1745412360

რას ნანობს კეტი პერი კოსმოსში გამგზავრების შემდეგ

ცოტა ხნის წინ, კეტი პერისთან დაახლოებულმა პირმა გამოცემა „დეილი მეილის“ ექსკლუზიური ინტერვიუს მისცა, სადაც მომღერლის კოსმოსში მოგზაურობაზე ისაუბრა.ანონიმური წყაროს ცნობით - კეტი პერი ნანობს იმ ფაქტს, რომ მისი ეს თავგადასავალი საჯარო სპექტაკლად იქცა. მისივე თქმით, შესაძლებლობა, რომ ჰქონდეს,  ვარსკვლავი ამ გადაწყვეტილებას შეცვლიდა.კიდევ ერთხელ შეგახსენებთ, რომ 14 აპრილს კეტი პერი, ლორენ სანჩესი და ამერიკელი ტელეწამყვანი, გეილ კინგი ქალებით დაკომპლექტებულ გუნდთან ერთად კოსმოსში გაფრინდა.ამ ფაქტს გარემოს დამცველებისა და აქტივისტების მხრიდან მძიმე კრიტიკა მოჰყვა. როგორც ისინი ამბობენ, არაეთიკურია, როდესაც ცნობილი სახეები კოსმოსში გასართობად მოგზაურობენ. მაშინ, როდესაც მსოფლიოში მილიონობით ქალს განათლებაზე ხელი არ მიუწვდება.მათი თქმით, კოსმოსური ტურიზმი და კერძო ფრენები კლიმატურ კრიზისს უფრო მეტად აღრმავებს. 

1745354521

რა კავშირია საკვებ ზეთებსა და კიბოს შორის - ახალი კვლევა

უკვე მრავალი მტკიცებულება მიუთითებს, რომ კიბოს განვითარების რისკზე გავლენას ახდენს ჩვენი კვების რაციონი და საკვები.მეცნიერებს განსაკუთრებით აინტერესებთ, როგორია ეს კავშირი უჯრედულ და მოლეკულურ მექანიზმთა დონეზე.ახალმა კვლევამ გამოავლინა მოლეკულური კავშირი ლინოლენის მჟავას (საჭმელ ზეთებში შემავალი ჩვეულებრივი ცხიმი) და აგრესიულ ძუძუს კიბოს შორის, რამაც განაახლა დისკუსია კვებითი არჩევანისა და კიბოს რისკის შესახებ. მიუხედავად იმისა, რომ აღმოჩენა მნიშვნელოვანია, საჭიროებს ფრთხილ ინტერპრეტაციას, რათა თავიდან ავიცილოთ არასაჭირო განგაში და საზოგადოებას გამოსადეგი სახელმძღვანელო მიეცეს.ლინოლენის მჟავა არის ომეგა-6 ცხიმოვანი მჟავა, რომელიც დიდი ოდენობით შედის სოიის, მზესუმზირისა და სიმინდის ზეთში. ვეილ-კორნელის სამედიცინო კოლეჯის მკვლევრებმა აჩვენეს, რომ ამ ზეთებს შეუძლია პირდაპირ გაააქტიუროს ზრდა სამმაგად უარყოფით ძუძუს კიბოს უჯრედებში — ძუძუს კიბოს ტიპი, რომელიც ცნობილია თავის აგრესიულობითა და მკურნალობის შეზღუდული არჩევანით.სამმაგად უარყოფით ძუძუს კიბოზე მოდის ძუძუს კიბოს შემთხვევათა 15 პროცენტი, მაგრამ ვინაიდან ძუძუს კიბო ასე გავრცელებულია, მაჩვენებელი ძალიან მაღალი გამოდის. მკვლევრებმა დაადგინეს, რომ ლინოლენის მჟავა ეკვრის ცილას, სახელად FABP5-ს, რომელიც მაღალი შემცველობით არის ამ კიბოს უჯრედებში.ეს მიბმა აღძრავს mTORC1 გზას — უჯრედების ზრდისა და მეტაბოლიზმის კრიტიკულად მნიშვნელოვან რეგულატორს — და როგორც პრეკლინიკურ ცდებში და ცხოველებზე კვლევებში დადგინდა, კვებავს კიბოს პროგრესს.ახალ კვლევაში, თაგვებს, რომლებსაც ლინოლენის მჟავის მაღალი შემცველობის საკვებს აჭმევდნენ, უფრო დიდი სიმსივნეები განუვითარდათ, რაც იმაზე მიუთითებს, რომ კვების რაციონი შეიძლება აძლიერებდეს კიბოს ზრდას. კავშირი აღმოჩნდა ადამიანებშიც: სამმაგად უარყოფითი ძუძუს კიბოს მქონე პაციენტთა სისხლის ნიმუშებში დაფიქსირდა ცილა FABP5-ისა და ლინოლენის მჟავის მომატებული დონე, რაც აძლიერებს ამ კავშირის ბიოლოგიურ დამაჯერებლობას.„ეს აღმოჩენა აზუსტებს კავშირს საკვებ ცხიმებსა და კიბოს შორის, ნათელს ჰფენს, როგორ განვსაზღვროთ, რომელმა პაციენტებმა შეიძლება ნახონ ყველაზე მეტი სარგებელი კონკრეტული კვებითი რეკომენდაციებისგან“, — ამბობს კვლევის ავტორი კონ ბლენისი.ასევე შესაძლებელია, რომ კვლევის შედეგები განივრცოს სამმაგად უარყოფით ძუძუს კიბოს მიღმაც, სხვა კიბოებზე, მაგალითად, პროსტატის კიბოზე.ლინოლეინის მჟავა აუცილებელი ცხიმოვანი მჟავაა, ამიტომ, ის საკვებიდან უნდა მივიღოთ. წვლილი შეაქვს კანის ჯანმრთელობაში, უჯრედის მემბრანის სტრუქტურაში და ანთების რეგულირებაში. თუმცა, თანამედროვე კვების რაციონი, რომელიც მდიდარია დამუშავებული, ულტრადამუშავებული საკვებითა და თესლების ზეთებით, ხშირად ჭარბი ოდენობით ომეგა-6 ცხიმებს გვაწვდის, მათ შორის, ლინოლენის მჟავას; ამ დროს კი მწირად შეიცავენ ომეგა-3-ს, რომელიც გვხვდება თევზში, სელის თესლსა და ნიგოზში.ამ დისბალანსმა შეიძლება ხელი შეუწყოს ქრონიკულ ანთებას, რომელიც კიბოსა და სხვა დაავადებების კარგად ცნობილი ხელშემწყობია.ახალი კვლევა მიუთითებს, რომ ლინოლენის მჟავა შეიძლება პირდაპირ იწვევდეს კიბოს ზრდას კონკრეტულ კონტექსტებში. ეს კი ეჭვქვეშ აყენებს წინა დაკვირვებით კვლევებს, რომლებმაც ვერ მიაგნეს მკაფიო კავშირს საკვებ ლინოლენის მჟავასა და ძუძუს კიბოს ზოგად რისკს შორის.მაგალითად, 2023 წელს ჩატარდა მეტაანალიზი, რომელიც მოიცავდა ჯამში 350 000 ქალზე ჩატარებულ 14 კვლევას; ამ მეტაანალიზის დასკვნით, ლინოლენის მჟავას ფართო მოსახლეობაში მნიშვნელოვანი ეფექტი არ ჰქონდა ძუძუს კიბოს რისკზე.ასეთი შეუსაბამობა წარმოაჩენს იმის მნიშვნელობას, რომ მკვლევრებმა იკვლიონ კონკრეტულად კიბოს ქვეტიპები და ინდივიდუალური ფაქტორები, მაგალითად, ცილა FABP5-ის დონე თავად კიბოებში. კიდევ ერთმა კვლევამ აჩვენა, რომ პირიქით, ლინოლენის მჟავა ძუძუს კიბოსგან იცავდა, რაც წარმოაჩენს, რატომ არის მნიშვნელოვანი, რომ ყველაფერი კონტექსტში გავითვალისწინოთ.არ აჰყვეთ პანიკასმედიის სათაურები ხშირად ზედმეტად ამარტივებენ რთულ კვლევებს. მიუხედავად იმისა, რომ ახალი კვლევა წარმოაჩენს ლინოლენის მჟავასა და კიბოს ზრდას შორის კავშირის შესაძლო მექანიზმს, არ ადასტურებს, რომ საჭმელი ზეთები ძუძუს კიბოს იწვევს. ამაში მნიშვნელოვან როლს ასრულებს სხვა ფაქტორებიც — გენეტიკა, ზოგადი კვება და გარემოებითი სტრესი.კვლევის შედეგები არ მოგვიწოდებს თესლების ზეთებზე სრულად უარის თქმაზე, მაგრამ გვირჩევს ზომიერებას და შერჩევითობას, განსაკუთრებით მაღალი რისკის მქონე ინდივიდებს. მრავალი სხვა ზეთი, მაგალითად, ზეითუნის ზეთი შეიცავს მცირე ოდენობით ლინოლენის მჟავას და დიდი ოდენობით მონოუჯერ და ნაჯერ ცხიმებს, რომლებიც ყველაზე სტაბილურებია მაღალ ტემპერატურაზე.ჯანსაღ, დაბალანსებულ კვების რაციონში ასევე უმნიშვნელოვანესია ბევრი ხილისა და ბოსტნეულის ჭამა.ცოტა ხნის წინ ჩატარებულმა კვლევამ, რომელშიც სრულყოფილად გააანალიზეს კვებითი ჩვევები 30 წლის განმავლობაში — აჩვენა, რომ ხილით, ბოსტნეულით, მთლიანი მარცვლეულითა და თხილეულით მდიდარი რაციონი, რომელშიც ასევე შედის დაბალცხიმიანი რძის პროდუქტები — დაკავშირებულია ჯანმრთელ სიბერესთან. ამ კვლევაში, ჰარვარდის უნივერსიტეტის ჯგუფმა შეისწავლა 100 000-ზე მეტი ადამიანი 1986-2016 წლებს შორის. რესპონდენტთა 10 პროცენტზე ნაკლებმა ჯანმრთელად დაბერებას მიაღწია — არ ჰქონდათ 11 მთავარი ქრონიკული დაავადება და კოგნიტური, ფიზიკური ან გონებრივი ფუნქციის დაქვეითება 70 წლის ასაკში.ორგანიზაცია კიბოს კვლევის მსოფლიო ფონდი ხაზს უსვამს, რომ ბოსტნეულის ზეთების ზომიერი მოხმარება უსაფრთხოა და კიბოს რისკის კვებითი მამოძრავებელია სიმსუქნე და არა კონკრეტული ცხიმები.ახალი კვლევა კი ხაზს უსვამს კიბოს კვლევებში საკვები ცხიმების კონტექსტუალიზაციის მნიშვნელობას. მიუხედავად იმისა, რომ სამმაგად უარყოფით ძუძუს კიბოში ლინოლენის მჟავის როლი კრიტიკულად მნიშვნელოვანი აღმოჩენაა, ის დიდი ფაზლის მხოლოდ ერთი ნაწილია. დაბალანსებული კვების რაციონი მაინც რჩება კიბოს პრევენციის ქვაკუთხედად — სტრატეგიად, რომლის მიყოლაც ყველას შეუძლია.კვლევა ჟურნალ Science-ში გამოქვეყნდა.მომზადებულია The Conversation-ის მიხედვით, რომელიც მიხეილ ჭაბუკაშვილმა თარგმნა

1745325060

როგორი მუსიკის მოსმენაა სასარგებლო სამსახურში - მეცნიერების პასუხი

ბევრი მეცნიერი ამტკიცებს, რომ თქვენ შეგიძლიათ აკონტროლოთ თქვენი განწყობა მუსიკის დახმარებით. Inc.com-ის თანახმად , ნეირომეცნიერის დანიელ ლევიტინის მიერ 30 000 ადამიანზე ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ სახლში მუსიკის მოსმენა ადამიანებს 11 პროცენტით უფრო ბედნიერს და 24 პროცენტით ნაკლებ გაღიზიანებულს ხდის.მაგრამ მუსიკა არ მოქმედებს მხოლოდ ემოციებზე - ის ასევე ზრდის პროდუქტიულობას, ეხმარება შემოქმედებითობას და აღრმავებს გონებრივ შესაძლებლობებს. მეცნიერებმა გამოავლინეს მუსიკის ის ტიპები, რომლებიც საუკეთესოდ შეეფერება თითოეულ ამ მიზანს.მუსიკა პროდუქტიულობისთვისმეცნიერება იძლევა მარტივ რჩევას - უბრალოდ მოუსმინეთ მუსიკას, რომელიც მოგწონთ. ერთ-ერთმა ბოლო კვლევამ აჩვენა, რომ როდესაც ოფისებში უკრავდნენ მუსიკას, რომელიც არ ემთხვეოდა თანამშრომლების პრეფერენციებს, თანამშრომლები უფრო ცუდად მუშაობდნენ და თავს უფრო დაცლილად გრძნობდნენ.მუსიკა შემოქმედებისთვისფსიქოლოგ ემა გრეის აზრით, გარკვეული ტემპი საუკეთესოდ შეეფერება შემოქმედებითობას.„მნიშვნელოვანია, რომ მუსიკა იყოს 50-80 დარტყმის დიაპაზონში წუთში, რადგან ამან შეიძლება ხელი შეუწყოს ალფა მდგომარეობის გამოწვევას, სადაც გონება მშვიდია, მაგრამ ფხიზლად, ფანტაზია სტიმულირებულია და კონცენტრაცია გაუმჯობესებულია“, - განმარტა გრეიმ.სიმღერების დიდი რაოდენობა შედის ამ დიაპაზონში - Coolio-ს "Gangsta's Paradise"-დან კეტი პერის "Firework"-მდე.მუსიკა ინტელექტუალური შესაძლებლობებისთვისთუ რაიმე რთულის სწავლას ცდილობთ, კვლევამ აჩვენა, რომ სიჩუმე საუკეთესო ვარიანტია, რადგან მუსიკა ყურადღებას ფანტავს. აირჩიეთ რაიმე ინსტრუმენტული.„სტუდენტები, რომლებიც მასალას წყნარ გარემოში განიხილავდნენ, უკეთესად ასრულებდნენ გამოცდებს, ვიდრე მათი თანატოლები, რომლებიც სწავლობდნენ მუსიკის ტექსტებთან ერთად“,- იუწყება The Guardian .

1745266245

გაშიფრულია უძველესი „გრაფიტები“ იესოს ბოლო ვახშმის ოთახში - მეცნიერთა დასკვნა

ბიბლიის მიხედვით, იესომ ჯვარცმამდე საიდუმლო ვახშამი გამართა თავის მოციქულებთან ერთად. ამიტომაც, ბევრი ქრისტიანი ამ ადგილს წმინდად თვლის და მის მოსანახულებლად დიდ დისტანციებს გადის.Liber Annuus-ში გამოქვეყნებული კვლევა იუწყება, რომ საერთაშორისო მეცნიერთა ჯგუფმა, ტექნოლოგიების გამოყენებით, როგორიცაა ულტრაიისფერი და ინფრაწითელი ფილტრები და მრავალსპექტრული ფოტოგრაფია, გაშიფრა ოთახის კედლებზე ამოტვიფრული რამდენიმე ათეული უძველესი წარწერა. მკვლევრები ამბობენ, რომ მათ დამაინტრიგებელი შუქი მოჰფინეს შუა საუკუნეების პილიგრიმების ვინაობას.„ერთად აღებული წარწერები იძლევა უნიკალურ ხედვას მომლოცველთა გეოგრაფიული წარმომავლობის შესახებ“, - თქვა ილია ბერკოვიჩმა, ავსტრიის მეცნიერებათა აკადემიის ისტორიკოსმა და ახალი ნაშრომის თანაავტორმა.მეცნიერებმა აღნიშნეს, რომ სომხურ ენაზე ერთ-ერთი წარწერა სირიის ქალაქ ალეპოს ეხება. მკვლევრები ვარაუდობენ, რომ წარწერა ქრისტიანმა ქალმა დატოვა.გრავიურებზე ასევე არის ევროპელი მომლოცველების მრავალი კვალი, მათ შორის ავტოგრაფი, რომელიც თარიღდება 1400-იანი წლებით. მეცნიერთა აზრით, ის დატოვა გერმანელმა მომლოცველმა იოჰანეს პოლონერმა, რომელმაც მოგვიანებით დაწერა დეტალური ამბავი იერუსალიმში მოგზაურობის შესახებ.ზედა ოთახის კედელზე გამოსახული XV საუკუნის ჰერალდიკური გერბი ეკუთვნის დიდგვაროვან ოჯახს შტირიიდან, ავსტრიის შტატიდან, ხოლო მეორე გერბი ეკუთვნოდა მე-15 საუკუნის შვეიცარიელ რაინდს, ადრიან I ფონ ბუბენბერგს.მკვლევრებმა თქვეს, რომ ზოგიერთი წარწერის გარჩევა რთული იყო. სწორედ ამიტომ გადაწყვიტეს გამოეყენებინათ თანამედროვე ტექნოლოგიები.მეცნიერებმა განმარტეს, რომ წმინდა შენობების კედლებზე ასეთი „გრაფიტები“ ჩვენს დროში ვანდალიზმად ჩაითვლება. თუმცა, მე-13 საუკუნის ბოლოს ეს იყო ფართოდ გავრცელებული პრაქტიკა.

1745265755

შექმნეს რობოტი ტორტი, რომელიც იჭმევა, ცეკვავს, ინთება და ვიტამინებით მდიდარია

შვეიცარიის EPFL-ის ჭკვიანი სისტემების ლაბორატორიასა და იტალიის ტექნოლოგიურ ინსტიტუტში მომუშავე მეცნიერებმა ე.წ. რობოტორტი შექმნეს.როგორც სახელიდანაც ჩანს, ესაა ტორტი, რომლის სიროფის, ჟელატინისა და მინანქრის ქვეშაც რობოტიკის ტექნოლოგიაა ჩაშენებული, თუმცა ის მაინც იჭმევა. ამავდროულად, ეს გასაოცარი დესერტი ცეკვავს, ანათებს და საკვებად ვარგის ელემენტებზე მუშაობს. მის დასამზადებლად სპეციალისტებმა შეფ-მზარეულები და კვების ტექნოლოგები დაიხმარეს, თავად ტორტი კი ოსაკას ექსპო 2025-ზეა წარმოდგენილი.მის ცენტრში ორი დათუნიაა — ტკბილი და რბილი, ბროწეულის არომატით. ისინი ჟელატინის, სიროფისა და საღებავებისგანაა შექმნილი. მათი თავები და ხელები შიდა პნევმატიკური სისტემების დახმარებით მოძრაობს, როცა იქიდან აირის ნაკადები სათანადო არხების გავლით გარეთ იტყორცნება.ტორტში არსებული დატენვადი და საკვებად ვარგისი ელემენტები ვიტამინ B2-ისგან, კვერცეტინისგან, აქტიური ნახშირბადისგან და შავი შოკოლადისგანაა დამზადებული. ასეთი ინგრედიენტების გამო მისი ჭამა სრულიად უსაფრთხოა, თანაც საკმარისად ძლიერია იმისთვის, რომ ტორტზე დამაგრებული LED სანთლები აანთოს.შესაძლოა, ამგვარი ელემენტები უფრო დიდი პრობლემის მოგვარებაში დაგვეხმაროს, როგორიც ელექტრონული ნარჩენებია. მათი წონა ყოველწლიურად 40 მილიონ ტონას აღწევს. ასეთი სენსორები, რობოტი სისტემები და სხვა მოწყობილობები ახალი ტექნოლოგიით შეიძლება შექმნას და არა მხოლოდ ბიოდეგრადირებადი, არამედ გემრიელიც იყოს. ასევე, მსგავსი რობოტებით საშუალება მოგვეცემა, რომ საკვები კატასტროფის ადგილებში მყოფ მოსახლეობამდე მივიტანოთ, გართულებული ყლაპვის მქონე პაციენტებს საჭირო ნივთიერებები მივაწოდოთ და ა.შწყარო

1745250069

დღეს და ხვალ, საათში ოცამდე ვარსკვლავის ჩამოვარდნის ხილვა იქნება შესაძლებელი

საათში ოცამდე ვარსკვლავის ჩამოვარდნის ხილვა იქნება შესაძლებელი 21-22 აპრილს. ამ დღეებში ასტრონომები ლირიდას მეტეორული ნაკადის აქტივობას ელოდებიან.ამ ულამაზესი სანახაობის ხილვა მოწმენდილ ცაზე იქნება შესაძლებელი.ლირიდები - მზის სისტემაში კომეტა ტეტჩერის (C/1861 G1) მიერ დატოვებული ნამსხვრევებია. კომეტა მზის ირგვლივ ბრუნვას 422 წელიწადში ერთხელ ახორციელებს. მისი შემდეგი „ვიზიტი“ 2283 წელს არის დაგეგმილი. ლირიდებს სახელი ლირის თანავარსკვლავედის პატივსაცემად შეურჩიეს, რადგან დიდი ალბათობით, ისინი ზუსტად ამ ადგილში იბადებიან. ასტრონომები ამ ადგილს მეტეორული ნაკადის ციალის წერტილად მიიჩნევენ. ლირას თანავარსკვლავედში მდებარეობს კაშკაშა ვარსკვლავი - ვეგა.ასტრონომების თქმით, მას შემდეგ, რაც ლირიდების აქტივობა შემცირდება, დაიწყება სხვა მეტეორული ნაკადი. მისი უკეთ დანახვა სამხრეთ ნახევარსფეროდან იქნება შესაძლებელი. ეტა-აკვარიდის მეტეორულ ნაკადს 19 აპრილიდან 28 მაისამდე ელოდებიან, პიკს კი - 4-5 მაისს. მეტეორული ნაკადის პიკის დროს სამხრეთ ნახევარსფეროში საათში 60-მდე ვარსკვლავის ჩამოვარდნის დანახვა იქნება შესაძლებელი, ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში კი - 30-მდე.

1745181176

რატომ ყივიან მამლები გამთენიისას - რას გვეუბნება მეცნიერება

მამლების მიერ დილით ყივილი, რომელიც მსოფლიოს გარშემო "ბუნების მაღვიძარად" მიიჩნევა, ამ ფრინველისთვის ჩვევა და მოვალეობა არაა. რამდენიმე სამეცნიერო კვლევამ აჩვენა, რომ მამლები გამთენიისას ყივიან, რათა თავიანთ დომინანტობასა და სოციალურ სტატუსს ხაზი გაუსვან.ეს გასაკვირი არაა, რადგან ქათმები სოციალური ცხოველები არიან და მათ პოპულაციაში მკაცრი იერარქიაა. ამის მაგალითი "ჩანისკარტების წესია", რომელიც მათი ქცევის დიდ ნაწილს აკონტროლებს. ეს ეხება იმას, თუ პირველად რომელი შეჭამს, პარტნიორს რომელი შეარჩევს და როგორ მიისაკუთრებენ ტერიტორიას. ეს ყველაფერი ამ სოციალურ სტრუქტურაში ფრინველის პოზიციაზეა დამოკიდებული. ქათმების გუნდში საკუთარი ადგილის ცოდნა ჰარმონიის შესანარჩუნებლად აუცილებელია.მამლები დომინანტობის მოპოვებას აგრესიისა და გარკვეული ვიზუალური ნიშნების მეშვეობით ცდილობენ. მათ თავზე მარტივად შესამჩნევი სავარცხელივით ბიბილო და ყივილის უნარი აქვთ, ორივე მათგანი კი ტესტოსტერონის დონეს მჭიდროდ უკავშირდება. აღმოჩნდა, რომ მამლები დილით ყივილის დროს მათი სოციალური იერარქიის შესახებ მნიშვნელოვან მინიშნებას იძლევიან. 2015 წელს იაპონიის ბიოლოგიის ეროვნულმა ინსტიტუტმა კვლევა ჩაატარა, რომელმაც აჩვენა, რომ გუნდში უმაღლესი სტატუსის მქონე მამალს პირველი ყივილის პრიორიტეტი აქვს. მკვლევრები ოთხი მამლისგან შემდგარ ჯგუფს დააკვირდნენ და დაადგინეს, რომ დილით ყივილის თანმიმდევრობა ყოველთვის ერთსა და იმავე წესს ემორჩილებოდა. ჯერ პირველი ლიდერი იყივლებდა, შემდეგ მეორე, მესამე და ბოლოს ყველაზე დაბალი სტატუსის მქონე მამალი. თუ დაბალი რანგის მამალი გაბედავდა და პირველი იყივლებდა, მას აგრესიული ქცევის, დაჩაგვრისა და დევნის მეშვეობით საკუთარ ადგილს სწრაფადვე ახსენებდნენ.ამ კვლევით მეცნიერებმა დაასკვნეს, რომ მამლების ყივილი სოციალურ სიგნალებს, იერარქიასა და დომინანტობას მჭიდროდ უკავშირდება. მსგავს პასუხამდე ამერიკელი მკვლევრებიც მივიდნენ 1995 წელს ჩატარებული კვლევისას, რომელშიც აღნიშნეს, რომ "მამლების ყივილი, შესაძლოა, სტატუსის შეხსენების ფუნქციას ასრულებდეს".საინტერესოა ისიც, რომ დილით ყივილი აუცილებლად მზის ამოსვლით არ არის განპირობებული. იმავე იაპონელი მეცნიერების 2013 წლის კვლევამ აჩვენა, რომ ყივილის მთავარი განმსაზღვრელი მამლის შინაგანი ბიოლოგიური საათია, იგივე დღეღამური რიტმი, და არა გარე ფაქტორი, როგორიცაა სინათლე. მართალია, სინათლე როგორც ადამიანების, ისე ცხოველების დღეღამურ რიტმზე გავლენას ახდენს, მაგრამ მამლები ერთსა და იმავე იერარქიულ თანმიმდევრობას ყივილში მაინც ინარჩუნებენ, თუნდაც სრულ სიბნელეში.განსაკუთრებით საინტერესო რამ ხდება მაშინ, როცა უმაღლესი რანგის მამალი ჯგუფიდან გარიყულია. ასეთ შემთხვევაში ყივილს მეორე რანგის მამალი იწყებს და "ისე იქცევა, როგორც უმაღლესი სტატუსის მქონე მამალი", ნათქვამია 2015 წლის კვლევაში.მოკლედ რომ ვთქვათ, დილის ყივილში გაცილებით მეტი რამ იმალება, ვიდრე ერთი შეხედვით ჩანს. ჰორმონებიდან იერარქიამდე, მამლები თავიანთი ხმაურიანი ყივილით ტერიტორიას იკავებენ და სოციალური წესრიგის შენარჩუნებას ცდილობენ.

1745164306

რაზე საუბრობენ ცხენები - შეიქმნა ნერვული ქსელი, რომელსაც ცხოველები ესმის

მიუხედავად იმისა, რომ ცხენები საუკუნეების მანძილზე მჭიდროდ თანაარსებობდნენ ადამიანებთან, ისინი ასევე ერთ-ერთი ყველაზე რთულად გასაგები ცხოველია ადამიანისთვის. ისინი არ არიან ისეთი „მოლაპარაკე“, როგორც კატები და ძაღლები . ამიტომ, ცხენების აზრების შესახებ ინფორმაციის ძირითად წყაროდ რჩება მათი სხეულის ენა, წერს სამეცნიერო ჟურნალი Earth.com .ცხენები ავლენენ დისკომფორტს პოზის, დაძაბულობის ან სიარულის დროს. თუმცა, თუ გამოცდილი პროფესიონალი არ ხართ, ამ ნიშნების გამოტოვება ადვილია. შვედეთის მკვლევართა ჯგუფმა, მანქანური სწავლისა და გენერირებული სურათების კომბინაციით, შექმნა ხელოვნური ინტელექტის მოდელი, რომელსაც შეუძლია ცხენების სხეულის ენის ინტერპრეტაცია გასაგებ ინფორმაციად.სისტემა, სახელად Dessie, შეიძლება იყოს ძალიან გამოსადეგი ვეტერინარებისთვის, რომლებსაც ნათლად უნდა ესმოდეთ, თუ სად ჩნდება ტკივილი ცხენის სხეულში. Dessie-ს შეუძლია ადრევე აღმოაჩინოს პრობლემების ნიშნები, რაც ეხმარება ადამიანებს უფრო ზუსტად წაიკითხონ ცხენების სხეულის ენა.აღნიშნულია, რომ ხელოვნური ინტელექტის ეს მოდელი გაწვრთნილია არც ისე კარგი ხარისხის სურათებთან მუშაობისთვის. ამიტომ, ცხენის მოძრაობების გასაანალიზებლად, მას არ სჭირდება მაღალი ხარისხის ვიდეო ან, მით უმეტეს, სპეციალური მარკერები ცხენის სხეულზე. ეს ხსნის უამრავ შესაძლებლობებს სოფლის ვეტერინარებისთვის და ღარიბი ცხენის მომშენებლებისთვის.ელინ ჰერნლუნდი, SLU-ს ასოცირებული პროფესორი და ცხენის ორთოპედიული კლინიცისტი, ამბობს, რომ მოდელი ეხმარება ცხოველის ჯანმრთელობის პრობლემის ადრეული ნიშნების იდენტიფიცირებას.

1745137090

ჩინეთში ადამიანებმა და რობოტებმა მარათონში ერთად მიიღეს მონაწილეობა - რა ვიცით გამარჯვებული რობოტის შესახებ

პეკინში ნახევარმარათონი რობოტებისა და ადამიანების მონაწილეობით გაიმართა. ჯამში რბოლაში 20-მა რობოტმა მიიღო მონაწილეობა.გამარჯვებულმა რობოტმა, სახელად Tiangong Ultra, 21 კმ გაირბინა 2 საათსა და 40 წუთში. ის ორჯერ ნელი იყო, ვიდრე გამარჯვებული ადამიანი (1 საათი 2 წუთი). აღნიშნულია, რომ რობოტებმა უკვე მიიღეს მონაწილეობა მარათონებში, მაგრამ ისინი პირველად ეჯიბრებიან ადამიანებს ასეთ მანძილზე. აღსანიშნავია, რომ მარშრუტი მოიცავდა ასვლას, მოსახვევებსა და უსწორმასწორო მონაკვეთებს.ზოგიერთმა რობოტმა შეძლო ფინიშამდე მისვლა, ზოგს კი თავიდანვე გაუჭირდა. კერძოდ, ერთი რობოტი სასტარტო ხაზზე დაეცა და ცოტა ხანს იწვა, შემდეგ ადგა და გაიქცა. კიდევ ერთი გაიქცა რამდენიმე მეტრით და დაეჯახა ღობეს.ჩინური კომპანიების მიერ წარმოებული ყველა რობოტი იყო სხვადასხვა ფორმისა და ზომის: ზოგიერთი იყო 120 სმ-ზე დაბალი, სხვების სიმაღლე 180 სმ-მდეც აღწევდა,ერთმა კომპანიამ ისიც დაიკვეხნა, რომ მისი პროდუქტი თითქმის ნამდვილ ქალს ჰგავდა და შეეძლო თვალის დახუჭვა და ღიმილი.რამდენიმე რობოტი სპორტულ ფეხსაცმელში დარბოდა, ერთს კრივის ხელთათმანები ეკეთა, მეორეს კი წითელი სამკლაური ეკეთა, რომელზეც ჩინურად იყო დაწერილი „გამარჯვებისთვის განკუთვნილი“.კომპანიებმა რობოტები რამდენიმე კვირის განმავლობაში გამოსცადეს. გამოცემამ აღნიშნა, რომ ინჟინერიისა და ნავიგაციის გუნდების საჭიროების გათვალისწინებით, რბოლა ავტომობილების რბოლას დაემსგავსა.რა არის ცნობილი გამარჯვებული რობოტის შესახებგამარჯვებული Tiangong Ultra შეიქმნა პეკინის ჰუმანოიდური რობოტიკის ინოვაციის ცენტრის მიერ. ცენტრის ტექნიკურმა დირექტორმა Tang Jian-მა თქვა, რომ Tiangong Ultra კარგად მუშაობდა გრძელი ფეხების და ალგორითმის წყალობით, რომელიც სიმულაციას უკეთებს ადამიანის სირბილს.„არ მინდა ტრაბახი, მაგრამ არა მგონია, რომ რობოტების ტექნიკის რომელიმე დასავლურმა კომპანიამ მიაღწია სპორტულ ეფექტურობას იგივე დონეს, როგორც Tiangong-მა“, - თქვა მან და დასძინა, რომ რობოტმა რბოლის განმავლობაში ბატარეები მხოლოდ სამჯერ შეიცვალა.ორეგონის შტატის უნივერსიტეტის კომპიუტერული მეცნიერებისა და რობოტიკის პროფესორი ალან ფერნი არ ეთანხმება, რომ ეს არის გარღვევა ხელოვნური ინტელექტის გამოყენებაში, რადგან პროგრამული უზრუნველყოფა, რომელიც ჰუმანოიდ რობოტებს საშუალებას აძლევს იმუშაონ, შეიქმნა ხუთი წლის წინ.

1745075830

შექმნეს ღვიძლის ლაბორატორიული მოდელი, რომელსაც ადამიანების სიცოცხლის გადარჩენის პოტენციალი აქვს

ღვიძლი სხეულში მეტაბოლიზმის კონტროლის ცენტრია. მისი ფუნქცია ნუტრიენტების გლუკოზად გარდაქმნა, ცხიმის შენახვა და ტოქსინების დაშლაა. მსოფლიო მოსახლეობის მესამედზე მეტი მეტაბოლურ დისფუნქციასთან ასოცირებულ ღვიძლის ცხიმოვან დაავადებას (MASLD) ებრძვის. ის ორგანოს გამართულ მუშაობას საფრთხეს უქმნის, შესაბამისად, ადამიანის სიცოცხლესაც. მეცნიერებმა ცოტა ხნის წინ ღვიძლის ჰეპატოციტური ორგანოიდები, ორგანოს მინიატიურული, 3D მოდელები, შექმნეს. მას პრეპარატების განვითარებისა და რეგენერაციული თერაპიების გასაუმჯობესებლად დიდი პოტენციალი აქვს.Nature-ში გამოქვეყნებულ კვლევაში, იაპონიის კეიოს უნივერსიტეტის მკვლევრებმა მეთოდი წარმოადგინეს. მას რთულად გასაზრდელი ორგანოიდების შექმნა 3-4 კვირაში შეუძლია, თანაც ისე, რომ ღვიძლის ყველა ფუნქცია შენარჩუნებული იყოს."ეს ორგანოიდები შესაძლოა, ღვიძლისა და მისი მრავალფუნქციურობის ყველაზე ზუსტი ანალოგია", — აცხადებს კვლევის მთავარი ავტორი, პროფესორი ტოშირო სატო კეიოს უნივერსიტეტიდან.მიუხედავად იმისა, რომ ორგანოიდები ადამიანური ორგანოების ლაბორატორიულ ანალოგს წარმოადგენს, ღვიძლის კომპლექსური ფუნქციებისა და მისთვის საჭირო ენერგიის გამო, მკვლევრებისთვის მისი გაზრდა რთული აღმოჩნდა. როცა მეცნიერები ღვიძლის ძირითადი უჯრედების, ჰეპატოციტების, გაზრდასა და გადარჩენას ცდილობდნენ, ისინი ქოლანგიოციტებს ემსგავსებოდა. ეს ის უჯრედებია, რომლებიც ნაღვლის სადინარს აშენებს. მკვლევართა გუნდმა, რიო იგარაშისა და მაუმი ოდას ხელმძღვანელობით, ჰეპატოციტური ორგანოიდების შექმნა გადაწყვიტა. მათ ნიმუშები პირდაპირ პაციენტებიდან აიღეს. ორგანოიდები ზრდას სამი თვის განმავლობაში განაგრძობდა და ნახევარი წლის განმავლობაში გადარჩა.მკვლევრებმა ასევე ჰორმონების გამოყენებით ახალი მეთოდი შექმნეს, რომელიც ჰეპატოციტების ფუნქციებს არეგულირებს. მალე ორგანოიდებმა ღვიძლის ყველა ძირითადი ფუნქციის შესრულება დაიწყო, რომელთა შორის იყო გლუკოზის, შარდოვანას, ნაღვლის მჟავის, ქოლესტერინისა და ტრიგლიცერინის წარმოქმნა.ორგანოიდებმა ისეთი მნიშვნელოვანი ნივთიერება გამოყო, როგორიცაა ალბუმინი. ის ცილაა, რომელიც სისხლში სითხის ბალანსის შენარჩუნებას უწყობს ხელს. ამ ნივთიერების გამოყოფის დონე ნამდვილი ღვიძლის დონესთან მიახლოებული იყო, ზოგ შემთხვევაში კი წინა კვლევების მაჩვენებელიც გაუმჯობესდა. გარდა ამისა, ორგანოიდებში პატარა არხის მსგავსი ქსელები შეიქმნა, რომლებშიც ნაღვლის მჟავას თავისუფლად შეეძლო მოძრაობა. ეს ღვიძლის ერთ-ერთი ურთულესი ფუნქციაა.მკვლევრებმა ჰეპატოციტური ორგანოიდები იმუნური სისტემისა და ღვიძლის ფუნქციის დაქვეითების მქონე თაგვებს ჩაუნერგეს. უჯრედებმა საბოლოოდ მღრღნელების ღვიძლის ბუნებრივი უჯრედები ჩაანაცვლა და ძველი ფუნქციები აღადგინა.მიუხედავად იმისა, რომ ღვიძლი გადანერგვისთვის ერთ-ერთი მოთხოვნადი ორგანოა, მისი რაოდენობა შეზღუდულია. არსებობს მეთოდი, რომელიც ჰეპატოციტების ამოღებას, გაყინვას და საჭიროებისას გამოყენებას გულისხმობს. სამწუხაროდ, ეს მეთოდი არც ისე წარმატებულია.ამჟამად წამლის ტესტირებისთვის დონორებისგან აღებული ნამდვილი ღვიძლის უჯრედები გამოიყენება. ისინი ძალიან ძვირია და ფუნქციას რამდენიმე დღეში კარგავს. ახალი კვლევა კი ტესტირების პროცესს გაამარტივებს და ხარჯებსაც შეამცირებს.მნიშვნელოვანია, რომ ორგანოიდები უფრო სტაბილურ და ხელმისაწვდომ მოდელს წარმოადგენს. მკვლევარი სატო ამბობს, რომ შემდეგი ნაბიჯი ორგანოიდების კიდევ უფრო მასშტაბურად გამრავლება და სხვა ტიპის ღვიძლის უჯრედების დამატებაა, რაც მათ სამედიცინო კვლევებში გამოყენებას კიდევ უფრო გაამარტივებს.

1744957490

Clone Robotics-მა წარადგინა რობოტი, რომელსაც ადამიანივით მოძრაობა შეუძლია - მას მხრების აჩეჩვა და მუშტის შეკვრაც კი შეუძლია

რობოტექნიკის მწარმოებელი კომპანია Clone Robotics-მა Protoclone-ის ახალი ფოტო და ვიდეომასალა გამოაქვეყნა. მას ბიონიკური კუნთები აქვს, შეუძლია მხრების აჩეჩვა და მუშტის შეკვრაც კი.კომპანიის ინჟინრების მთავარი მიზანი იმაში მდგომარეობს, რომ შექმნან ისეთი რობოტები, რომლებიც მაქსიმალურად ჰგვანან ადამიანებს. Protoclone-ს „ანატომიურად ყველაზე ზუსტ რობოტს“ უწოდებენ. ის ადამიანის ჩონჩხის მიხედვითაა შექმნილი, კომპანიის საფირმო ტექნოლოგიის მეშვეობით კი ამ ტიპის რობოტს ადამიანის მოძრაობების გამეორება შეუძლია.ადამიანის მსგავსად Protoclone-ს 206 „ძვალი“ აქვს, რომელიც პოლიმერისგან არის დამზადებული. კომპანიამ ამ ტექნოლოგიას 2021 წელს მიაგნო და ამ ეტაპზე ეს ერთადერთი ხელოვნური კუნთია მსოფლიოში, რომელსაც მსგავსი მოქნილობა, სისწრაფე და ძალა აქვს.კომპანიაში განაცხადეს, რომ რობოტი ასევე აღჭურვილი იქნება ასობით ჩამრთველით, თუმცა ის შეხებას ან ტკივილს ვერ იგრძნობს. რობოტის თავის არეში მხედველობისთვის ოთხი კამერაა განთავსებული, 400-მდე ჩამრთველი კი მისი სახსრების და კუნთების მუშაობისთვისაა განკუთვნილი.კომპანიაში განაცხადეს, რომ Protoclone-ს შეეძლება ადამიანივით სიარული, საოჯახო საქმეების შესრულება, მათ შორის საჭმლის მომზადება, ასევე ხელის ჩამორთმევა და გონებამახვილი დიალოგის წამოება.

1744888840

დელფინებთან კომუნიკაციისთვის Google-მა ხელოვნური ინტელექტი შექმნა

 ხელოვნური ინტელექტის ახალი მოდელი დელფინებთან დაგვაახლოებს.DolphinGemma ახალი AI სისტემაა (დელფინებისთვის შესაფერისი დიდი ენის მოდელი), რომელიც Google-მა Georgia Tech-ისა და Wild Dolphin Project-ის (WDP) მკვლევრებთან თანამშრომლობით შეიმუშავა.დელფინები ჭკვიანი ცხოველები არიან. ისინი სხვადასხვა მაღალი სიხშირის ხმას იყენებენ, რათა ერთმანეთთან კომუნიკაცია დაამყარონ. წლების განმავლობაში WDP-მა დელფინებზე მონაცემები შეაგროვა და დაიწყო ისეთი ხმების იდენტიფიცირება, რომლებიც ეხმარება დედებსა და მათ ნაშიერებს ერთმანეთის პოვნაში. მკვლევრებმა ისეთი ხმებიც გამოარჩიეს, რომლებიც დელფინებს შორის კონფლიქტისა და სითბოს გამოხატვასთან ასოცირდება.და, აი, ახლა ხელოვნური ინტელექტის გამოყენებით, მკვლევრებმა გადაწყვიტეს უკეთ გამოავლინონ თუ როგორი კომუნიკაცია აქვთ დელფინებს. AI სისტემა თავდაპირველად ატლანტის ლაქოვან დელფინებზე გამოცადეს, მაგრამ გუნდი იმედოვნებს, რომ სისტემა სხვა დელფინების ხმებსაც შეისწავლის.მოწინავე აუდიო ტექნოლოგიის გამოყენებით, მოდელს დელფინის ხმების ისეთ ფორმატში გადაყვანა შეუძლია, რომელსაც ხელოვნური ინტელექტი გააანალიზებს. DolphinGemma მოდელის სიმძლავრის მიუხედავად, მისი მოსმენა სმარტფონის საშუალებითაც შეიძლება.   ისევე, როგორც ChatGPT ამუშავებს ადამიანის ენას, DolphinGemma გაწვრთნილია დელფინების ხმების შაბლონებზე. სისტემას შეუძლია დელფინების ხმების კონტექსტის ამოცნობა. ეს საშუალებას აძლევს მკვლევრებს ბგერების მხოლოდ კატალოგიზაციას გაცდნენ და დაალაგონ ისინი კონტექსტის მიხედვით.WDP-ის კვლევის ერთ-ერთი მთავარი მიზანი იმის გაგებაა, თუ როგორ ურთიერთობენ დელფინები ერთმანეთთან ველურ ბუნებაში. მკვლევრებს შეეძლებათ დააკავშირონ კონკრეტული ბგერები რეალურ დროში ქცევებთან, რაც აქამდე შეუძლებელი იყო.შესაძლოა, რეალობა, რომელშიც ადამიანები და დელფინები ერთმანეთში "საუბრობენ" არც ისე შორს იყოს.