გააკეთებთ დალევებს შორის, მით უფრო ჯანმრთელი იქნებით.მომზადებულია The Conversation-ის მიხედვით, რომელიც მიხეილ ჭაბუკაშვილმა თარგმნა

შტორმი

1752580380

ახალი კვლევის თანახმად, "საუკუნის შტორმი" შესაძლოა კიდევ უფრო ძლიერი იყოს - CNN

ახალი კვლევის თანახმად, ყველაზე ძლიერი ჩრდილო-აღმოსავლეთის შტორმები - დამანგრეველი და ხშირად სასიკვდილო შტორმები, რომლებიც აშშ-ის აღმოსავლეთ სანაპიროს წვიმით, თოვლითა და წყალდიდობით აზიანებენ - კლიმატის დაბინძურების გამო კიდევ უფრო ძლიერდებიან. ინფორმაციას CNN-ი ავრცელებს.ჩრდილო-აღმოსავლეთის შტორმები, რომლებიც, როგორც წესი, სექტემბრიდან აპრილამდე პერიოდში ყალიბდება, ჩრდილოეთიდან ცივ არქტიკულ ჰაერსა და ატლანტის ოკეანიდან უფრო თბილ, ნოტიო ჰაერს შორის ტემპერატურული კონტრასტით იკვებება.ისინი უზარმაზარ საფრთხეს უქმნიან აღმოსავლეთ სანაპიროს მჭიდროდ დასახლებულ ქალაქებს. ბოლო რამდენიმე ათწლეული სავსე იყო მსგავსი ტიპის ქარიშხლებით, რომლებიც იმდენად დამანგრეველი იყო, რომ ზოგიერთმა მათგანმა კატასტროფების შესახებ ფილმების მსგავსი მეტსახელები დაიმსახურა.1993 წლის მარტში "საუკუნის ქარიშხალი" ერთ-ერთი ყველაზე დამანგრეველი და გამანადგურებელი ქარიშხალი იყო, რომელმაც 160 კმ/სთ სიჩქარის ქარი გამოიწვია, ზოგან თოვლის სიმაღლემ 150 სმ შეადგინა და 200-ზე მეტი ადამიანი იმსხვერპლა.2010 წელს "სნოუ მაგედონმა" პენსილვანიის, მერილენდის, ვირჯინიისა და დასავლეთ ვირჯინიის ნაწილებში 50 სმ-ზე მაღალი თოვლი გამოიწვია, რის შედეგადაც 41 ადამიანი დაიღუპა და ასობით ათასი ადამიანი ელექტროენერგიის გარეშე დარჩა.პენსილვანიის უნივერსიტეტის კლიმატის მეცნიერი და კვლევის ავტორი მაიკლ მანი "სნოუ მაგედონის" დროს სამი დღე ფილადელფიის სასტუმროს ნომერში იყო გამოკეტილი. სწორედ ამ გამოცდილებამ გააღვივა მისი ინტერესი იმის შესახებ, თუ როგორ შეიძლება გავლენა იქონიოს გლობალურმა დათბობამ ამ ქარიშხლებზე.არსებობს ზოგადი კონსენსუსი, რომ უფრო თბილ სამყაროში ნაკლები ჩრდილო-აღმოსავლეთის ქარი იქნება, რადგან არქტიკა უფრო სწრაფად თბება, ვიდრე ჩრდილოეთ ნახევარსფეროს დანარჩენი ნაწილი, რაც იმას ნიშნავს, რომ შტორმების წარმოსაქმნელად ტემპერატურული კონტრასტები იკლებს.წყარო

NASA-ს მარსმავალი

1752567058

NASA-ს მარსმავალმა სხვა პლანეტაზე ყველაზე გრძელი სვლის რეკორდი დაამყარა

მავალი „პერსევერანსი“ მარსზე ისე დადის, როგორც არცერთ სხვა მავალს არ უვლია.19 ივნისს, ექვსთვლიანმა მკვლევარმა ოფიციალურად დაასრულა ყველაზე გრძელი სახმელეთო მოგზაურობა, რაც კი რომელიმე რობოტულ აპარატს გაუვლია სხვა პლანეტაზე.ერთ გასვლაზე მავალმა მარსის ქვიან ზედაპირზე 411 მეტრი გაიარა.შეიძლება არც ისე ბევრი ჩანდეს, მაგრამ კოლეგა Curiosity-ის და Opportunity-ისგან განსხვავებით, რომლებიც ლოკოკინასავით ნელა დადიან, პერსევერანსი ნამდვილი სიჩქარის დემონია.ამის მიზეზი ისაა, რომ პერსევერანსს თვითმავალი პროგრამული უზრუნველყოფა აქვს, რომელსაც შეუძლია დაამუშაოს და გააანალიზოს ფოტოები მაშინაც კი, როცა მისი ბორბლები ბრუნავს.შედარებისათვის — Curiosity და Opportunity ამისათვის უნდა გაჩერდნენ, ფოტოები გადაიღონ, შემდეგ ინფორმაცია დაამუშაონ და ამის მიხედვით აირჩიონ კარგი გზა.ერთ დღეში დიდი მანძილის გავლის უნარი მარსის სამეცნიერო კვლევებს ახალ შესაძლებლობებს უხსნის.პერსევერანსი წითელ პლანეტაზე 2021 წელს დაჯდა და მას შემდეგ, საკმაოდ ბევრი იარა.მის მოგზაურობებს შორისაა ეპიკური ასვლა კრატერზე და სხვა პლანეტაზე განხორციელებული ყველაზე გრძელი სვლა ადამიანის დახმარების გარეშე — 700 მეტრი.პერსევერანსის ახალი გრძელი სვლის მიზეზი ქანებია, რომელთა შეგროვებასაც ის ცდილობს.გასული თვე-ნახევრის განმავლობაში, ეზეროს კრატერის კიდეს გარე კალთების მიღმა მდებარე კროკოდილენის პლატოზე მავალი ეძებდა თიხის შემცველ მინერალებს.თუ ამ ნიმუშებში აღმოჩნდება მინერალები, სახელად ფილოსილიკატები, ეს შეიძლება იმას ნიშნავდეს, რომ წარსულში იქ ძალიან ბევრი წყალი იყო. ფილოსილიკატები ასევე შეიძლება ინახავდეს მილიარდობით წლის წინანდელი ორგანული მასალების ნარჩენებს.

იუთუბი

1752565080

YouTube-ზე Trending-ის გვერდს ვეღარ იხილავთ

 YouTube-ის თქმით, Trending-ისა და Trending Now-ის გვერდები კატეგორიების მიხედვით დაჯგუფებული სიებით ჩანაცვლდება. ამ ცვლილებით კი პლატფორმა ტრენდული კონტენტის ერთი გვერდიდან YouTube Charts-სკენ ინაცვლებს, სადაც კონკრეტულ კატეგორიებში ყველაზე პოპულარულ კონტენტს გვაჩვენებს. ეს განახლება იმ გზებს პასუხობს, რომლითაც დღეს მომხმარებლები ტრენდულ კონტენტს ეძებენ პლატფორმაზე. როცა 2015 წელს Trending-ის გვერდი ჩაეშვა, უფრო მარტივი იყო ვირუსული ვიდეოების დაფიქსირება, თუმცა ახლა ასე აღარ ხდება…ამიტომაც ახალი კატეგორიებისთვის სპეციფიკურ ჩარტებს გვთავაზობენ, რომლებიც შემდგომ თემებს მოიცავს Trending Music Videos, Weekly Top Podcast Shows და Trending Movie Trailers. მომავალში კი პლატფორმა უფრო მეტი კატეგორიის დამატებას გვპირდება.„ჩარტებში პოპულარულ კონტენტზე ხაზგასმასთან ერთად, მაყურებლებს მაინც ვაჩვენებთ, პერსონალიზებული რეკომენდაციებით, ჩვენი აზრით, მათთვის საყვარელ ვიდეოებს. ამ გზით პოპულარული კონტენტის ფართო სპექტრის ჩვენება შეგვეძლება, რომლებიც რელევანტურიც  იქნება და მეტად ბუნებრივი გზაც ახალი ვიდეოების აღმოსაჩენად“, — ვკითხულობთ ბლოგში.მომხმარებლებს Explore-ის მენიუდან არაპერსონალიზებული კონტენტის ჩამოტვირთვაც შეეძლებათ. აღნიშნულზე წვდომას კრეატორთა არხებიდან და გამოწერების გვერდიდანაც მიიღებენ. ამას კი იუთუბი შემდგომი ფაქტით ხსნის: ტრენდები მრავალი განსხვავებული ვიდეოთი იქმნება, რომლებსაც გულშემატკივართა მრავალფეროვანი ბაზა ქმნის, რასაც უკვე მიკრო ტრენდებამდე მივყავართ…ამასთან, გვეუბნებიან, რომ დღეს მაყურებლები ტრენდებს პლატფორმის სხვადასხვა სივრცეში პოულობენ, მათ შორის რეკომენდაციებში, საძიებო ველსა და კომენტარებში. წარსულში კი ეს მხოლოდ Trending-ის ჩანართით იყო შესაძლებელი, როცა ახლა ამ ამბავს პერსონალიზებული ალგორითმის რეკომენდაციები კვებავს. აღნიშნულმა ცვლილებებმა Trending-ის გვერდის ნაკლებ მომხმარებლამდე მიიყვანა პლატფორმა, განსაკუთრებით ბოლო 5 წელში და სწორედ ამის პასუხია YouTube Charts-იც. ცვლილებას კი რამდენიმე კვირა დასჭირდება.

nasa

1752558504

NASA-ს უსწრაფესმა ზონდმა მზის ყველაზე ახლო ფოტოები გადაიღო

მზე პლაზმური სფეროა, რომლისგან მომავალი სითბოც დედამიწას "აცოცხლებს". მისი წყალობით ჩვენს პლანეტაზე ევოლუციური პროცესები დაიწყო და სხვადასხვა რთული ორგანიზმი განვითარდა. მეორე მხრივ, მზე მავნე და სახიფათო ობიექტიც არის, რომელიც მომაკვდინებელ ულტრაიისფერ გამოსხივებას გამოყოფს; ამოფრქვევისას იგი დედამიწისკენ პლაზმის უზარმაზარ მასებს უშვებს.NASA-ს ზონდი, სახელად Parker Solar Probe, მზეზე სწორედ მსგავსი ფენომენების გამოსაკვლევად გაგზავნეს. ზონდი კოსმოსში 2018 წელს გაუშვეს, მისი მიზანი კი მზის კორონალური პლაზმისა და მაგნიტური ველის შესწავლაა. ამისათვის მას მზესთან ძალიან ახლოს მისვლა და, როგორც NASA აღწერს, "მზესთან შეხება" სჭირდება. მისიის დაწყების დღიდან ზონდი მზეს სულ უფრო მეტად უახლოვდებოდა და არაერთი რეკორდი დაუმყარებია. 2024 წლის 24 დეკემბერს აპარატმა კაცობრიობა კიდევ ერთხელ გააკვირვა და მზის ზედაპირიდან სულ რაღაც 6.1 მილიონი კილომეტრის დაშორებით იფრინა. ექვსი მილიონი კილომეტრი შეიძლება ბევრი გვეჩვენოს, მაგრამ როდესაც საქმე მზეს ეხება, ეს წარმოუდგენლად ახლო მანძილია. საბედნიეროდ, ხომალდი რამდენიმე დამცავი ფენითაა აღჭურვილი და მზესთან მიახლოებას უპრობლემოდ ახერხებს. ასევე, ეს ზონდი ისტორიაში ყველაზე სწრაფად მოძრავი აპარატიცაა. 2024 წელს იგი 692 ათასი კმ/სთ სიჩქარით მოძრაობდა, რაც რეკორდული მაჩვენებელია.სწორედ ამ გასაოცარი მისიის ფარგლებში მოახერხა ზონდმა, მზის ყველაზე ახლო სურათები გადაეღო და ჩვენთვის მოეწოდებინა.Parker Solar Probe ოთხი ძირითადი ნაწილისგან, მათ შორის WISPR-ისგან, შედგება. WISPR მზის ზონდში ჩამონტაჟებული ფართოკუთხიანი ფოტოაპარატია, რომელიც ორი კამერითაა აღჭურვილი. მას რადიაციისა და მზის სიმძლავრის ატანა შეუძლია. ამ კამერების მთავარი ამოცანა მზის გვირგვინის, მზის ქარისა და მზესთან დაკავშირებული სხვა მოვლენების გადაღებაა. ბოლო ფრენისას WISPR-მა მზის ყველაზე ახლო გამოსახულებების დაფიქსირება შეძლო."პარკერის მზის ზონდმა ჩვენი უახლოესი ვარსკვლავის დინამიკური ატმოსფერო გვაჩვენა. მისი წყალობით კოსმოსურ ამინდთანდაკავშირებული საფრთხეები ჩვენი თვალით დავინახეთ. ეს ახალი მონაცემები კოსმოსური ამინდის პროგნოზირებასა და ასტრონავტთა უსაფრთხოების გაუმჯობესებაში დაგვეხმარება", — ამბობს ნიკ ფოქსი, NASA-ს სამეცნიერო მისიების ასოცირებული ადმინისტრატორი ვაშინგტონში. მზის ქარი დამუხტული ნაწილაკების ნაკადია, რომელიც მზიდან განუწყვეტლივ მოედინება. სწორედ მისი დამსახურებით ვხედავთ ულამაზეს პოლარულ ციალს, მაგრამ იგი ამავდროულად ელექტროქსელებსა და თანამგზავრებს აზიანებს ხოლმე. კაცობრიობა კოსმოსურ სივრცეში მუდმივად ვითარდება და დედამიწის ორბიტაც სულ უფრო მეტად ივსება თანამგზავრებით. ამ ტექნიკის უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად მნიშვნელოვანია, რომ მზის ქარსა და კორონალური მასის ამოფრქვევებს დავაკვირდეთ, სამომავლოდ კი მათი პროგნოზირება შევძლოთ.მზის ქარისგან განსხვავებით, კორონალური მასის ამოფრქვევა ეპიზოდური ხასიათისაა. ამ ამოფრქვევებმა შეიძლება დედამიწამდეც მოაღწიოს და მაღალი სიჩქარით მოძრავი ტონობით პლაზმა მოიტანოს ჩვენამდე. ამ პლაზმას დედამიწაზე გეომაგნიტური შტორმების გამოწვევა და თანამგზავრების დაზიანება შეუძლია.მზის ზონდს სახელი ამერიკელი ჰელიოფიზიკოს იუჯინ პარკერისპატივსაცემად ეწოდა, რომელმაც 1958 წელს ტერმინი "მზის ქარი" შემოიღო. მზის შესახებ მისი თეორიები, რომლებიც იმ დროისთვის დიდ წინააღმდეგობას წააწყდა, რევოლუციური აღმოჩნდა და ამ სფეროში ჩვენი გაგება სამუდამოდ შეცვალა.მზის შესასწავლად კოსმოსში მრავალი მისია გაშვებულა, მაგრამ Parker Solar Probe მათ შორის მოწინავედ მიიჩნევა. იგი უახლესი ტექნოლოგიებითაა აღჭურვილი, მისი ერთ-ერთი უმთავრესი მიღწევა კი მაგნიტური ველის რხევის უეცარი შებრუნებების (ინგლისურად switchbacks) ბუნების გამოვლენაა.მზის ქარი დედამიწის ორბიტასთან თითქმის ყოველთვის ერთნაირია, მაგრამ მზესთან ახლოს სიტუაცია უფრო რთულდება. მზეს უკიდურესად ძლიერი მაგნიტური ველი აქვს; როცა პარკერის ზონდი მზეს მიუახლოვდა, დავინახეთ, რომ ზოგიერთი ველი ზიგზაგისებურად მოძრაობდა. პარკერის ზონდმა გვაჩვენა, რომ ეს მოძრაობები იმაზე გავრცელებულია, ვიდრე გვეგონა. მზის გვირგვინთან მიახლოებამ აჩვენა, რომ მზის ქარის წარმოქმნაზე ნაწილობრივ ეს ზიგზაგისებური მოძრაობებია პასუხისმგებელი."დიდი ხანია ვცდილობთ იმის გარკვევას, თუ როგორ წარმოიქმნება მზის ქარი და როგორ ახერხებს ის მზის უზარმაზარი გრავიტაციული მიზიდულობისგან თავის დაღწევას. ამ ფენომენის შესწავლა მეცნიერებისთვის დიდი გამოწვევაა, მაგრამ პარკერის მზის ზონდის მეშვეობით მათი წარმოშობისა და ევოლუციის შესწავლასთან ახლა ისე ახლოს ვართ, როგორც არასდროს", — განაცხადა ნურ რავაფიმ, ჯონ ჰოპკინსის გამოყენებითი ფიზიკის ლაბორატორიის მეცნიერმა.ბოლო ათწლეულებში მზის შესახებ ბევრი ახალი რამ გავიგეთ და სამეცნიერო სამყაროში უამრავი ახალი კითხვა გაჩნდა. NASA იმედოვნებს, რომ Parker Solar Probe ჩვენს ყველაზე საინტერესო კითხვებს პასუხს გასცემს და უამრავ საინტერესო ინფორმაციას მოგვაწვდის.

ქეისი

1752528682

შექმნეს ტელეფონის ქეისი, რომელიც ადამიანის კანის სტრუქტურას ზუსტად იმეორებს და მზის დამწვრობასაც იღებს

მკვლევარმა, მარკ ტეისერმა კომპანია Virgin Media O2-თან თანამშრომლობით შექმნა ტელეფონის ქეისი, რომელიც ადამიანის კანის სტრუქტურას ზუსტად იმეორებს. ინფორმაციას უცხოური მედია ავრცელებს. ტეისერის განცხადებით, მისი მიზანი იყო მომხმარებლებს დაენახათ, თუ რა მოსდის კანს მაღალი ტემპერატურის დროს  და როგორი საჭიროა ძლიერ სიცხეში მზისგან დამცავის გამოყენება. ტელეფონის ქეისი ზუსტად იმეორებს ადამიანის კანის სტრუქტურას - მეტიც, ძლიერი სიცხის დროს მზისგან დამწვრობასაც კი იღებს. ის სამ ფერშია ხელმისაწვდომი - ნახეთ ფოტოები:

უცნაური ფენომენი

1752495848

გადაიღეს უცნაური ფენომენი, რომელიც მიწაზე დაახლოებით ერთი წუთის განმავლობაში გადაადგილდებოდა

ჭექა-ქუხილის დროს, კანადელმა წყვილმა ამინდის იშვიათი ფენომენი გადაიღო.ედ და მელინდა პერდიებმა საკუთარი აივნიდან დაინახეს, როგორ დაეცა მეხი მიწაზე მათი სახლიდან დაახლოებით ერთი კილომეტრის მანძილზე.მეხის დაცემის შემდეგ, მიწაზე გადაადგილება დაიწყო ლურჯი სინათლის კაშკაშა ბურთმა. წყვილმა ამის ამსახველი 23-წამიანი ვიდეო გადაიღო.კანადური CTV News-ის ცნობით, უცნაური სფეროს დიამეტრი ერთიდან ორ მეტრამდე იყო, მიწაზე დაახლოებით ერთი წუთის განმავლობაში გადაადგილდებოდა და ბოლოს გასკდა. 

კატის თათი

1752494940

VIDEO: სამი წლისთავის აღსანიშნავად, ჯეიმს ვებმა კატის თათის ნისლეული გადაიღო

მუშაობის სამი წლისთავის აღსანიშნავად, ჯეიმს ვების კოსმოსურმა ტელესკოპმა კატის თათის ნისლეული (NGC 6334) გადაიღო — გიგანტური, კომპლექსური მოლეკულური ღრუბელი, რომელსაც ეს სახელი კატის უზარმაზარ თათებთან მსგავსების გამო უწოდეს.მდებარეობს ჩვენგან დაახლოებით 4000 სინათლის წლის მანძილზე, ღრიანკალის თანავარსკვლავედის მიმართულებით, ადგილზე, სადაც აქტიურად მიმდინარეობს ახალ ვარსკვლავთა წარმოქმნა, სადაც მატერიის გროვები მასიურ ვარსკვლავებად გარდაიქმნება და ირგვლივ ყველაფერი დაბინდულია მტვრისა და მოლეკულური გაზის ღრუბლებით.თუმცა, ინფრაწითელ სინათლეს შეუძლია გააღწიოს ამ ღრუბლებში, სადაც ტალღის სხვა სიგრძეები ნაწილაკების მიერ მიმოიფანტება. ვინაიდან ჯეიმს ვები ინფრაწითელი ტელესკოპია, შეუძლია შეიხედოს მტვრის მიღმა და ნახოს, რა ხდება შიგნით — შედეგად, ის ბრწყინვალე ხელსაწყოა ვარსკვლავთა წარმოქმნის პროცესის შესასწავლად.ტელესკოპის ახლო-ინფრაწითელი კამერის (NIRCam) მიერ გადაღებულ ფოტოებზე ამ პროცესის სხვადასხვა ეტაპი ჩანს. ზედა ნაწილში, შუაში, მოჩანს სტრუქტურა სახელად „ოპერის სახლი“ — ჩვილი ყვითელი ვარსკვლავი, რომელიც ანათებს და გარშემო მტვერს მიმოფანტავს; ეს გახლავთ ვარსკვლავის წარმოქმნის ერთ-ერთი ბოლო სტადია. 

ლეღვი

1752489720

ლეღვის ხეები ატმოსფერულ ნახშირორჟანგს ნიადაგისთვის სასარგებლო ნივთიერებებად გარდაქმნის - კვლევა

კენიის, აშშ-ის, ავსტრიისა და შვეიცარიის მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ ლეღვის ზოგიერთი სახეობის ხეს ატმოსფეროდან ნახშირორჟანგის (CO₂) შთანთქმა შეუძლია. შემდეგ მას კალციუმის კარბონატად გარდაქმნის და ნიადაგში ქვის ფორმით უშვებს. კვლევა პრაღაში, გოლდშმიდტის კონფერენციაზე წარმოადგინეს.აღმოჩნდა, რომ ხეების უმეტესობას, რომლებიც კენიაში ხარობს, ამ პროცესის შესრულება შეუძლია. მას "ოქსალატ-კარბონატის მექანიზმი" ეწოდება. ხეები ფოტოსინთეზისას CO₂-ს ნახშირბადად გარდაქმნის. ასე მისი ღერო, ტოტები, ფესვები და ფოთლები ყალიბდება. ზუსტად ამ პროცესის გამო ხეების დარგვა CO₂-ის შემცირების ერთ-ერთ გზად მიიჩნევა.განსაკუთრებული სახეობის ხეებს ასევე CO₂-ის გამოყენება კალციუმის ოქსალატის კრისტალების შესაქმნელად შეუძლია. ხის ნაწილების დაშლისას, სპეციალიზებული ბაქტერიები ან სოკოები მათ კალციუმის კარბონატად (კირქვად ან ცარცად) გარდაქმნის. ეს მის გარშემო ნიადაგის pH-ს ზრდის და მოსავალიც უკეთესი მოდის.კალციუმის კარბონატში არსებული არაორგანული ნახშირბადი ნიადაგში ორგანულზე ბევრად მეტხანს ნარჩუნდება. ეს მას CO₂-ის შთანთქმის უფრო ეფექტიან მეთოდად აქცევს.„ოქსალატ-კარბონატის მექანიზმის შესახებ ადრე ვიცოდით, მაგრამ მისი ნახშირბადის შთანთქმის პოტენციალი ბოლომდე შეფასებული არ იყო. თუ ჩვენ ხეებს აგრომეტყევეობისთვის ვრგავთ და გვინდა, რომ არა მხოლოდ ორგანული ნახშირბადი და საკვები მოგვცეს, ისეთი სახეობები უნდა შევარჩიოთ, რომლებიც ამ უნარს ფლობს", — განაცხადა ციურიხის უნივერსიტეტის უფროსმა ლექტორმა მაიკ როულიმ.მეცნიერებმა სამი სახეობის ლეღვის ხე შეისწავლეს. მათ განსაზღვრეს, რამდენად შორს წარმოიქმნებოდა კალციუმის კარბონატი ხისგან. ასევე დაადგინეს, რომელი მიკრობები მონაწილეობდა პროცესში. სტენფორდის სინქროტრონული გამოსხივების წყაროს (SSRL) გამოყენებით აღმოაჩინეს, რომ კალციუმის კარბონატი როგორც ხის ღეროს ზედაპირზე, ასევე მის შიგნითაც წარმოიქმნებოდა.„როდესაც კალციუმის კარბონატი წარმოიქმნება, ხის გარშემო ნიადაგი უფრო ტუტე ხდება. ეს მინერალი ხის ზედაპირზეც და შიდა სტრუქტურებშიც იქმნება. ასე სავარაუდოდ იმიტომ ხდება, რომ მიკროორგანიზმები კრისტალებს შლის, რომლებიც შემდეგ ზედაპირსა და სიღრმეებში აღწევს. ეს აჩვენებს, რომ არაორგანული ნახშირბადი ბევრად ღრმად ილექება ხის ქსოვილებში, ვიდრე აქამდე გვეგონა", — ამბობს როული.მეცნიერების თქმით, მათი შემდეგი მიზანი სასარგებლო ლეღვის ხეების საჭიროებების გამოკვლევაა. ისინი შეისწავლიან, რა რაოდენობის წყალი სჭირდება მას, როგორი ნაყოფი მოდის და რამდენი CO₂-ის შთანთქმა შეუძლია სხვადასხვა პირობებში.ოქსალატ-კარბონატის მექანიზმებს აქამდე ტროპიკულ ზონებში იკვლევდნენ. მეცნიერები ძირითადად ისეთ მცენარეებს აკვირდებოდნენ, რომლებიც ნაყოფს არ იძლევა. პირველი ხე, რომელსაც ეს მექანიზმი აღმოაჩნდა, იროკო (Milicia excelsa) იყო. მას შეუძლია, სიცოცხლის განმავლობაში ნიადაგში ერთი ტონა კალციუმის კარბონატი შეინახოს.„მშრალ გარემოში კალციუმის კარბონატის აღმოჩენა უფრო მარტივია", — თქვა როულიმ — "თუმცა ნახშირბადის შენახვა ნესტიან პირობებშიც შესაძლებელია. ამ ეტაპზე კალციუმის კარბონატის წარმოქმნის უნარი ბევრ სახეობას აღმოაჩნდა, მაგრამ ჩვენი აზრით, მათი რაოდენობა ბევრად მეტია. ეს ნიშნავს, რომ ოქსალატ-კარბონატის მექანიზმი შეიძლება, CO₂-ის შესამცირებლად საუკეთესო საშუალება იყოს".

შავი ხვრელები

1752483869

მეცნიერებმა შავი ხვრელების უმსხვილესი შერწყმა დააფიქსირეს

მეცნიერებმა შავი ხვრელების უმსხვილესი შერწყმა დააფიქსირეს . ორი ობიექტი ერთ შავ ხვრელად გარდაიქმნა, რომლის მასაც ახლა ჩვენი მზის მასას 225-ჯერ აღემატება.ფენომენი სახელწოდება GW231123 2023 წლის 3 ნოემბერს დაფიქსირდა, თუმცა მონაცემების დეტალური ანალიზი მხოლოდ ახლა დასრულდა.მეცნიერების თქმით, ასეთი მასიური შავი ხვრელები ვარსკვლავების ჩვეულებრივი ევოლუციის შედეგად ვერ წარმოიქმნება. ერთ-ერთი ვერსიის მიხედვით, ეს ობიექტები შესაძლოა უფრო მცირე შავი ხვრელების ადრეული შერწყმის შედეგი ყოფილიყო. გარდა ამისა, ორივე შავი ხვრელი უკიდურესად სწრაფად ბრუნავდა - დედამიწის ბრუნვის სიჩქარეზე თითქმის 400 000-ჯერ სწრაფად.აქამდე დადასტურებულად ყველაზე მასიურ ორმაგ შავ ხვრელად GW190521 ითვლებოდა, რომლის ჯამური მასაც მზის მასას 140-ჯერ აღემატებოდა.

მანქანა

1752482388

მსოფლიოში ყველაზე ვიწრო მანქანა იტალიაში შენიშნეს - როგორ მოახერხეს მისი შექმნა

იტალიაში მსოფლიოში ყველაზე ვიწრო ავტომობილი შექმნეს. მანქანა მექანიკოსმა, ანდრეა მარაციმ გააკეთა. იტალიელმა ავტომობილების ექსპერტმა კლასიკური Fiat Panda დაჭრა, რათა შეექმნა საკუთარი ულტრა თხელი ვერსია, რომლის სიგანეც მხოლოდ 50 სანტიმეტრია, წერს Express .ავტომობილმა შეინარჩუნა ორიგინალური დიზაინის მრავალი მახასიათებელი, ხოლო ინტერიერის დიდი ნაწილი უცვლელი დარჩა, მიუხედავად იმისა, რომ 50 სმ სიგანისაა. ასევე ცნობილია, რომ ეს ავტომობილი ხელით არის დამზადებული კლასიკური 1993 წლის Fiat Panda-ს მასალების გამოყენებით.გარდა ამისა, მანქანას წინა მხარეს მხოლოდ ერთი ფარი აქვს, ორი პაწაწინა მოხვევის სიგნალი, მაგრამ მაინც ოთხი ბორბალი.მანქანას ასევე აქვს გენიალური ძრავის სისტემა, რომელიც არ საჭიროებს მის წინა კაპოტის ქვეშ განთავსებას. თუმცა, გადაცემათა კოლოფი ერთი ბორბლიდან მოდის, რომელიც მხოლოდ მარცხენა უკანა ბორბალზეა დამონტაჟებული.აღსანიშნავია, რომ მუხრუჭი მარჯვენა უკანა მხარეს მდებარეობს, ხოლო საჭის მართვის სისტემები - მანქანის წინა მხარეს.„ყველას ჰგონია, რომ ძრავა კაპოტის ქვეშაა. ცდებით. უკანა ძრავას, უკანა წამყვანი თვლები, ერთი ბორბალი აქვს. მეორე ბორბალი მუხრუჭის ფუნქციას ასრულებს. 24 ვოლტიანი ძრავა სრულად ელექტროძრავია“, - განმარტა ანდრეამ.გარდა ამისა, ეს მანქანა მხოლოდ 264 კილოგრამს იწონის. 

კუ

1752480914

როგორ ხასიათზეა კუ? — დადგინდა, რომ მათ სხვადასხვა განწყობა აქვთ

მეცნიერები და ფილოსოფოსები საუკუნეების განმავლობაში მსჯელობდნენ, შეუძლიათ თუ არა ცხოველებს ფიქრი და რამდენად გააჩნიათ მათ გრძნობები. გუნება-განწყობა ხშირად მხოლოდ ადამიანისთვის დამახასიათებელ სპეციფიკურ თვისებად აღიქმება, მაქსიმუმ კი ფრინველებსა და ძუძუმწოვრებზე ვრცელდება.ქვეწარმავლები აქაც დაჩაგრულები არიან და, პირდაპირი მნიშვნელობით, ცივსისხლიანებად მიიჩნევიან. ამას უკანასკნელი კვლევა ეწინააღმდეგება, რომელმაც წითელფეხება კუებში ოპტიმისტური და პესიმისტური განწყობების არსებობა გამოავლინა. განწყობას ავტორები განმარტავენ, როგორც "ხანგრძლივ მდგომარეობას, რომელიც სპეციფიკურ ობიექტთან ან მოვლენასთან არაა დაკავშირებული და მხოლოდ სუბიექტურ გამოცილებას ემყარება".მეცნიერებმა 15 კუს ე.წ. კოგნიტიური მიკერძოების ტესტირება ჩაუტარდა, რომელიც ადამიანებსა და სხვა ძუძუმწოვრებში ოპტიმიზმ-პესიმიზმის განსასხვავებლად გამოიყენება. მკვლევრებმა მიახლოებით კვადრატულ შემოღობილ ადგილში საკვების ჯამისთვის 5 ზონა გამოყვეს, მაგრამ ჭურჭელი მხოლოდ ერთი მათგანის მიმდებარედ იდგა.კუებს ასწავლეს, რომ ერთ მხარეს ჯამი საკვებით აივსებოდა, მეორე მხარეს კი ცარიელი დარჩებოდა. ეს მნიშვნელოვანია, რადგან კუებისთვის ზედმეტი ენერგიის უშედეგოდ დახარჯვა არასასურველია. ჭურჭელს ან ნაცნობ წერტილებში დებდნენ, ან რომელიმე სხვა ზონაში. რეპტილიებს უნდა გადაეწყვიტათ, მისულიყვნენ თუ არა იქამდე, რასაც სპეციალისტები კამერებით აკვირდებოდნენ.მეორე ექსპერიმენტში კუები იმავე სივრცეში დააბრუნეს, მაგრამ იქ ჯამების ნაცვლად ახალი ობიექტი დახვდათ. ამ შემთხვევაში იმის გარკვევა სურდათ, რამდენად დაინტერესდებოდნენ ცხოველები მისით, მიახლოებისგან თავს თუ შეიკავებდნენ ან რამდენად წინ წაწევდნენ თავს. ბოლოს ეს არეალი სხვა ფერად შეღებეს და ზედაპირებიც შეცვალეს. რეაქციები ამ დროსაც აღბეჭდეს.კვლევას ერთი კუ გამოეთიშა, რადგან გარემოს დათვალიერების ნაცვლად დეფეკაცია გადაწყვიტა. სხვებში საინტერესო რამ გამოვლინდა — ზოგი ქვეწარმავალი შემთხვევით ადგილებზე დადებულ ჯამებთან მიდიოდა, ანუ დადებითად იყო განწყობილი. დანარჩენები ენერგიის დახარჯვას ერიდებოდნენ, რადგან არ ეგონათ, რომ გაუმართლებდათ. პირველ ჯგუფში შფოთვის დაბალი დონეც დაფიქსირდა, რაც მეცნიერებისთვის ამ ქცევის ოპტიმიზმად მიჩნევას კიდევ უფრო მეტად ამართლებს.მეცნიერების თქმით, კუებში ოპტიმისტური და პესიმისტური განწყობების არსებობა ნიშნავს, რომ მათ "ხასიათზე" გარემო ზემოქმედებს. ვინაიდან ისინი ზოგ ადამიანს შინაურ ცხოველად ჰყავს, მათ სათანადო პირობები უნდა შევუქმნათ. ასევე, ეს საკითხი ევოლუციური თვალსაზრისითაც საინტერესოა. მისი მეშვეობით შეიძლება გავიგოთ, რამდენად გავრცელებულია გრძნობები ცხოველთა სამყაროში ან როდის ჩამოყალიბდა ეს მახასიათებელი.ახალი ნაშრომი გამოცემაში Animal Cognition გამოქვეყნდა.